Słowa kluczowe
Wilno
lituanizacja
II RP
Mykolas Biržiška
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł omawia litewskie nazwy ulic przedwojennego Wilna, przedstawione w 1938 roku w przewodniku opracowanym przez J.V. Narbutasa pod kierunkiem M. Biržiški, które w takiej postaci nigdy wcześniej oficjalnie nie zaistniały. Blisko 60% z nich stanowiły urbanonimy polskie przetłumaczone na litewski, jednak prawie 40% ulic otrzymało nazwy nowe. Celem było zastąpienie polskiego krajobrazu kulturowego litewskim, choć zmiany dotknęły też wiele nazw neutralnych (np. Świerkowa, Tramwajowa). Nowe nazwyczasem tworzono na zasadzie metonimii (np. ul. Lwowska > Ukrainų ‘Ukraińska’). Często starano się znaleźćodpowiednik o zbliżonym brzmieniu (Saska Kępa > Sausas Kampas ‘Suchy Zakątek’), dbano też o ekwiwalencję upamiętnienia (np. duchowny litewski zamiast polskiego) czy zbliżoną rangę patrona.
Bibliografia
Biržiška M. 1938: Vadovas po Vilnių, „Mūsų Vilnius”, nr 23–24, s. 392–398.
Zobacz w Google Scholar
Buchowski K. 2006a: Związek Wyzwolenia Wilna i mit wileński w międzywojennej Litwie, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” XLI, s. 47–74.
Zobacz w Google Scholar
Buchowski K. 2006b: Litwomani i polonizatorzy, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.
Zobacz w Google Scholar
Giedrojć J. 2014: Wędrówki ulicami wileńskimi. O zasłużonym rodzie Sawiczów, „Kurier Wileński”, 7 listopada.
Zobacz w Google Scholar
Górny H. 2015: Nazewnictwo miejskie Krakowa – przeszłość i teraźniejszość. Projekt badawczy, „Onomastica” LIX, s. 377–387.
Zobacz w Google Scholar
Handke K. 1970: Semantyczne i strukturalne typy nazw ulic Warszawy, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar
Jackiewicz M. 2013: Z historii Wilna. Nieistniejące dzielnice stolicy, „Kurier Wileński”, 27–29 kwietnia, s. 10–11.
Zobacz w Google Scholar
Kardis-Gawińczuk D. 2010: Nazewnictwo topograficzne starego Wilna w latach 1935–2000, „Wilnoteka”, 22 kwietnia.
Zobacz w Google Scholar
Krajewski J. 2013: Wilno i okolice: przewodnik, Rewasz, Piastów.
Zobacz w Google Scholar
Mačiulis D., Miknys R., Nikžentais A. 2011: „Okupacja Wilna” – rzecz o historii drugiego stopnia, „Mówią Wieki”, nr 4(627), s. 26–31.
Zobacz w Google Scholar
Myszka A. 2011: Ewolucja motywacji współczesnych nazw ulic województwa podkarpackiego, [w:] M. Ološtiak (red.), Jednotlivé a všeobecne v onomastiké, Univerzitná knižnica PU, Prešov, s. 251–262.
Zobacz w Google Scholar
Narbutas J.V. 1938: Vadovas po Vilnių, Narbutas ir Kreiviškis, Kaunas.
Zobacz w Google Scholar
SJPDor: Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, t. 1–11, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1958–1969.
Zobacz w Google Scholar
Venclova T. 2013: Wilno. Przewodnik biograficzny, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Włodek P. 2005: Wilno. Przewodnik, Rewasz, Piastów.
Zobacz w Google Scholar
Zahorski W. 1921: Przewodnik po Wilnie, nakładem księgarni Józefa Zawadzkiego, Wilno.
Zobacz w Google Scholar