Odnajdywanie śladów przeszłości gatunków prasowych. Uwagi historyka języka
Słowa kluczowe
gatunki prasowe
wzmianka
metodologia badań
Jak cytować
Abstrakt
Niniejszy artykuł wpisuje się w nurt zagadnień określanych mianem życia gatunków. Celem było pokazanie zaczątków współcześnie wyróżnianych gatunków (głównie informacyjnych) w dawnej prasie. Tak postawiony problem badawczy wymagał włączenia perspektywy współczesnej do oglądu materiału historycznego. W artykule zwrócono uwagę na problemy wynikające z wyodrębniania dawnych form/gatunków wypowiedzi oraz z ich nazywania. Wnioski i postulaty badawcze przedstawione w opracowaniu zostały poparte analizami wypowiedzi prasowych pochodzących z XVIII i XIX wieku.
Bibliografia
Balowski M. 2000: Świadomość gatunkowa a wzorzec normatywny (na przykładzie gatunków prasowych, [w:] D. Ostaszewska (red.), Gatunki wypowiedzi i ich ewolucja, t. 1: Mowy piękno wielorakie, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 316–329.
Zobacz w Google Scholar
Chmielowski P. 1903: Stylistyka polska wraz z nauką kompozycji pisarskiej, Gebethner i Wolff, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Chudziński E. 2004: Felieton. Geneza i ewolucja gatunku, [w:] Z. Bauer, E. Chudziński (red.), Dziennikarstwo i świat mediów, wyd. 3 zm. i rozsz., Universitas, Kraków, s. 197–213.
Zobacz w Google Scholar
Chudziński E. (red.) 2009: Słownik wiedzy o mediach, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa–Bielsko-Biała.
Zobacz w Google Scholar
Dziki S. 2009: Dzieje prasy polskiej do 1989 r., [w:] E. Chudziński (red.), Słownik wiedzy o mediach, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa–Bielsko-Biała, s. 69–94.
Zobacz w Google Scholar
EWoP: Encyklopedia wiedzy o prasie, red. J. Maślanka, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1976.
Zobacz w Google Scholar
Fras J. 2005: Dziennikarski warsztat językowy, wyd. 2, poprawione i uzupełnione, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar
Gajda S. 2001: Gatunkowe wzorce wypowiedzi, [w:] J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 255–268.
Zobacz w Google Scholar
Giełżyński W. 1962: Prasa warszawska 1661–1914, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Głowiński M. 1987: Gatunek literacki i problemy poetyki historycznej, [w:] Problemy teorii literatury, seria 2: Prace z lat 1965–1974, wyboru prac dokonał H. Markiewicz, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 123–143.
Zobacz w Google Scholar
Kmiecik Z. 1971: Prasa warszawska w okresie pozytywizmu (1864–1885), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Łojek J. (red.) 1976a: Prasa polska w latach 1661–1864, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Łojek J. (red.) 1976b: Prasa polska w latach 1864–1918, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Pietrzak M. 2009: Odcinek, felieton, kronika – o tradycji gatunku felietonowego, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” LXV, s. 145–154.
Zobacz w Google Scholar
Pietrzak M. 2012: Polski felieton dawniej i dziś. Kilka uwag z ewolucji gatunku, [w:] A. Burzyńska-Kamieniecka (red.), Akty i gatunki mowy w perspektywie kulturowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 97–104.
Zobacz w Google Scholar
Pietrzak M. 2013: Wyznaczniki gatunkowe felietonu drugiej połowy XIX wieku (na przykładzie tekstów Henryka Sienkiewicza, Bolesława Prusa i Aleksandra Świętochowskiego), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Zobacz w Google Scholar
Pietrzak M. 2014: Recenzja i felieton na tle przemian prasy polskiej. Kilka uwag z ewolucji gatunku, „Rozprawy Komisji
Zobacz w Google Scholar
Językowej ŁTN” LX, s. 251–262.
Zobacz w Google Scholar
Pietrzak M. 2015: Oblicza recenzji drugiej połowy XIX w. na przykładzie twórczości publicystycznej Henryka Sienkiewicza,
Zobacz w Google Scholar
[w:] D. Ostaszewska, J. Przyklenk (red.), Gatunki mowy i ich ewolucja, t. V: Gatunek a granice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 316–325.
Zobacz w Google Scholar
Pietrzak M. 2017a: Kronika informacyjna w prasie dziewiętnastowiecznej z perspektywy genologicznej, „Roczniki Humanistyczne” LXV, z. 6, s. 167–180.
Zobacz w Google Scholar
Pietrzak M. 2017b: Sienkiewiczowskie realizacje wzorca gatunkowego recenzji (na przykładzie sprawozdań z wystaw malarskich), „Poradnik Językowy”, z. 1, s. 25–37.
Zobacz w Google Scholar
Rejter A. 2000: Kształtowanie się gatunku reportażu podróżniczego w perspektywie stylistycznej i pragmatycznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Zobacz w Google Scholar
Siuciak M. 2015: Znaczenie badań historycznojęzykowych dla interpretacji zjawisk współczesnej polszczyzny, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” vol. 22 (42), nr 1, s. 223–234 (online: doi: 10.14746/pspsj.2015.22.1.14).
Zobacz w Google Scholar
SJPDor: Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, t. 1–11, Polskie Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1958–1969.
Zobacz w Google Scholar
Skwarczyńska S. 1987: Nie dostrzeżony problem podstawowy genologii, [w:] Problemy teorii literatury, seria 2: Prace z lat 1965–1974, wyboru prac dokonał H. Markiewicz, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 97–114.
Zobacz w Google Scholar
SW: Słownik języka polskiego, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, t. 1–8, nakładem prenumeratorów i Kasy im. Mianowskiego, Warszawa 1900–1927 (Słownik warszawski).
Zobacz w Google Scholar
Witosz B. 2005: Genologia lingwistyczna. Zarys problematyki, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Zobacz w Google Scholar
Wojtak M. 2004: Gatunki prasowe, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Zobacz w Google Scholar
Wojtak M. 2008: Analiza gatunków prasowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Zobacz w Google Scholar
Wojtak M. 2014: Genologiczna analiza tekstu, „Prace Językoznawcze” XVI, z. 3, s. 63–71.
Zobacz w Google Scholar
Wolny-Zmorzyński K., Kaliszewski A., Snopek J., Furman W. 2014: Prasowe gatunki dziennikarskie, Wydawnictwo Poltext, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Zaśko-Zielińska M. 1999: Recenzja i jej norma gatunkowa, „Poradnik Językowy”, nr 8–9, s. 96–107.
Zobacz w Google Scholar
Zaśko-Zielińska M. 2002: Przez okno świadomości. Gatunki mowy w świadomości użytkowników języka, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar