Terminologia związana z tłem konwersacyjnym w opisie modalności językowej oraz propozycja jej przekładu na język polski
Słowa kluczowe
terminologia
tło konwersacyjne
pole semantyczne wyrażeń modalnych
Jak cytować
Abstrakt
Celem niniejszego artykułu jest przybliżenie polskojęzycznym czytelnikom modelu pola semantycznego wyrażeń modalnych zaprezentowanego przez Angelikę Kratzer. Wyróżnia się w nim trzy domeny interpretacyjne: siłę modalną, podstawę modalną oraz źródło uporządkowania światów możliwych. Dwie ostatnie to tła konwersacyjne, które wpływają na interpretację modalną. Dualność podstawy modalnej stwarza także możliwość utworzenia binarnej typologii modalności. Oprócz tego artykuł proponuje przekład anglojęzycznej terminologii na język polski.
Bibliografia
Abraham W. 2008: On the logic of generalizations about cross-linguistic aspect-modality links, [w:] W. Abraham, E. Leiss (red.), Modality–aspect interfaces: implications and typological solutions, John Benjamins, Amsterdam, Philadelphia, s. 3–13.
Zobacz w Google Scholar
Abraham W., Leiss E. (red.) 2008: Modality–Aspect Interfaces: Implications and typological solutions, John Benjamins, Amsterdam, Philadelphia.
Zobacz w Google Scholar
van der Auwera J., Plungian V.A. 1998: Modality’s semantic map, "Linguistic Typology" 2 (1), s. 79–124.
Zobacz w Google Scholar
Bally Ch. 1942: Syntaxe de la modalité explicite, [w:] Cahiers Ferdinand de Saussure 3, Droz, Genève, s. 3–13.
Zobacz w Google Scholar
Boniecka B. 1976: O pojęciu modalności (przegląd problemów badawczych), "Język Polski" LVI, z. 2, s. 99–110.
Zobacz w Google Scholar
Bralczyk J. 1978: O leksykalnych wyznacznikach prawdziwościowej oceny sądów, Uniwersytet Śląski, Katowice.
Zobacz w Google Scholar
Bybee J., Perkins R., Pagliuca W. 1994: The evolution of grammar: Tense, aspect, and modality in the languages of the world, The University of Chicago Press, Chicago and London.
Zobacz w Google Scholar
Carnap R. 1957: Meaning and Necessity, University of Chicago Press, Chicago.
Zobacz w Google Scholar
Chrzanowska E. 1989: Modality as represented in the logical form of language. A study in a semantic interpretation of English, The Jagiellonian University of Kraków, Kraków [nieopublikowana rozprawa doktorska].
Zobacz w Google Scholar
Chrzanowska-Kluczewska E. 2009: Possible worlds – Text worlds – Discourse worlds in a dialogic context, [w:] E. Chrzanowska-Kluczewska, A. Gołda-Derejczyk (red.), The contextuality of language and culture, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomiczno-Humanistycznej, Bielsko-Biała, s. 157–171.
Zobacz w Google Scholar
von Fintel K. 2006: Modality and language, [w:] D.M. Borchert (red.), Encyclopedia of philosophy, second edition, MacMillan, Detroit, New York, s. 20–27.
Zobacz w Google Scholar
Grzegorczykowa R. 1990: Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Hacquard V. 2006: Aspects of modality, Massachusetts Institute of Technology.
Zobacz w Google Scholar
Hacquard V. 2009: On the interaction of aspect and modal auxiliaries, "Linguistics and Philosophy" 32, s. 279–312.
Zobacz w Google Scholar
Hacquard V. 2010: On the event relativity of modal auxiliaries, "Natural Language Semantics" 18(1), s. 79–114.
Zobacz w Google Scholar
Hacquard V. 2011: Modality, [w:] K. von Heusinger, C. Maienborn, P. Portner (red.), Semantics. An international handbook of natural language meaning, vol. 2, Walter de Gruyter, Berlin–Boston, s. 1484–1515.
Zobacz w Google Scholar
Hengeveld K. 2004: Illocution, mood and modality, [w:] G. Booij, C. Lehmann, J. Mugdan, S. Skopeteas (red.), Morphology: An international handbook on inflection and word-formation. Volume 2, Walter de Gruyter, Berlin, s. 1190–1201.
Zobacz w Google Scholar
Hintikka J. 1961: Modality and quantification, "Theoria" 27, s. 110–128.
Zobacz w Google Scholar
Hintikka J. 1962: Knowledge and belief, Cornell University Press, Ithaca (NY).
Zobacz w Google Scholar
Jędrzejko E. 1987: Semantyka i składnia polskich czasowników deontycznych, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
Zobacz w Google Scholar
Jędrzejko E. 2001: Jeszcze o modalności z perspektywy badań języka i stylu tekstów artystycznych, [w:] B. Witosz (red.), Stylistyka a pragmatyka, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 82–96.
Zobacz w Google Scholar
Kratzer A. 1977: What ‘must’ and ‘can’ must and can mean, "Linguistics and Philosophy" 1(3), s. 337–355.
Zobacz w Google Scholar
Kratzer A. 1981: The notional category of modality, [w:] H.-J. Eikmeyer, H. Rieser (red.), Words, worlds, and contexts: New approaches in word semantics, Walter de Gruyter, Berlin, s. 38–74.
Zobacz w Google Scholar
Kratzer A. 1991: Modality, [w:] A. von Stechow, D. Wunderlich (red.), Semantics: An international handbook of contemporary research, Walter de Gruyter, Berlin, s. 639–650.
Zobacz w Google Scholar
Kratzer A. 2012: Modals and conditionals: New and revised perspectives, Oxford University Press, Oxford–New York.
Zobacz w Google Scholar
Kripke S. 1963: Semantical analysis of modal logic I, normal propositional calculi, "Zeitschrift für mathematische Logic und Grundlagen der Mathematik" 9, s. 67–96.
Zobacz w Google Scholar
Leiss E. 2008: The silent and aspect-driven patterns of deonticity and epistemicity: A chapter in diachronic typology, [w:] W. Abraham, E. Leiss (red.), Modality–aspect interfaces: Implications and typological solutions, John Benjamins, Amsterdam–Philadelphia, s. 15–41.
Zobacz w Google Scholar
Lewis D. 1973: Counterfactuals, Blackwell, Oxford–Malden MA.
Zobacz w Google Scholar
Ligara B. 1997: Polskie czasowniki modalne i ich francuskie ekwiwalenty tłumaczeniowe, Universitas, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Nauze F.D. 2008: Modality in typological perspective, PrintPartners Ipskamp, Enschede.
Zobacz w Google Scholar
Nuyts J. 2006: Modality: Overview and linguistic issues, [w:] W. Frawley (red.), The expression of modality, Mouton de Gruyter, Berlin, s. 1–26.
Zobacz w Google Scholar
Palmer F.R. 1986/2001: Mood and modality (2nd edition), Cambridge University Press, Cambridge.
Zobacz w Google Scholar
Portner P. 2009: Modality, Oxford University Press, Oxford.
Zobacz w Google Scholar
Pruss A.R. 2001: Possible worlds: What they are good for and what they are, University of Pittsburgh, Pittsburgh.
Zobacz w Google Scholar
Rytel D. 1982: Leksykalne środki wyrażania modalności w języku czeskim i polskim, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Sendłak M. 2017: Światy możliwe i inne przedmioty nieistniejące, "Roczniki Filozoficzne" 65 (4), s. 115–136.
Zobacz w Google Scholar
Smith C.S. 1997: The parameter of aspect, Springer Science+Business Media, Dordrecht.
Zobacz w Google Scholar
Sweetser E.E. 1982: Root and epistemic modals: Causality in two worlds, [w:] Proceedings of the Eighth Annual Meeting of the Berkeley Linguistics Society (1982), Berkley Linguistics Society, Berkley, CA, s. 484–507.
Zobacz w Google Scholar
Sweetser E.E. 1990: From etymology to pragmatics: Metaphorical and cultural aspects of semantic structure, Cambridge University Press, Cambridge, New York.
Zobacz w Google Scholar
Szymański L. 2019: Modal auxiliaries and aspect in contemporary American English – a corpus-based study, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra.
Zobacz w Google Scholar
Tabisz A. 2016: Modalność epistemiczna w ustnych wypowiedziach maturzystów, "Stylistyka" 25, s. 429–443.
Zobacz w Google Scholar
von Wright G.H. 1951: An essay in modal logic, North Holland Publishing Company, Amsterdam.
Zobacz w Google Scholar
Wróbel H. 1991: O modalności, "Język Polski" LXXI, z. 3–5, s. 260–270.
Zobacz w Google Scholar