Jak cytować
Abstrakt
W artykule podjęto problematykę związaną z wykorzystaniem źródeł leksykograficznych w badaniach XIX-wiecznej terminologii prawnej. Autorzy postawili sobie za cel zbadanie, czy autorzy XIX-wiecznych słowników ekscerpowali akty prawne z czasów Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego (co oznaczałoby, że ówczesna leksykografia dokumentowała zachodzące wówczas zmiany w zakresie semantyki terminów czy ich frekwencji), oraz ocenę przydatności słowników jako źródła informacji o dawnej leksyce prawnej. Przeprowadzona analiza wykazała, że dawne słowniki ze względu na często kompilacyjny charakter nie są w pełni miarodajnym źródłem w opisie niestabilnej niegdyś terminologii prawnej, wobec czego jej badania muszą się także odwoływać do konkretnych tekstów – w tym także tych, które dokumentują przejawy dawnej świadomości językowo-prawnej.
Bibliografia
Czelakowska A., Kubicka E. 2017: O słownictwie specjalistycznym w leksykonach języka ogólnego na przykładzie wyrażeń prawnych i prawniczych, „Język Polski” XCVII, z. 2, s. 45–59.
Zobacz w Google Scholar
F.W. 1809: Synonimy polskie. Ugoda, umowa; kontrakt, tranzakcja, zgoda, komplanacja, „Pamiętnik Warszawski” II, s. 205–207.
Zobacz w Google Scholar
KN1: Kodeks Napoleona (...) przekładania Ksawiera Michała Bohusza (...) z przyłączeniem słowniczka wyrazów pewnych polskich odpowiadających francuskim (...), Drukarnia Wiktora Dąbrowskiego, Warszawa 1810 (online: mbc.cyfrowemazowsze.pl).
Zobacz w Google Scholar
KN2: Kodeks Napoleona z przypisami, t. 1, Drukarnia Księży Pijarów, Warszawa 1808 (online: www.bibliotekacyfrowa.pl).
Zobacz w Google Scholar
KN3: Kodex Napoleona. Code Napoléon. Codex Napoleonis, Drukarnia Rządowa, Warszawa 1813 (online: pbc.biaman.pl).
Zobacz w Google Scholar
L: S.B. Linde, Słownik języka polskiego, t. 1–6, Drukarnia Księży Pijarów, Warszawa 1807–1814 (online: kpbc.umk.pl).
Zobacz w Google Scholar
Majdak M. 2008: Słownik warszawski. Koncepcja – realizacja – recepcja, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Michalak A. 2010: Słowniki językowe w interpretacjach prawa podatkowego, [w:] K. Michalewski (red.), Język w prawie, administracji i gospodarce, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 19–28.
Zobacz w Google Scholar
Nowowiejski B. 2011: Niemiecko-polski słownik Mrongowiusza. Źródło do historii polskiej leksyki i leksykografii, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.
Zobacz w Google Scholar
Ostrowski T. 1797: Prawo cywilne albo szczególne narodu polskiego z statutów i konstytucyi koronnych i litewskich zebrane [...], t. 1, Drukarnia JKM i Rzeczypospolitej u XX. Scholarum Piarum, Warszawa (online: http://bc.mbpradom.pl).
Zobacz w Google Scholar
Rosner A. 2007: Zmagania z językiem prawa. Przykład polskiego przekładu Kodeksu Napoleona w Księstwie Warszawskim, [w:] A. Niewiadomski i in. (red.), Współczesny język prawny i prawniczy, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski, Warszawa, s. 9–22.
Zobacz w Google Scholar
SJPDor: Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1958–1969 (online: doroszewski.pwn.pl).
Zobacz w Google Scholar
SJPXVII/XVIII: Elektroniczny słownik języka polskiego XVII i XVIII wieku, red. W. Gruszczyński, Polska Akademia Nauk, Instytut Języka Polskiego (online: sxvii.pl).
Zobacz w Google Scholar
SJPXVII/XVIIIkart: Kartoteka Słownika języka polskiego XVII i 1. połowy XVIII wieku, Polska Akademia Nauk, Instytut Języka Polskiego (online: rcin.org.pl).
Zobacz w Google Scholar
Sójka-Zielińska K. 2007: Kodeks Napoleona. Historia i współczesność, LexisNexis, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
SPXVI: Słownik polszczyzny XVI wieku, red. M.R. Mayenowa (t. 1–34), K. Mrowcewicz (t. 35–36), t. 1–22, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, Wrocław–Warszawa–Kraków 1966–1994, t. 23–36, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 1995–2012 (online: http://kpbc.umk.pl/publication/17781) (w artykule wykorzystano: t. 21, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1982; t. 33, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2009).
Zobacz w Google Scholar
SW: Słownik języka polskiego, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, t. 1–8, nakładem prenumeratorów i Kasy im. Mianowskiego, Warszawa 1900–1927 (online: ebuw.uw.edu.pl) (Słownik warszawski).
Zobacz w Google Scholar
SWil: Słownik języka polskiego, t. 1 i 2, wyd. staraniem i kosztem M. Orgelbranda, Wilno 1861 (online: swil.ijp-pan.krakow.pl) (Słownik wileński).
Zobacz w Google Scholar
Szaniawski F.K. 1809: O obywatelstwie, „Pamiętnik Warszawski” I, s. 226–233 (online: ebuw.uw.edu.pl).
Zobacz w Google Scholar
Szczepankowska I. 2004: Kultura języka prawnego w XVIII wieku – przyczynek do ewolucji zasad techniki ustawodawczej (od oświecenia po czasy współczesne), [w:] I. Szczepankowska, Studia nad polszczyzną epoki stanisławowskiej, Uniwersytet w Białymstoku, Białystok, s. 11–60.
Zobacz w Google Scholar
Walczak B. 1991: Słownik wileński na tle dziejów polskiej leksykografii, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań.
Zobacz w Google Scholar
Wołodkiewicz W. 2008: 200 lat Kodeksu Napoleona w Polsce – od nienawiści do miłości, „Palestra”, nr 1–2, s. 141–146 (online: palestra.pl, dostęp: 8 września 2015).
Zobacz w Google Scholar
Woźniak E. 2017: Od dzieci z nieprawego łoża do dzieci nieślubnych. Z dziejów polskiej terminologii prawnej, „LingVaria”, nr 1, s. 151–164.
Zobacz w Google Scholar
Woźniak E. (w druku): O pieczy rodzicielskiej, radzie familijnej i poszukiwaniu ojcostwa, czyli jak kształtowała się terminologia prawa rodzinnego, [w:] L. Mariak (red.), Współczesny i dawny obraz rodziny w języku, literaturze, sztuce, Szczecin.
Zobacz w Google Scholar
Woźniak E., Zarębski R. 2016a: Kodeks Napoleona w dziejach języka urzędowego w Polsce – rekonesans badawczy, „Język Polski” XCVI, z. 1, s. 45–58.
Zobacz w Google Scholar
Woźniak E., Zarębski R. 2016b: Kontynuacja vs innowacja? Drogi rozwoju polskiej terminologii prawnej po wprowadzeniu Kodeksu Napoleona, „Prace Filologiczne” LXIX, s. 535–547.
Zobacz w Google Scholar
Woźniak E., Wismont M. 2016: „Stare” i „nowe” w polskiej terminologii prawnej 1 poł. XIX w. (na przykładzie terminologii dotyczącej rozwodów), „Issledovanija po slavjanskim jazykam”, nr 21(1), s. 1–20.
Zobacz w Google Scholar
X.S. [Franciszek Ksawery Szaniawski] 1809: O tłumaczeniu Kodeksu Napoleona w polskim języku, „Pamiętnik Warszawski” III, s. 52–60 (online: ebuw.uw.edu.pl).
Zobacz w Google Scholar
Zajda A. 2001: Studia z historii polskiego słownictwa prawniczego i frazeologii, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Zajda A. 2011a: Słowa prawne w rzeczy sobie podobne Bartłomieja Groickiego, [w:] B. Dunaj, M. Rak (red.), Badania historycznojęzykowe. Stan, metodologia, perspektywy, Uniwersytet Jagielloński, Wydział Polonistyki, Kraków, s. 133–150.
Zobacz w Google Scholar
Zajda A. 2011b: Rozważań nad Słowami prawnymi w rzeczy sobie podobnymi Bartłomieja Groickiego ciąg dalszy, „LingVaria”, nr 2, s. 111–124.
Zobacz w Google Scholar
Zajda A. 2012: Trzecie rozważania nad Słowami prawnymi w rzeczy sobie podobnymi Bartłomieja Groickiego, „LingVaria”, nr 2, s. 89–109.
Zobacz w Google Scholar