Najnowsze metodologie badawcze w lingwistyce kontaktu i automatyczna ekscerpcja anglicyzmów
Słowa kluczowe
podejście oparte na uzusie
badania eksperymentalne
automatyczna identyfikacja zapożyczeń
korpus
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł przybliża najnowsze metodologie badawcze stosowane w analizie i opisie obcych zapożyczeń językowych, takie jak badania oparte na uzusie i eksperymentalne, jak też badania korpusowe, włączające automatyczną identyfikację i ekscerpcję niezasymilowanych zapożyczeń właściwych. Pierwsze dwa typy analizy są odpowiedzią na nowe w lingwistyce kontaktu spojrzenie na proces zapożyczania jako akt społeczny, w którym główną rolę, często świadomą, pełnią użytkownicy języka biorcy oraz ich potrzeby nominatywne i ekspresywne. Badanie tych potrzeb jest także możliwe dzięki obszernym korpusom elektronicznym, wyposażonym w najnowsze narzędzia przetwarzania danych językowych, umożliwiających analizę zapożyczeń w autentycznych kontekstach. Przedstawione metodologie, czerpiące z onomazjologiczno-kognitywnych założeń teoretycznych w badaniu zapożyczeń oraz przyjmujące perspektywę socjopragmatyczną, pozwalają analizować te obszary, które w studiach strukturalno-systemowych były pomijane bądź niemożliwe do zbadania.
Bibliografia
AHD: The American Heritage Dictionary (online: https://www.ahdictionary.com/).
Zobacz w Google Scholar
Álvarez Mellado E. 2020: Lázaro. An extractor of emergent anglicisms in Spanish newswire, praca magisterska, Brandeis University (online: https://hdl.handle.net/10192/37532, dostęp: 23 listopada 2021).
Zobacz w Google Scholar
Álvarez Mellado E. 2021: Extracting English lexical borrowings from Spanish newswire, „Proceedings of the Society for Computation in Linguistics”, no. 4, artykuł 41 (online: https://doi.org/10.7275/vegb-z188, dostęp: 23 listopada 2021).
Zobacz w Google Scholar
Andersen G. 2012: Semi-automatic approaches to anglicism detection in Norwegian corpus data, [w:] C. Furiassi, V. Pulcini, F. Rodríguez González (red.), The anglicization of European lexis, John Benjamins, Amsterdam–Philadelphia, s. 111–130.
Zobacz w Google Scholar
Andersen G. 2019: Phraseology in a cross-linguistic perspective. Introducing the diachronic-contrastive corpus method, „Studies in Variation, Contacts and Change in English (VARIENG)”, vol. 20 (online: https://varieng.helsinki.fi/series/volumes/20/andersen/, dostęp: 23 listopada 2021).
Zobacz w Google Scholar
Andersen G., Furiassi C., Mišić Ilić B. 2017: The pragmatic turn in studies of linguistic borrowing, „Journal of Pragmatics”, vol. 113, s. 71–76.
Zobacz w Google Scholar
Backus A. 2001: The role of semantic specificity in insertional codeswitching. Evidence from Dutch Turkish, [w:] R. Jacobson (red.), Codeswitching worldwide II, Mouton de Gruyter, Berlin–New York, s. 125–154.
Zobacz w Google Scholar
Backus A. 2014: A usage-based approach to borrowability, [w:] E. Zenner, G. Kristiansen (red.), New perspectives on lexical borrowing. Onomasiological, methodological and phraseological innovations, De Gruyter, Boston–Berlin, s. 19–39.
Zobacz w Google Scholar
Bańko M., Witalisz A., Hansen K. 2021: Linguistic purism and loanword adaptation techniques. The case of Polish, „Language Awareness” (online: https://doi.org/10.1080/09658416.2021.1990306, dostęp: 23 listopada 2021).
Zobacz w Google Scholar
Blank A. 2003: Words and concepts in time. Towards diachronic cognitive onomasiology, [w:] R. Eckardt, K. von Heusinger, C. Schwarze (red.), Words in time. Diachronic semantics from different points of view, Mouton de Gruyter, Berlin–New York, s. 37–65.
Zobacz w Google Scholar
Brown Corpus (online: http://korpus.uib.no/icame/brown/bcm.html).
Zobacz w Google Scholar
Brzeziński J., Stachowski R. 1981: Zastosowanie analizy wariancji w eksperymentalnych badaniach psychologicznych, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Callies M., Onysko A., Ogiermann E. 2012: Investigating gender variation of English loanwords in German, [w:] C. Furiassi, V. Pulcini, F. Rodríguez González (red.), The anglicization of European lexis, John Benjamins, Amsterdam–Philadelphia, s. 65–89.
Zobacz w Google Scholar
Calude A.S., Miller S., Pagel M. 2020: Modelling loanword success – a sociolinguistic quantitative study of Māori loanwords in New Zealand English, „Corpus Linguistics and Linguistic Theory”, vol. 16(1), s. 29–66 (online: https://doi.org/10.1515/cllt-2017-0010, dostęp: 23 listopada 2021).
Zobacz w Google Scholar
Clyne M. 1972: Perspectives on language contact, Hawthorn, Melbourne.
Zobacz w Google Scholar
Crombez Y., Ghyselen A.-S., Winter-Froemel E., Zenner E. 2021: Babysit or kinderoppas? A socio-pragmatic analysis of lexical choice between English loans and heritage alternatives, referat przedstawiony podczas konferencji Languages in Contact in Times of Globalization 5, 9 września 2021 (przyjęty do druku w „Linguistics”).
Zobacz w Google Scholar
Cronbach L.J. 1951: Coefficient alpha and the internal structure of tests, „Psychometrika”, vol. 16(3), s. 297–334.
Zobacz w Google Scholar
Danieluk B. 2010: Zastosowanie regresji logistycznej w badaniach eksperymentalnych, „Psychologia Społeczna”, t. 5, nr 2–3(14), s. 199–216.
Zobacz w Google Scholar
Đurčević J., Kostić N. 2021: Pragmatic functions of anglicisms in the Montenegrin language, „Círculo de lingüística aplicada a la comunicación”, vol. 86, s. 169–183 (online: https://doi.org/10.5209/clac.75500, dostęp: 23 listopada 2021).
Zobacz w Google Scholar
Furiassi C., Hofland K. 2007: The retrieval of false anglicisms in newspaper texts, [w:] R. Facchinetti (red.), Corpus linguistics 25 years on, Rodopi, Amsterdam, s. 347–363.
Zobacz w Google Scholar
Geeraerts D., Kristiansen G., Peirsman Y. (red.) 2010: Advances in cognitive sociolinguistics, Mouton de Gruyter, Berlin–New York.
Zobacz w Google Scholar
Groot de A.M.B. 1992: Determinants of word translation, „Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory and Cognition”, vol. 18(5), s. 1001–1018.
Zobacz w Google Scholar
Grzega J. 2003: Borrowing as a word-finding process in cognitive historical onomasiology, „Onomasiology Online”, vol. 4, s. 22–42 (online: https://www1.ku.de/SLF/EngluVglSW/grzega1032.pdf, dostęp: 24 listopada 2021).
Zobacz w Google Scholar
Hansen K., Wypych M., Bańko M., Bilewicz M. 2018: Psychological determinants of linguistic purism. National identification, conservatism, and attitudes to loanwords, „Journal of Language and Social Psychology”, vol. 3, s. 365–375 (online: https://doi.org/10.1177/0261927X17737810, dostęp: 23 listopada 2021).
Zobacz w Google Scholar
Haspelmath M. 2009: Lexical borrowing. Concepts and issues, [w:] M. Haspelmath, U. Tadmor (red.), Loanwords in the world’s languages. A comparative handbook, De Gruyter, Berlin–New York, s. 35–54.
Zobacz w Google Scholar
Haugen E. 1950: The analysis of linguistic borrowing, „Language”, vol. 26(2), s. 210–231.
Zobacz w Google Scholar
Hilpert M., Gries S.T. 2009: Assessing frequency changes in multistage diachronic corpora. Applications for historical corpus linguistics and the study of language acquisition, „Literary and Linguistic Computing”, vol. 24(4), s. 385–401 (online: https://doi.org/10.1093/llc/fqn012, dostęp: 23 listopada 2021).
Zobacz w Google Scholar
Hock H.H. 1986: Principles of historical linguistics, Mouton de Gruyter, Berlin–New York.
Zobacz w Google Scholar
iWeb: The 14 billion Word Web Corpus (online: https://www.english-corpora.org/iweb/).
Zobacz w Google Scholar
Jespersen O. 1905: Growth and structure of the English language, Doubleday, Garden City, NY.
Zobacz w Google Scholar
Jespersen O. 1909–1949: A modern English grammar on historical principles, Routledge, London–New York.
Zobacz w Google Scholar
Juul A., Nielsen H.F., Nielsen J.E. (red.) 1995: A linguist’s life. An English translation of Otto Jespersen’s autobiography with notes, photos and a bibliography, Odense University Press, Odense.
Zobacz w Google Scholar
Kachru B. 1994: Englishization and contact linguistics, „World Englishes”, vol. 13(2), s. 135–154.
Zobacz w Google Scholar
Koch P. 2001: Bedeutungswandel und Bezeichnungswandel: Von der kognitiven Semasiologie zur kognitiven Onomasiologie, „Zeitschrift für Literaturwissenschaft und Linguistik”, No. 121, s. 7–36.
Zobacz w Google Scholar
Kučera H., Francis W.N. 1967: Computational analysis of present-day American English, Brown University Press, Providence, R.I.
Zobacz w Google Scholar
Lindquist H. 2009: Corpus linguistics and the description of English, Edinburgh University Press, Edinburgh.
Zobacz w Google Scholar
Losnegaard G.S., Lyse G.I. 2012: A data-driven approach to anglicism identification in Norwegian, [w:] G. Andersen (red.), Exploring newspaper language. Using the web to create and investigate a large corpus of modern Norwegian, John Benjamins, Amsterdam–Philadelphia, s. 131–154.
Zobacz w Google Scholar
Mańczak-Wohlfeld E., Witalisz A. 2019: Anglicisms in the National Corpus of Polish. Assets and limitations of corpus tools, „Studies in Polish Linguistics”, vol. 14(4), s. 171–190 (online: https://www.ejournals.eu/SPL/2019/Issue-4/art/15131/, dostęp: 23 listopada 2021).
Zobacz w Google Scholar
Meurs van F., Hornikx J., Bossenbroek G. 2014: English loanwords and their counterparts in Dutch job advertisements. An experimental study in association overlap, [w:] E. Zenner, G. Kristiansen (red.), New perspectives on lexical borrowing. Onomasiological, methodological and phraseological innovations, De Gruyter, Boston–Berlin, s. 171–190.
Zobacz w Google Scholar
Monco: Korpus monitorujący Monco (online: http://monco.frazeo.pl).
Zobacz w Google Scholar
NKJP: Narodowy Korpus Języka Polskiego (online: http://nkjp.pl).
Zobacz w Google Scholar
Onysko A., Winter-Froemel E. 2011: Necessary loans – luxury loans? Exploring the pragmatic dimension of borrowing, „Journal of Pragmatics”, vol. 43, s. 1550–1567 (online: https://doi.org/10.1016/j.pragma.2010.12.004, dostęp: 23 listopada 2021).
Zobacz w Google Scholar
Renouf A. 2007: Corpus development 25 years on. From super-corpus to cyber-corpus, [w:] R. Facchinetti (red.), Corpus linguistics 25 years on, Rodopi, Amsterdam, s. 27–49.
Zobacz w Google Scholar
Rohde A., Stefanowitsch A., Kemmer S. 2000: Loanwords in a usage-based model, „Series B: Applied and Interdisciplinary Papers”, vol. 296, s. 1–14, Essen: LAUD (online: file:///C:/Users/Komputer/AppData/Local/Temp/B296.pdf, dostęp: 13 listopada 2021).
Zobacz w Google Scholar
Rothe A. 2014: On the variation of gender in nominal language mixings, [w:] E. Zenner, G. Kristiansen (red.), New perspectives on lexical borrowing. Onomasiological, methodological and phraseological innovations, De Gruyter, Boston–Berlin, s. 191–223.
Zobacz w Google Scholar
Sandøy H. 2014: Linguistic globalization. Experiences from the Nordic laboratory, [w:] E. Zenner, G. Kristiansen (red.), New perspectives on lexical borrowing. Onomasiological, methodological and phraseological innovations, De Gruyter, Boston–Berlin, s. 225–249.
Zobacz w Google Scholar
Schmid H.-J. 2007: Entrenchment, salience, and basic levels, [w:] D. Geeraerts, H. Cuyckens (red.), The Oxford handbook of cognitive linguistics, Oxford University Press, Oxford, s. 117–138.
Zobacz w Google Scholar
Sergios J. 2017: Using distributional semantics in loanword research. A concept-based approach to quantifying semantic specificity of anglicisms in Spanish, „International Journal of Bilingualism”, vol. 21(5), s. 521–540 (online: https://doi.org/10.1177/1367006916635836, dostęp: 23 listopada 2021).
Zobacz w Google Scholar
Sergios J. 2020: Using automated methods to explore the social stratification of anglicisms in Spanish, „Corpus Linguistics and Linguistic Theory” (online: https://doi.org/10.1515/cllt-2019-0052, dostęp: 23 listopada 2021).
Zobacz w Google Scholar
Soares da Silva A. 2014: Measuring and comparing the use and success of loanwords in Portugal and Brazil. A corpus-based and concept-based sociolectometrical approach, [w:] E. Zenner, G. Kristiansen (red.), New perspectives on lexical borrowing. Onomasiological, methodological and phraseological innovations, De Gruyter, Boston–Berlin, s. 101–141.
Zobacz w Google Scholar
Wilcoxon F. 1945: Individual comparisons by ranking methods, „Biometrics”, vol. 1(6), s. 80–83 (online: https://doi.org/10.2307/3001968, dostęp: 23 listopada 2021).
Zobacz w Google Scholar
Winter-Froemel E. 2014: Formal variance and semantic changes in borrowing. Integrating semasiology and onomasiology, [w:] E. Zenner, G. Kristiansen (red.), New perspectives on lexical borrowing. Onomasiological, methodological and phraseological innovations, De Gruyter, Boston–Berlin, s. 65–100.
Zobacz w Google Scholar
Winter-Froemel E. 2019: Reanalysis in language contact. Perceptive ambiguity, salience, and catachrestic reinterpretation, [w:] E. Zenner, A. Backus, E. Winter-Froemel (red.), Cognitive contact linguistics. Placing usage, meaning and mind at the core of contact-induced variation and change, Mounton de Gruyter, Berlin–Boston, s. 81–126.
Zobacz w Google Scholar
Winter-Froemel E., Onysko A., Calude A. 2012: Why some non-catachrestic borrowings are more successful than others. A case study of English loans in German, [w:] A. Koll-Stobbe, S. Knospe (red.), Language contact around the globe, Peter Lang, Frankfurt am Main, s. 119–144.
Zobacz w Google Scholar
Witalisz A. 2015: English loan translations in Polish. Word-formation patterns, lexicalization, idiomaticity and institutionalization, Peter Lang, Frankfurt am Main.
Zobacz w Google Scholar
Witalisz A. 2020: Formal variance in Polish adjectival anglicisms, [w:] M. Szczyrbak, A. Tereszkiewicz (red.), Languages in contact and contrast. A Festschrift for Professor Elżbieta Mańczak-Wohlfeld on the occasion of Her 70th birthday, Jagiellonian University Press, Kraków, s. 551–569.
Zobacz w Google Scholar
Witalisz A. 2021: Ewolucja badań nad wynikami kontaktu językowego w czasie i przestrzeni: wybrane zagadnienia, [w:] P. Stalmaszczyk (red.), Język(i) w czasie i przestrzeni, „Łódzkie Studia z Językoznawstwa Angielskiego i Ogólnego”, nr 12, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 159–186.
Zobacz w Google Scholar
Zenner E., Backus A., Winter-Froemel E. 2019: Introduction. Placing usage, meaning and mind at the core of contact-induced variation and change, [w:] E. Zenner, A. Backus, E. Winter-Froemel (red.), Cognitive contact linguistics. Placing usage, meaning and mind at the core of contact-induced variation and change, Mounton de Gruyter, Berlin–Boston, s. 1–20.
Zobacz w Google Scholar
Zenner E., Speelman D., Geeraerts D. 2012: Cognitive sociolinguistics meets loanword research. Measuring variation in the success of anglicisms in Dutch, „Cognitive Linguistics”, vol. 23(4), s. 749–792 (online: https://doi.org/10.1515/cog-2012-0023, dostęp: 23 listopada 2021).
Zobacz w Google Scholar
Zenner E., Speelman D., Geeraerts D. 2014: Core vocabulary, borrowability and entrenchment. A usage-based onomasiological approach, „Diachronica”, vol. 31(1), s. 74–105 (online: https://doi.org/10.1075/dia.31.1.03zen, dostęp: 23 listopada 2021).
Zobacz w Google Scholar