Abstrakt
Celem artykułu jest przedstawienie procesu kształtowania się współczesnego znaczenia parametrycznego przymiotnika ogromny. Badania mają charakter historycznojęzykowy, to znaczy punktem wyjścia są dla autorek dane etymologiczne oraz materiał pozyskany ze źródeł dokumentujących dawną polszczyznę. Analizy wykorzystują zarówno metody semantycznohistoryczne, jak i słowotwórczohistoryczne. Dopełnieniem są informacje odnoszące się do użycia analizowanej jednostki w tekstach historycznych oraz jej obecności w innych językach słowiańskich. Przeprowadzone analizy doprowadziły między innymi do następujących konkluzji: wartość parametryczna przymiotnika ogromny jest wtórna – ukształtowała się w trakcie rozwoju polszczyzny; dominującym mechanizmem, który doprowadził do powstania znaczenia parametrycznego jest leksykalizacja, a wyznacznikiem w tym przypadku jest blaknięcie znaczenia pierwotnego oraz zatarcie się granic morfologicznych.
Bibliografia
Bańkowski A. 2000: Etymologiczny słownik języka polskiego, t. 1–2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Basaj M., Siatkowski J. 2006: Bohemizmy w języku polskim. Słownik, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Bezlaj F. 1982: Etimološki slovar slovenskega jezika, t. 2, Slovenska akademija znanosti in umetnosti, Inštitut za slovenski jezik, Mladinska Knjiga, Ljubljana.
Zobacz w Google Scholar
Brinton L., Traugott E. 2005: Lexicalization and language change, Cambridge University Press, Cambridge.
Zobacz w Google Scholar
Buttler D. 1978: Rozwój semantyczny wyrazów polskich, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Elektroniczny słownik łaciny średniowiecznej w Polsce (online: https://elexicon.scriptores.pl, dostęp: sierpień 2020 – styczeń 2021).
Zobacz w Google Scholar
ÈSSÂ: Ètimologičeskij slovar’ slavânskih âzykov. Praslavânskij leksičeskij fond, t. 1–41, red. O. Trubačëv i in., Nauka, Moskva 1974–2018.
Zobacz w Google Scholar
ESUM: Etimologìčnij slovnik ukraїns’koї movi, red. O.S. Mel’ničuk, t. 1–7, Naukova dumka, Kiїv 1982–2012.
Zobacz w Google Scholar
Hrvatski jezični portal (online: http://hjp.znanje.hr/index.php?show=search, dostęp: listopad 2020).
Zobacz w Google Scholar
Jakubowicz M. 2010: Drogi słów na przestrzeni wieków. Zarys słownika motywacji semantycznych na materiale przymiotników słowiańskich odziedziczonych z prasłowiańszczyzny, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Kleszczowa K. (red.) 1996: Słowotwórstwo języka doby staropolskiej. Przegląd formacji rzeczownikowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Zobacz w Google Scholar
Kleszczowa K. 1998: Staropolskie kategorie słowotwórcze i ich perspektywiczna ewolucja. Rzeczowniki, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Zobacz w Google Scholar
Knapiusz G. 1643: Thesaurus Polono-Latino-Graecus, Kraków (online: https://fbc.pionier.net.pl/details/nnTtrff, dostęp: wrzesień 2020 – listopad 2021).
Zobacz w Google Scholar
Kochman S. 1975: Polsko-rosyjskie stosunki językowe od XVI do XVIII w. Słownictwo, Opolskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Opole–Wrocław.
Zobacz w Google Scholar
Krátky slovník slovenského jazyka (online: www.juls.savba.sk, dostęp: wrzesień 2020 – styczeń 2021).
Zobacz w Google Scholar
Krupianka A. 1969: Formacje czasownikowe z przedrostkiem o-(ob-) w języku polskim, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Toruń.
Zobacz w Google Scholar
Laskowski R. 1977: Od czego lepszy jest lepszy?, „Język Polski” LVII, z. 5, s. 323–334.
Zobacz w Google Scholar
Machek V. 1957: Etymologický slovník jazyka českého, Nakladatelství československé akademie vĕd, Praha.
Zobacz w Google Scholar
Mitrenga B. 2014: Zmysł smaku. Studium leksykalno-semantyczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Zobacz w Google Scholar
Pastuchowa M. 2011: Leksykalizacja wobec tradycji językowej, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis”, Studia Linguistica VI, Dialog z tradycją, cz. 1, Kraków, s. 244–254.
Zobacz w Google Scholar
Pawelec D. 2003: Dzieje sztuki. Leksemy i pojęcia, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Puzynina J. 1961: „Thesaurus” Grzegorza Knapiusza: siedemnastowieczny warsztat pracy nad językiem polskim, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Rejzek J. 2001: Český etymologický slovník, Voznice, Leda.
Zobacz w Google Scholar
SBo: W. Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005.
Zobacz w Google Scholar
SBr: A. Brückner, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wiedza Powszechna, Warszawa 1927/1985.
Zobacz w Google Scholar
SESł: F. Sławski, Słownik etymologiczny języka polskiego, t. 1–5, Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego, Kraków 1952–1982.
Zobacz w Google Scholar
SGS: T. Vogelgesnag, Słownik gniazd słowotwórczych współczesnego języka ogólnopolskiego, t. 1, Gniazda odprzymiotnikowe, Universitas, Kraków 2001.
Zobacz w Google Scholar
Siatkowski J. 1965: Bohemizmy fonetyczne w języku polskim, cz. 1, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Zobacz w Google Scholar
SJPDor: Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, t. 1–11, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1958–1969.
Zobacz w Google Scholar
Skok P. 1971: Etimologijski rječnik hrvatskoga ili sprskoga jezika, t. 1, Jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti, Zagreb.
Zobacz w Google Scholar
Slovník spisovného jazyka českého (online: https://ssjc.ujc.cas.cz, dostęp: wrzesień 2020 – styczeń 2021).
Zobacz w Google Scholar
Slovnik ukraïns’koï movi (online: http://ukrlit.org/slovnyk, dostęp: wrzesień 2020 – styczeń 2021).
Zobacz w Google Scholar
SMań: W. Mańczak, Polski słownik etymologiczny, Polska Akademia Umiejętności, Wydział I Filologiczny, Kraków 2017.
Zobacz w Google Scholar
SP: Słownik prasłowiański, red. F. Sławski, t. 1–8, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, 1974–2001.
Zobacz w Google Scholar
SPXVI: Słownik polszczyzny XVI wieku, red. M.R. Mayenowa (t. 1–34), K. Mrowcewicz (t. 35–38), t. 1–22, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław–Warszawa–Kraków 1966–1994, t. 23–38, Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 1995–2020.
Zobacz w Google Scholar
SStp: Słownik staropolski, red. S. Urbańczyk, t. 1–9, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław–Warszawa–Kraków 1953–1987, t. 10–11, Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk, Kraków 1988–2002.
Zobacz w Google Scholar
Staročeský slovník (online: https://vokabular.ujc.cas.cz/, dostęp: wrzesień 2020 – styczeń 2021).
Zobacz w Google Scholar
USJP: Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, t. 1–4, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
Zobacz w Google Scholar
Vasmer M. 1950–1958: Russisches etymologisches Wörterbuch, Carl Winter Universitätsverlag, Heidelberg.
Zobacz w Google Scholar
Witczak K.T. 2020: Rozważania nad etymologią gromu, „Poradnik Językowy” z. 10, s. 9–19.
Zobacz w Google Scholar
WSJP PAN: Wielki słownik języka polskiego PAN, red. P. Żmigrodzki (online: https://wsjp.pl; dostęp: wrzesień 2020 – styczeń 2021).
Zobacz w Google Scholar
Żmigrodzki P., Bańko M., Batko-Tokarz B., Bobrowski J., Czelakowska A., Grochowski M., Przybylska R., Waniakowa J., Węgrzynek K. (red.) 2018: Wielki słownik języka polskiego PAN. Geneza, koncepcja, zasady opracowania, Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk, Kraków.
Zobacz w Google Scholar