Nowe zastosowania form czasownikowych 1. i 2. os. lp. rodzaju nijakiego czasu przeszłego we współczesnych tekstach

Abstrakt

Artykuł dotyczy bardzo rzadkich w języku polskim form czasownikowych 1. i 2. os. lp. rodzaju nijakiego czasu przeszłego (typu byłom, byłoś), których zakres użycia ograniczony był tradycyjnie do funkcji antropomorfizacji przedmiotów mających nazwę będącą leksemem o nijakim rodzaju gramatycznym. We współczesnych tekstach literackich i wypowiedziach internetowych formy te pojawiają się w funkcjach, w których odnoszą się do osób – nadawcy i odbiorcy w akcie komunikacji. Nowe funkcje wiążą się z wyrażaniem nietypowości, nienormatywności, trudności kategoryzowania owych osób – zarówno pod względem płci, jak i w sferze społecznej, ideologicznej, osobowościowej. Mogą także sygnalizować stany chwilowej dezorientacji. Odnoszone bywają do dziecka jeszcze nie narodzonego, do momentu poznania jego płci, lub sugerują „dziecinność” osoby dorosłej. Omawiane formy mogą także stanowić element konstrukcji tekstu wprowadzający wielopoziomowość narracji. W literaturze odnoszą się do osób bezpłciowych i postpłciowych oraz postaci wirtualnych.