Tematyka biblijna na stuletnich łamach „Języka Polskiego” (rekonesans)
Słowa kluczowe
czasopismo "Język Polski"
historia języka polskiego
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł jest próbą rekonesansowego spojrzenia na wybrane obszary tematyczne dorobku publikacyjnego czasopisma „Język Polski” – jednego z najstarszych polskich periodyków lingwistycznych, którego setny rocznik ukazał się w roku 2020. Celem kwerendy oraz bardziej szczegółowej analizy autor uczynił obecność tematyki biblijnej w dotychczasowej historii czasopisma. Na podstawie zebranego materiału, liczącego ponad sto publikacji artykułowych, wskazano na główne domeny badawcze, w których uobecnia się na łamach krakowskiego pisma lingwistycznie pojęta problematyka biblijna. Są nimi takie kręgi tematyczne, jak: 1) język polskich przekładów i parafraz Pisma Świętego, 2) zagadnienia polskiego stylu biblijnego i stylizacji biblijnej, 3) frazeologia pochodzenia biblijnego oraz 4) inne problemy polszczyzny biblijnej. Na kanwie tych danych autor podjął próbę oceny dotychczasowej roli czasopisma „Język Polski” w dziedzinie prezentacji i opisu tej części językowego i kulturowego dziedzictwa polszczyzny, która wyrasta z tradycji biblijnej.
Bibliografia
Bąba S. 1971: Frazeologia biblijna i modlitewna w tytułach utworów literackich, „Język Polski” XLI, z. 5, s. 358–364.
Zobacz w Google Scholar
Bąba S. 1984: Modyfikacje zwrotu głos wołającego na puszczy, „Język Polski” LXIV, z. 3, s. 235–238.
Zobacz w Google Scholar
Bąba S. 1987: Rzucić na kogo kamieniem – rzucić w kogo kamieniem, „Język Polski” LXVII, z. 1–2, s. 76–79.
Zobacz w Google Scholar
Bąba S. 1989a: Warianty i modyfikacje zwrotu kłaść zdrową głowę pod ewangelię, „Język Polski” LXIX, z. 1–2, s. 73–75.
Zobacz w Google Scholar
Bąba S. 1989b: Modyfikacje wyrażenia sól ziemi, „Język Polski” LXIX, z. 3–5, s. 225–226.
Zobacz w Google Scholar
Bąba S. 1989c: Chować coś pod korcem, „Język Polski” LXIX, z. 3–5, s. 227–230.
Zobacz w Google Scholar
Bąba S. 1991: Dni czyjeś są policzone – dni czegoś są policzone, „Język Polski” LXXI, z. 3–5, s. 310–312.
Zobacz w Google Scholar
Bąba S. 1993a: Przejść (przecisnąć się) przez ucho igielne, „Język Polski” LXXIII, z. 4–5, s. 388–389.
Zobacz w Google Scholar
Bąba S. 1993b: Wierzgać przeciw ościeniowi, „Język Polski” LXXIII, z. 4–5, s. 390–391.
Zobacz w Google Scholar
Bąba S. 2001: Sprzedać coś za miskę soczewicy, „Język Polski” LXXXI, z. 4, s. 308–311.
Zobacz w Google Scholar
Bieńkowska D. 2003: Sąd Ostateczny (Mt 25, 31–46) – forma literacka i właściwości stylistyczne, „Język Polski” LXXXIII, z. 2, s. 90–95.
Zobacz w Google Scholar
Breza E. 1987: Skąd pochodzą formy efezjanie, koryntianie, kolosanie i o tytulaturze niektórych ksiąg Nowego Testamentu, „Język Polski” LXVII, z. 1–2, s. 31–35.
Zobacz w Google Scholar
Breza E. 1988: Galaci, nie Galacjanie, „Język Polski” LXVIII, z. 4–5, s. 285–287.
Zobacz w Google Scholar
Breza E. 1991: Polszczyzna «Ojcze nasz» i «Zdrowaś Maryjo», „Język Polski” LXXI, z. 1, s. 2–9.
Zobacz w Google Scholar
Brückner A. 1902: Psałterze polskie do połowy XVI wieku, „Rozprawy Akademii Umiejętności. Wydział Filologiczny”, t. 34, s. 257–339.
Zobacz w Google Scholar
Gajda S. (red.) 1995: Przewodnik po stylistyce polskiej, Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu Opolskiego, Opole.
Zobacz w Google Scholar
Górna M. 2002: Stopień znajomości biblijnych związków frazeologicznych wśród uczniów, „Język Polski” LXXXII, z. 3, s. 214–221.
Zobacz w Google Scholar
Herej-Szymańska K. 2002: Czy Judyta rzeczywiście jadła ziele? Spojrzenie z boku, „Język Polski” LXXXII, z. 3, s. 238–240.
Zobacz w Google Scholar
Herej-Szymańska K. 2004: Biblijny obraz językowy stosunku człowieka do śmierci, „Język Polski” LXXXIV, z. 3, s. 164–173.
Zobacz w Google Scholar
Język Polski 1971: Język Polski. Organ Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego. Zeszyt jubileuszowy. Bibliografia zawartości roczników 1–50, zestawiona przez W. Fedorowicza i W. Twardzika przy współpracy i pod kierunkiem J. Reczka, indeksy wyrazów, przedrostków i przyrostków zestawione przez K. Kalicką, Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Kabata M. 2001: Biblijne odwołania w poezji księdza Twardowskiego, „Język Polski” LXXXI, z. 4, s. 253–258.
Zobacz w Google Scholar
Karpluk M. 1998: O Słowniku staropolskiej terminologii chrześcijańskiej (do r. 1500), „Język Polski” LXXVIII, z. 1–2, s. 91–97.
Zobacz w Google Scholar
Kochanowski J. 1982: Psałterz Dawidów. Fototypia – transkrypcja, opr. J. Woronczak, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar
Kossowska M. 1962: Z dziejów polskiego stylu psałterzowego, „Język Polski” XLII, z. 2, s. 135–148; z. 3, s. 194–212.
Zobacz w Google Scholar
Koziara S. 1994: O Psałterzu z roku 1594 w przekładzie ks. Jakuba Wujka – uwagi jubileuszowe, „Język Polski” LXXIV, z. 3, s. 161–168.
Zobacz w Google Scholar
Koziara S. 1997: O frazeologizmach w polskich przekładach biblijnych. Od Biblii Wujka do Biblii Tysiąclecia, „Język Polski” LXXVII, z. 2–3, s. 89–96.
Zobacz w Google Scholar
Koziara S. 1998: O szyku zaimkowej przydawki dzierżawczej w polskich przekładach Psałterza (na przykładzie psalmu Miserere), „Język Polski” LXXVIII, z. 1–2, s. 62–69.
Zobacz w Google Scholar
Koziara S. 2016: Biblia Tysiąclecia wobec tradycji polszczyzny biblijnej – uwagi jubileuszowe, „Język Polski” XCVI, z. 4, s. 15–31.
Zobacz w Google Scholar
Koziara S. 2020: Próba periodyzacji dziejów polszczyzny biblijnej, „Język Polski” C, z. 4, s. 10–20.
Zobacz w Google Scholar
Kucała M. 1973: Bohemizmy frazeologiczne w staropolszczyźnie, „Język Polski” LIII, z. 2–3, s. 118–132.
Zobacz w Google Scholar
Kucała M. (opr.) 1984: O języku poetyckim Jana Kochanowskiego. Wybór artykułów z „Języka Polskiego”, Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Kulwicka-Kamińska J. 2011: Z problematyki przekładu biblijnych i koranicznych nazw aniołów oraz innych istot duchowych, „Język Polski” XCI, z. 1, s. 23–35.
Zobacz w Google Scholar
Kwilecka I. 1978: O swobodnych średniowiecznych przekładach biblijnych (na przykładzie tłumaczeń francuskich, czeskich i polskich), „Język Polski” LVIII, z. 2, s. 87–98.
Zobacz w Google Scholar
Lange J. 1930: Kto się w opiekę poda Panu swemu, „Język Polski” XV, z. 6, s. 161–168.
Zobacz w Google Scholar
Laskowski R., Twardzik W. 2005: Samogłoski nosowe w Rozmyślaniu przemyskim (cz. I–III), „Język Polski” LXXXV, z. 3, s. 171–184; z. 4, s. 257–267; z. 5, s. 366–377.
Zobacz w Google Scholar
Leszczyński Z. 1960: Mucha w Biblii królowej Zofii, „Język Polski” XL, z. 2, s. 143–145.
Zobacz w Google Scholar
Lubaś W. 1977: Literacka organizacja rymu Kochanowskiego, „Język Polski” LVII, z. 4, s. 248–256.
Zobacz w Google Scholar
Makuchowska M. (opr.) 2007: Bibliografia języka religijnego 1945–2005, Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej Biblos, Tarnów.
Zobacz w Google Scholar
Malec T. 1985: Koryncjanie zamiast Koryntianie, „Język Polski” LXV, z. 5, s. 389–390.
Zobacz w Google Scholar
Matuszczyk B. 1993: Kilka uwag o języku Nowego Testamentu (1593) w tłumaczeniu Jakuba Wujka, „Język Polski” LXXIII, z. 4–5, s. 241–245.
Zobacz w Google Scholar
Mika T., Twardzik W. 2011: Jak zagadkowe cztery tytuły rozdziałów w Rozmyślaniu przemyskim pozwalają wyobrażać sobie jego zagubiony autograf, „Język Polski” XCI, z. 5, s. 321–334.
Zobacz w Google Scholar
Mika T., Rojszczak-Robińska D., Ziółkowska O. 2016: W poszukiwaniu genezy tytułów w Rozmyślaniu przemyskim, „Język Polski” XCVI, z. 1, s. 7–23.
Zobacz w Google Scholar
Nitsch K. 1919: Rozbiór językowy Ojczenasza, „Język Polski” IV, z. 1–5, s. 75–85; 116–117; 147–155.
Zobacz w Google Scholar
Nitsch K. 1920: Rozbiór językowy Ojczenasza, „Język Polski” V, z. 1, s. 23–27; z. 2, s. 44–48.
Zobacz w Google Scholar
Nitsch K. 1956: Składnia mianownika l. mn. u pierwszego pisarza Psałterza floriańskiego, „Język Polski” XXXVI, z. 4, s. 241–245.
Zobacz w Google Scholar
Oesterreicher H. 1926: Z teki słownikarza: obierża, „Język Polski” XI, z. 3, s. 76–79.
Zobacz w Google Scholar
Ostrowska E. 1953: Walka o piękne słowo psałterzowe (Psałterz Kochanowskiego i Psałterz brzeski), „Język Polski” XXXIII, z. 4, s. 285–317.
Zobacz w Google Scholar
Ostrowska E., 1970: Rej w ocenie Kochanowskiego, „Język Polski” L, z. 4, s. 241–257.
Zobacz w Google Scholar
Petrov I.N., Twardzik W. 2010: Kamień, który odrzucili budując, czyli o staropolskich imiesłowach nieodmiennych w funkcji podmiotu, „Język Polski” XC, z. 1, s. 5–15.
Zobacz w Google Scholar
Pisarek W. 1995: Kto, o czym, jak i po co?, „Język Polski” LXXV, z. 3, s. 169–182.
Zobacz w Google Scholar
Reczek S. 1951: Od naboya Psałterza puławskiego. (Drobiazg ze staropolskiego słownictwa), „Język Polski” XXXI, z. 2, s. 75–78.
Zobacz w Google Scholar
Reczek S. 1953: Staropolski dostatek (Leksykalna zagadka Psałterza floriańskiego), „Język Polski” XXXIII, z. 1, s. 25–28.
Zobacz w Google Scholar
Rospond S. 1952: Postscriptum do zagadnień lokalizacji Psałterza puławskiego, „Język Polski” XXXII, z. 5, s. 229–231.
Zobacz w Google Scholar
Rospond S. 1961: W. Rozdzieński a J. Kochanowski, „Język Polski” XLI, z. 4, s. 295–302.
Zobacz w Google Scholar
Rzepka W.R., Twardzik W.B. 1996a: Archaizmy fleksyjne w Rozmyślaniu przemyskim. 1. Prawdopodobna forma 2. i 3. os. lm. trybu rozkazującego będzicie, „Język Polski” LXXVI, z. 2–3, s. 97–102.
Zobacz w Google Scholar
Rzepka W.R., Twardzik W.B. 1996b: Archaizmy fleksyjne w Rozmyślaniu przemyskim. 2. Byszę i inne stare formy słowa posiłkowego w trybie warunkowym, „Język Polski” LXXVI, z. 4–5, s. 321–327.
Zobacz w Google Scholar
Rzepka W.R., Twardzik W.B. 1997a: Archaizmy fleksyjne w Rozmyślaniu przemyskim. 3. Formy z aorystycznym by (3 os. lp. czasownika być), „Język Polski” LXXVII, z. 1, s. 41–46.
Zobacz w Google Scholar
Rzepka W.R., Twardzik W.B. 1997b: Archaizmy fleksyjne w Rozmyślaniu przemyskim. 4. Pierwotne postaci bezokoliczników rzecy, wybawici, „Język Polski” LXXVII, z. 2–3, s. 102–111.
Zobacz w Google Scholar
Rzepka W.R., Twardzik W.B. 1997c: Archaizmy fleksyjne w Rozmyślaniu przemyskim. 5. Archaiczne formy 2. i 3. os. lp. czasu teraźniejszego si ‘jesteś’ i jeść, je ‘jest’, „Język Polski” LXXVII, z. 4–5, s. 298–302.
Zobacz w Google Scholar
Rzepka W.R., Twardzik W.B. 1999: Archaizmy fleksyjne w Rozmyślaniu przemyskim. 6. Archaiczne formy part. praet. act. I typu przyszed, kupiw, lizw ‘przyszedłszy, kupiwszy, liznąwszy’, „Język Polski” LXXIX, z. 1–2, s. 35–46.
Zobacz w Google Scholar
Rzepka W.R., Twardzik W.B. 2008: Jeszcze jeden kresowizm w Rozmyślaniu przemyskim: imiesłów czynny chciąc, „Język Polski” LXXXVIII, z. 4–5, s. 348–352.
Zobacz w Google Scholar
Sieradzka-Mruk A. 1996: Nawiązanie do perykop biblijnych w kazaniach i homiliach, „Język Polski” LXXVI, z. 2–3, s. 135–140.
Zobacz w Google Scholar
Szagun D. 2002: Biblijny genetivus partitivus czy forma superlatywu w poezji Norwida?, „Język Polski” LXXXII, z. 1, s. 17–20.
Zobacz w Google Scholar
Szelachowska-Winiarzowa L. 2002: Czy Judyta rzeczywiście jadła żemły? Jeszcze o «zagadkowym» staropolskim zielu, „Język Polski” LXXXII, z. 1, s. 68–73.
Zobacz w Google Scholar
Szymański T. 1994: O wielbłądzie w uchu igielnym, „Język Polski” LXXIV, z. 4–5, s. 379–381.
Zobacz w Google Scholar
Śnieżyńska-Stolot E. 1990: Głos historyka sztuki w sprawie powstania Psałterza floriańskiego, „Język Polski” LXX, z. 5, s. 166–174.
Zobacz w Google Scholar
Taszycki W. 1949a: Psałterz floriański nie jest zabytkiem śląskim, „Język Polski” XXIX, z. 1, s. 1–13.
Zobacz w Google Scholar
Taszycki W. 1949b: Psałterz floriański jest zabytkiem małopolskim, „Język Polski” XXIX, z. 3, s. 122–125.
Zobacz w Google Scholar
Urbańczyk S. 1949: Dwie śląskie cechy dialektalne: wymowa typu fała i końcówka miejsc. l. mn. -och (Głos w dyskusji nad miejscem powstania Psałterza floriańskiego), „Język Polski” XXIX, z. 4, s. 170–173.
Zobacz w Google Scholar
Urbańczyk S. 1980: Uwagi o artyzmie Psałterza w przekładzie Jana Kochanowskiego, „Język Polski” LX, z. 5, s. 321–331.
Zobacz w Google Scholar
Urbańczyk S. 1984: Co wiemy o języku Jana Kochanowskiego?, „Język Polski” LXIV, z. 4, s. 242–250.
Zobacz w Google Scholar
Urbańczyk S. 1991: Glosy do Modlitwy Pańskiej i Pozdrowienia Anielskiego, „Język Polski” LXXI, z. 1, s. 9–17.
Zobacz w Google Scholar
Wanicowa Z. 2002: W odpowiedzi na artykuł polemiczny pt. Czy Judyta rzeczywiście jadła żemły?, „Język Polski” LXXXII, z. 3, s. 236–238.
Zobacz w Google Scholar
Wilczewska K. 2003: W Psałterzu Dawidowym!, „Język Polski” LXXXIII, z. 2, s. 150.
Zobacz w Google Scholar
Zarębina M. 2010: Terminologia rodzinna w Ewangelii według św. Mateusza, „Język Polski” XC, z. 2, s. 82–90.
Zobacz w Google Scholar
Zarębski R. 2017: Trwałość i/a stabilność nazewnictwa biblijnego (z badań nad toponimią Nowego Testamentu Szarffenberga z 1556 roku), „Język Polski” XCVII, z. 4, s. 38–49.
Zobacz w Google Scholar
Zarębski R. 2020: Cerkiewnosłowiańskie i wschodniosłowiańskie wpływy językowe w warstwie onimicznej przekładów biblijnych Szymona Budnego (na materiale Nowego Testamentu), „Język Polski” C, z. 2, s. 77–88.
Zobacz w Google Scholar
Zembatówna M. 1952: Czy Psałterz puławski jest zabytkiem środkowomałopolskim?, „Język Polski” XXXII, z. 5, s. 223–229.
Zobacz w Google Scholar
Zbróg P. 2007: Podmiot szeregowy w Rozmyślaniu przemyskim, „Język Polski” LXXXVII, z. 1, s. 48–54.
Zobacz w Google Scholar
Zbróg P. 2008: Grupy apozycyjne w Rozmyślaniu przemyskim, „Język Polski” LXXXVIII, z. 2, s. 105–115.
Zobacz w Google Scholar
Żmigrodzki P. 2020: Powstanie Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego i jego rozwój organizacyjny do 1939 roku, „Język Polski” C, z. 1, s. 6–23.
Zobacz w Google Scholar
Żurowska-Górecka W. 1956: Fragment zaginionego psałterza staropolskiego a Psałterz puławski, „Język Polski” XXXVI, z. 5, s. 346–354.
Zobacz w Google Scholar