Zmienne losy przymiotników sowiecki i radziecki w polskojęzycznej prasie wydawanej na Ukrainie sowieckiej w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku
PDF

Słowa kluczowe

historia prasy polskiej
polskojęzyczna prasa w ZSRR (1918–1939)
sowietyzmy w języku polskim
kontakty językowe polsko-rosyjskie i polsko-ukraińskie
Polacy w ZSRR

Jak cytować

Dzięgiel, E. (2016). Zmienne losy przymiotników sowiecki i radziecki w polskojęzycznej prasie wydawanej na Ukrainie sowieckiej w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku. Język Polski, 96(4), 108–118. https://doi.org/10.31286/JP.96.4.9

Abstrakt

Przedmiotem badań jest przypadek synonimii leksykalnej w komunistycznej prasie wydawanej w języku polskim na Ukrainie sowieckiej w latach 1918–1939 – sowiecki // radziecki (jako odpowiednik ros. sowietskij). Leksem radziecki był propagowany odgórnie przez czołowych polskich komunistów przebywających w państwie sowieckim, już od 1919 r. był obecny w głównych periodykach. Analiza frekwencyjna pokazuje, że sowiecki panował w prasie w latach 1920–1925, ale od 1926 r. to radziecki zyskał przewagę, zaś od 1930 r. stał się obowiązujący. Eliminacja przymiotnika sowiecki z komunistycznej praktyki wydawniczej miała związek zapewne z jego negatywną konotacją w propagandzie politycznej i odbiorze publicznym w II Rzeczpospolitej. Tę linię kontynuowały komunistyczne władze PRL, konkurencyjny sowiecki był zaś wówczas stosowany przez opozycję.

https://doi.org/10.31286/JP.96.4.9
PDF

Bibliografia

Daszkiewicz J. 1966: Prasa polska na Ukrainie Radzieckiej. Zarys historyczno-bibliograficzny, „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” V, nr 2, s. 84–137.
Zobacz w Google Scholar

Dzięgiel E. 2016a: Periodyzacja prasy polskojęzycznej na Ukrainie sowieckiej w latach 20. i 30. XX wieku, [w:] E. Dzięgiel (red.), Prasa polskojęzyczna w początkach sowietyzacji Ukrainy. Wybór źródeł (online: https://prasapolukr.ijp-pan.krakow.pl, dostęp: 30 marca 2016).
Zobacz w Google Scholar

Dzięgiel E. 2016b: Warunki funkcjonowania prasy polskojęzycznej na Ukrainie sowieckiej w latach 20. i 30. XX wieku, [w:] E. Dzięgiel (red.), Prasa polskojęzyczna w początkach sowietyzacji Ukrainy. Wybór źródeł (online: https://prasapolukr.ijp-pan.krakow.pl, dostęp: 30 marca 2016).
Zobacz w Google Scholar

Graczykowska T. 2010: Słownik Józefa Krasnego a żywy polski język radziecki w dwudziestoleciu międzywojennym (kilka uwag o konkursie ogłoszonym przez „Trybunę Radziecką” w 1930 r.), „Acta Baltico-Slavica” XXXIV, s. 89–101.
Zobacz w Google Scholar

Kamińska-Szmaj I. 1994: Judzi, zohydza, ze czci odziera. Język propagandy politycznej w prasie 1919–1923, Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar

Korkuć M. 2014: Związek Sowiecki czy Radziecki? Sowiety czy rady? Uwagi na temat terminologii opisującej porewolucyjne państwo bolszewików, „Arcana”, nr 120, s. 125–151.
Zobacz w Google Scholar

Kupina N.A. 1995: Totalitarnyj jazyk: słowar’ i rieczewyje rieakcyi, Izd-wo Urał. un-ta, Jekatierinburg–Pierm’.
Zobacz w Google Scholar

Leinwand A.J. 1993: Polski plakat propagandowy w okresie wojny polsko-sowieckiej (1919–20), „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej”, t. 28, s. 57–67.
Zobacz w Google Scholar

Lenoe M.E. 1998: Agitation, propaganda, and the “Stalinization” of the Soviet press, 1922–1930, The Center for Russian and East European Studies, Pittsburgh.
Zobacz w Google Scholar

Lenoe M.E. 2004: Closer to the masses. Stalinist culture, social revolution, and Soviet newspapers, Harvard University Press, Cambridge, MA, London.
Zobacz w Google Scholar

Marchlewski J. 1920: Gospodarka społeczna w Rosji Sowieckiej (zbiór artykułów t. t. J. Marchlewskiego [et al.]), Moskwa.
Zobacz w Google Scholar

Sieliszczew A.M. 1928: Jazyk riewolucyonnoj epochi. Iz nabludienij nad russkim jazykom poslednich let (1917—1926), Moskwa.
Zobacz w Google Scholar

Sukiennicki W. 1938: Ewolucja ustroju Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w świetle oficjalnych publikacji władzy radzieckiej, cz. 1, Wilno.
Zobacz w Google Scholar

Tęgoborski W. [Dąbal T.] 1929: Polacy Związku Radzieckiego. Ich pochodzenie, udział w rewolucji październikowej i w budownictwie socjalistycznym. Szkic historyczno-opisowy, Moskwa.
Zobacz w Google Scholar

Wasiutyński W. 1996: Prawą stroną labiryntu. Fragmenty wspomnień, Exeter, Gdańsk.
Zobacz w Google Scholar

Wawrzyńczyk J. 1990: O pewnym źródle dokumentacyjnym słownictwa polskiego, „Poradnik Językowy”, nr 1, s. 58–60.
Zobacz w Google Scholar

Westfal S. 1950: Radziecki czy sowiecki?, „Kultura”, nr 7–8, s. 204–209.
Zobacz w Google Scholar

Skip to content