Co znaczy po? Empiryczne poszukiwanie głównego znaczenia przyimka po
Słowa kluczowe
semantyka
językoznawstwo kognitywne
psycholingwistyka
Jak cytować
Abstrakt
Tekst omawia prosty eksperyment psycholingwistyczny, którego celem było określenie głównego znaczenia przyimka po na podstawie zdań stworzonych przez uczestników badania. Inspiracją był po części podobny eksperyment Taylora (1989/1995), a po części rozbieżności pomiędzy istniejącymi analizami semantycznymi po. Za kryterium definiujące znaczenie główne przyjmuję bezpośrednie skojarzenie z danym wyrazem, a eksperyment jest obiektywizacją tego subiektywnego kryterium. Wyniki wskazują, że głównym znaczeniem przyimka po jest „następstwo w czasie”, co stoi w sprzeczności z wcześniejszymi analizami kognitywnymi, które zakładają prymat domeny przestrzeni i w związku z tym za główne znaczenie po uważają jego znaczenie przestrzenne.
Bibliografia
Bacz B. 1999: Three-case prepositions in Polish: the semantics of PO, „LACUS Forum” XXV, s. 137–147.
Zobacz w Google Scholar
Bacz B. 2002: On the image-schema proposals for the preposition po in Polish, „Glossos”, nr 3 (online: https://slaviccenters.duke.edu/projects/glossos-journal, dostęp: 5 czerwca 2018).
Zobacz w Google Scholar
Bębeniec D. 2007: Polish Do(-) revisited. A principled polysemy approach, [w:] J. Arabski, D. Gabryś-Barker, A. Łyda (red.), PASE papers 2007, t. 1: Studies in language and methodology of teaching foreign languages, Agencja Artystyczna PARA, Katowice, s. 123–135.
Zobacz w Google Scholar
Dirven R., Verspoor M. 1998: Cognitive exploration of language and linguistics, John Benjamins, Amsterdam–Filadelfia.
Zobacz w Google Scholar
Foraker S., Murphy G.L. 2012: Polysemy in sentence comprehension: effects of meaning dominance, „Journal of Memory and Language”, nr 67(4), s. 407–425 (online: doi:10.1016/j.jml.2012.07.010).
Zobacz w Google Scholar
Grochowski M. 1995: O możliwościach słownikowej charakterystyki semantycznej przyimkowych jednostek języka, [w:] M. Grochowski (red.), Wyrażenia funkcyjne w systemie i tekście, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń, s. 89–98.
Zobacz w Google Scholar
ISJP: Inny słownik języka polskiego, red. M. Bańko, t. 1–2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
Zobacz w Google Scholar
Klebanowska B. 1982: Przyimek po w znaczeniu czasowym, „Prace Filologiczne” XXXI, s. 97–102.
Zobacz w Google Scholar
Lakoff G. 1987: Women, fire and dangerous things: what categories reveal about the mind, University of Chicago Press, Chicago.
Zobacz w Google Scholar
Łojasiewicz A. 1979: O budowie wyrażeń z przyimkiem po dystrybutywnym, „Polonica” V, s. 153–160.
Zobacz w Google Scholar
Nagórko A. 2005: Prepozycje a prefiksy, [w:] M. Grochowski (red.), Przysłówki i przyimki. Studia ze składni i semantyki języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń, s. 161–175.
Zobacz w Google Scholar
Przepiórkowski A. 2006: O dystrybutywnym PO i liczebnikach jedynkowych, „Polonica” XXVI–XXVII, s. 171–178.
Zobacz w Google Scholar
Przybylska R. 1985: Znaczenia temporalne polskich przyimków, „Polonica” XI, s. 77–117.
Zobacz w Google Scholar
Przybylska R. 2002: Polisemia polskich przyimków w świetle semantyki kognitywnej, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
PSWP: Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, red. H. Zgółkowa, t. 1–50, Kurpisz, Poznań 1994–2005 (t. 29 – 2000).
Zobacz w Google Scholar
Sandra D. 1998: What linguists can and can’t tell us about the mind: a reply to Croft, „Cognitive Linguistics”, nr 9(4), s. 361–378.
Zobacz w Google Scholar
SJPDor: Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, t. 1–11, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1958–1969/1996 (t. 6–1996).
Zobacz w Google Scholar
SWJP: Słownik współczesnego języka polskiego, red. B. Dunaj, t. 1–5, Wydawnictwo SMS, Kraków 2000–2001 (t. 3 – 2000).
Zobacz w Google Scholar
Tabakowska E. 1999: „Pobłądzić po malowniczych zaułkach Starego Miasta”: semantyka polskiego przyimka po i przedrostka po-, [w:] M. Brzezina, H. Kurek (red.), Collectanea linguistica in honorem Casimiri Polański, Księgarnia Akademicka, Kraków, s. 269–278.
Zobacz w Google Scholar
Taylor J.R. 1989/1995: Kategoryzacja w języku. Prototypy w teorii językoznawczej, przeł. A. Skucińska, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Traxler M.J. 2012: Introduction to psycholinguistics: understanding language science, Wiley-Blackwell, Chichester.
Zobacz w Google Scholar
Tyler A., Evans V. 2003: The semantics of English prepositions, Cambridge University Press, Cambridge.
Zobacz w Google Scholar
USJP: Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, t. 1–6, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003.
Zobacz w Google Scholar