Stan i perspektywy wykorzystania dawnych słowników przekładowych w syntezach historycznojęzykowych (na materiale leksykonów polsko-łacińskich)
Słowa kluczowe
dzieje leksykografii polskiej
syntezy historycznojęzykowe
słowniki polsko-łacińskie
Jak cytować
Abstrakt
Do czasu wydania pierwszego słownika języka polskiego Samuela Lindego ukazało się kilkadziesiąt leksykonów przekładowych, w których polszczyzna raz stawała w pozycji języka wyjściowego, innym razem – docelowego. Liczba i różnorodność tego typu publikacji powinny czynić z nich ważki dla badacza historii polszczyzny materiał. Przegląd wybranych podręczników do historii języka polskiego przynosi jednak spostrzeżenie, że tkwiący w słownikach potencjał wykorzystywany jest w ograniczonym zakresie. W artykule autorka stara się dowieść, że leksykony przekładowe są równowartościowym względem innych tekstów źródłem do snucia ogólnej refleksji o dziejach polszczyzny. Tezę ilustruje przykładami z zakresu wariantywności grafii, rozwoju systemu językowego, świadomości językowej i zjawisk historyczno-kulturowych.
Bibliografia
Borawski S., Cybulski M. (red.) 2021: Historia języka polskiego jako doświadczenia wspólnotowego, t. 1, Wydawnictwo Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra.
Zobacz w Google Scholar
Borawski S., Uździcka M. (red.) 2021: Historia języka polskiego jako doświadczenia wspólnotowego, t. 2, Wydawnictwo Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra.
Zobacz w Google Scholar
Dubisz S. 2007: Język – historia – kultura, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Gołębiowski Ł. 1830: Ubiory w Polszcze od najdawniejszych czasów aż do chwili obecnych sposobem dykcjonarza ułożone, wyd. A. Gałęzowski, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Grzegorczyk P. 1967: Index lexiconum Poloniae, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Kędelska E. 1986: Łacińsko-polskie słowniki drukowane pierwszej połowy XVI wieku i ich stosunek do źródeł czeskich, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar
Kędelska E. 1995: Studia nad łacińsko-polską leksykografią drugiej połowy XVI wieku, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Klemensiewicz Z. 1976: Historia języka polskiego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Lehr-Spławiński T. 1978: Język polski. Powstanie, pochodzenie, rozwój, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Lenartowicz-Zagrodna A. 2017a: O układzie alfabetycznym w dawnych słownikach przekładowych, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica”, nr 51(2), s. 83–98.
Zobacz w Google Scholar
Lenartowicz-Zagrodna A. 2017b: Polsko-łacińskie słowniki Łukasza Brzezwickiego. Między Volckmarem a Knapiuszem, „Język Polski” XCVII, z. 4 , s. 91–103.
Zobacz w Google Scholar
Lenartowicz-Zagrodna A. 2020: Z dziejów leksykografii polsko-łacińskiej. Przedmowy do słowników, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Zobacz w Google Scholar
Lenartowicz-Zagrodna A. 2021: Z dziejów leksykografii polsko-łacińskiej. Szkice o słownikach i słownikarzach (XVII–XIX w.), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Zobacz w Google Scholar
Pakalka K. (wyd.) 1997: Senasis Konstantino Sirvydo žodynas, Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas, Vilnius.
Zobacz w Google Scholar
Plezia M. 2007: Dzieje leksykografii łacińskiej w Polsce, [w:] M. Plezia (red.), Słownik łacińsko-polski, t. 1, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. V–XXXIX.
Zobacz w Google Scholar
Urbańczyk S. 1991: Słowniki i encyklopedie. Ich rodzaje i użyteczności, Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego, Kraków–Katowice.
Zobacz w Google Scholar
Walczak B. 1999: Zarys dziejów języka polskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar
Wiśniewska H. 2009: Polszczyzna przez wieki, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, Łódź.
Zobacz w Google Scholar
Żmigrodzki P. 2003: Wprowadzenie do leksykografii polskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Zobacz w Google Scholar