Konstrukcja składniowa nie… jedno w Kronice, to jest historyi świata Marcina Bielskiego (1564), jej pochodzenie i losy w polszczyźnie
Słowa kluczowe
wpływ języka łacińskiego na polszczyznę
język Marcina Bielskiego
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł zawiera analizę występowania konstrukcji składniowej nie + jedno + czasownik w znaczeniu ‘tylko’ w języku polskim. Punktem wyjścia rozważań uczyniono Kronikę, to jest historyję świata Marcina Bielskiego z 1564 r. Wskazano argumenty potwierdzające łacińskie pochodzenie omawianej konstrukcji oraz prześledzono czas jej występowania w polszczyźnie.
Bibliografia
Bartmiński J., Niebrzegowska-Bartmińska S. 2009: Tekstologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Bartula C. 1986: Z problematyki badań nad składnią historyczną języka polskiego na tle porównawczym, [w:] I. Bajerowa (red.), Studia historycznojęzykowe. Wybór problemów i przegląd metod badawczych z zakresu historii języka polskiego, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław, s. 9–23.
Zobacz w Google Scholar
Bielski M. 2019: Kronika, to jest historyja świata, t. 1–3, opracowali: D. Śnieżko, D. Kozaryn przy współudziale E. Karczewskiej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
Zobacz w Google Scholar
Długosz-Kurczabowa K., Dubisz S. 2013: Gramatyka historyczna języka polskiego, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Greszczuk B. 1993: Składniowe wykładniki negacji i ich funkcje w historii języka polskiego, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, Rzeszów.
Zobacz w Google Scholar
Grochowski M., Kisiel A., Żabowska M. 2014: Słownik gniazdowy partykuł polskich, Polska Akademia Umiejętności, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Kałkowska A. 1979: Problemy opisu składni historycznej, „Język Polski” LIX, nr 5, s. 329–340.
Zobacz w Google Scholar
Kałkowska A., Pisarkowa K., Szybistowa M., Twardzikowa J. 1973: Zapomniane konstrukcje składni średniopolskiej (1700–1780). Wybór przykładów, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar
Kałkowska A., Pisarkowa K., Szybistowa M., Twardzikowa J. 1974: Zapomniane konstrukcje składni nowopolskiej (1780–1822). Wybór przykładów, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar
Kałkowska A., Pisarkowa K., Szybistowa M., Twardzikowa J. 1977: Zapomniane konstrukcje składni nowopolskiej (1863–1918). Wybór przykładów, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar
Klemensiewicz Z., Pisarkowa K., Kałkowska A., Oszywianka K., Twardzikowa 1971: Zapomniane konstrukcje składni średniopolskiej (XVI wiek). Wybór przykładów, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar
Kleszczowa K. 2015: U źródeł polskich partykuł. Derywacja funkcjonalna, przemiany, zaniki, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Zobacz w Google Scholar
KorBa: Elektroniczny korpus tekstów polskich z XVII i XVIII w. (do 1772 r.) (online: https://korba.ijp-pan.krakow.pl; dostęp: czerwiec 2023).
Zobacz w Google Scholar
Krążyńska Z., Mika T., Słoboda A. 2015: Składnia średniowiecznej polszczyzny. Część I: Konteksty – metody – tendencje, Wydawnictwo Rys, Poznań.
Zobacz w Google Scholar
Kurkiewicz-Rzepkowa E., Walczak B. 1983: Uwagi nad zapożyczeniami francuskimi w polszczyźnie XVI wieku, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej”, t. 21, s. 41–48.
Zobacz w Google Scholar
Lenartowicz-Zagrodna A. 2014: Czy warto jeszcze badać polsko-łacińskie kontakty językowe? Historyczny przegląd i ocena polsko-łacińskich kontaktów językowych, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica”, t. 48, s. 103–116.
Zobacz w Google Scholar
Leńczuk M. (kierownik projektu): Piętnastowieczny przekład Nowego Testamentu – elektroniczna konkordancja staropolska. Internetowa baza danych (online: http://stnt.ijp-pan.krakow.pl/teksty/index/1, dostęp: wrzesień 2023).
Zobacz w Google Scholar
Samolewicz Z. 2006: Składnia łacińska, wyd. poprawione drugie, oprac. K. Bielawski, A. Gorzkowski, Wydawnictwo Homini, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Skrzypek M. 2006: Wstęp. Filozofia i myśl społeczna Kołłątaja w świetle jego nieznanych i mało znanych rękopisów, [w:] H. Kołłątaj, Prawa i obowiązki naturalne człowieka oraz O konstytucji w ogólności, Prawa i obowiązki naturalne człowieka przełożył, O konstytucji w ogólności do druku podał, wstępem i przypisami opatrzył M. Skrzypek, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
SPXVI: Słownik polszczyzny XVI wieku, red. M.R. Mayenowa (t. 1–34), K. Mrowcewicz (t. 35–39), t. 1–22, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław–Warszawa–Kraków 1966–1994, t. 23–39, Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 1995–2021.
Zobacz w Google Scholar
SStp: Słownik staropolski, red. S. Urbańczyk, t. 1–9, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław–Warszawa–Kraków 1953–1987, t. 10–11, Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk, Kraków 1988–2002.
Zobacz w Google Scholar
Walczak B. 1976: Wpływ języka francuskiego na system gramatyczny polszczyzny, „Studia Polonistyczne” III, s. 187–195.
Zobacz w Google Scholar