Powiadomienia o śmierci w prasie XVII–XVIII i początków XIX wieku jako świadectwo życia gatunków

Abstrakt

Przedmiotem analiz są teksty, których główna intencja to powiadomienie o śmierci, a w których zespół illokucji uzupełniających tworzą: przedstawienie osoby zmarłej, uwypuklenie jej zasług, oddanie jej szacunku. Podstawę materiałową stanowią teksty pochodzące z czterech najstarszych warszawskich gazet: „Merkuriusza Polskiego” (XVII w.), „Kuriera Polskiego” i „Gazety Warszawskiej” (XVIII w.) oraz „Kuriera Warszawskiego” (pocz. XIX w.). Ogląd materiału prasowego, a także przeprowadzane z wykorzystaniem instrumentarium genologicznego analizy dały podstawę do sformułowania hipotezy, że gatunki prasowe takie jak: nekrolog, wspomnienie pośmiertne, sylwetka (z jej odmianami) miały początek w XVII-wiecznej wzmiance prasowej powiadamiającej o śmierci osoby. Prymarny cel, jakim było poinformowania o zgonie, był – w zależności od epoki, potrzeb komunikacyjnych wspólnoty, innych uwarunkowań kontekstualnych (np. możliwości technicznych prasy) – uzupełniany kolejnymi celami, co w perspektywie czasowej rodziło nowe warianty (odmiany) gatunków, a z czasem – odrębne gatunkowo formy.