Nowe elektroniczne zasoby językowe dla polonistów (słowniki i korpusy)
Słowa kluczowe
słownik
korpus tekstów
językowe zasoby cyfrowe
Jak cytować
Abstrakt
Polskojęzyczne zasoby humanistyki cyfrowej w ciągu ostatnich kilkunastu lat przyrastają i rozwijają się w bardzo szybkim tempie. Tak duży i zróżnicowany przyrost elektronicznych zasobów językowych z jednej strony znacząco wpływa na rozwój badań naukowych czy metod dydaktycznych, z drugiej zaś strony uniemożliwia badaczom na bieżąco śledzenie nowości oraz zmian zachodzących w już istniejących cyfrowych narzędziach, słownikach, korpusach, bibliotekach bądź kompendiach. Rodzi się zatem konieczność regularnego aktualizowania zwłaszcza prac zbiorczych, w których omawia się szczegółowo liczne zasoby. Jedną z takich wymagających uzupełnienia i korekty prac jest Przewodnik po elektronicznych zasobach językowych dla polonistów (słowniki, kartoteki, korpusy, kompendia), który został wydany w roku 2017 (Pałka, Kwaśnicka-Janowicz 2017). W artykule skupiono się na takich wybranych zasobach elektronicznych, które nie zostały uwzględnione we wspomnianym Przewodniku po elektronicznych zasobach językowych dla polonistów […] i które wykorzystują materiał współczesnego języka polskiego, a ściśle opracowują dane językowe datowane na lata od 1945 roku do czasów obecnych lub obejmujące cały wiek XX. W podsumowaniu omówiono możliwe sposoby wykorzystania tych zasobów w pracach badawczych i w dydaktyce.
Bibliografia
Batko-Tokarz B. 2018: Klasyfikacja tematyczna w WSJP PAN, [w:] P. Żmigrodzki, M. Bańko, B. Batko-Tokarz, J. Bobrowski, A. Czelakowska, M. Grochowski, R. Przybylska, J. Waniakowa, K. Węgrzynek (red.), Wielki słownik języka polskiego PAN. Geneza, koncepcja, zasady opracowania, Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Batko-Tokarz B. 2019: Tematyczny podział słownictwa współczesnego języka polskiego. Teoria, praktyka, leksykografia, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Baza ram interpretacyjnych dla wybranych jednostek czasownikowych, 2009 (online: http://www.ramki.uw.edu.pl/, http:// www.ramki.uw.edu.pl/ramki/index.html).
Zobacz w Google Scholar
Bień J.S. 2014: Humanistyka cyfrowa. Wybrane przykłady, prezentacja podczas konferencji „Humanistyka cyfrowa. Projekty, ludzie, teoria”, Warszawa, 3 listopada 2014 (https://core.ac.uk/download/pdf/77128838.pdf, dostęp: 15 czerwca 2023).
Zobacz w Google Scholar
BZPPŚ: Biblioteka zabytków polskiego piśmiennictwa średniowiecznego, red. W. Twardzik, Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk, Kraków 2006 (DVD).
Zobacz w Google Scholar
ChP: A. Pawłowski, ChronoPress – Korpus Tekstów Prasowych, Repozytorium CLARIN-PL, 2021 (https://chronopress.clarin-pl.eu/#/, dostęp: 15 czerwca 2023).
Zobacz w Google Scholar
CLARIN-PL (https://clarin-pl.eu/index.php/zasoby/, dostęp: 15 czerwca 2023).
Zobacz w Google Scholar
Czerepowicka M., Kosek I., Przybyszewski S. 2014: O projekcie elektronicznego słownika odmiany frazeologizmów czasownikowych, „Polonica” XXXIV, s. 115–123.
Zobacz w Google Scholar
Duda B., Lisczyk K. 2018: Narzędzia cyfrowe w polonistycznej dydaktyce akademickiej – zastosowania, możliwości, perspektywy, „Forum Lingwistyczne”, nr 5, s. 143–154.
Zobacz w Google Scholar
ESJPXVII: Elektroniczny słownik języka polskiego XVII i XVIII wieku, red. W. Gruszczyński, Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk (https://sxvii.pl/).
Zobacz w Google Scholar
eSWil: Elektroniczna edycja tzw. Słownika wileńskiego: Słownik języka polskiego, red. A. Zdanowicz i in., staraniem i kosztem M. Orgelbranda, t. 1–2, Wilno 1861 (http://eswil.ijp.pan.pl/).
Zobacz w Google Scholar
Gruszczyński W. 2020: Korpusy językowe narzędziem pracy historyka języka, [w:] A. Hącia, K. Kłosińska, P. Zbróg (red.), Polszczyzna w dobie cyfryzacji, Polska Akademia Nauk, Warszawa, s. 255–265.
Zobacz w Google Scholar
HASK: Interaktywna baza HASK, 2011–2012 (http://pelcra.pl/hask_pl/, dostęp: 15 czerwca 2023).
Zobacz w Google Scholar
Hebal-Jezierska M. (red.) 2014: Praktyczny przewodnik po korpusach języków słowiańskich, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa (http://slawistyka.uw.edu.pl/wp-content/uploads/sites/283/2014/11/Praktyczny-przewodnik-po-korpusach-j%C4%99zyk%C3%B3w-s%C5%82owia%C5%84skich.pdf, dostęp: 5 maja 2023).
Zobacz w Google Scholar
ISNwP: Internetowy słownik nazwisk w Polsce, 2023 (https://nazwiska.ijp.pan.pl/, dostęp: 15 czerwca 2023).
Zobacz w Google Scholar
KDP: Korpus dyskursu parlamentarnego, 2022 (https://kdp.nlp.ipipan.waw.pl/query_corpus/, dostęp: 15 czerwca 2023).
Zobacz w Google Scholar
Kokowski W. 1903: Słownik ortograficzny języka polskiego, Nakł. L. Fiszera, Warszawa–Łódź.
Zobacz w Google Scholar
Korczakowska M. 2001: Polskie korpusy tekstów (wybrane zagadnienia), „Prace Językoznawcze” III, s. 65–75.
Zobacz w Google Scholar
Kosek I., Czerepowicka M., Przybyszewski S. 2020: „Verbel”. Elektroniczny słownik paradygmatów polskich frazeologizmów czasownikowych. Teoria, problemy, prezentacja, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn.
Zobacz w Google Scholar
Kosek I., Przybyszewski S., Czerepowicka M. 2018: Źródła w tworzeniu elektronicznego słownika paradygmatów frazeologizmów werbalnych, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, t. 74, s. 47–60.
Zobacz w Google Scholar
Ksw: Kazania świętokrzyskie, Rkps 8001 BN, skany tekstu rękopiśmiennego dostępne na stronie biblioteki cyfrowej (https://polona.pl/item/kazania-swietokrzyskie,MzA0OTIw/, dostęp: 15 czerwca 2023).
Zobacz w Google Scholar
Kwaśnicka-Janowicz A., Pałka P. 2015: Współczesny warsztat językoznawcy – elektroniczne zasoby i narzędzia badawcze, „Język Polski” XCV, z. 1–2, s. 154–170.
Zobacz w Google Scholar
Kwaśnicka-Janowicz A., Pałka P. 2021: Electronic language resource applications for Polish teachers in university teaching and teaching Polish as a foreign language (współautor: Agata Kwaśnicka-Janowicz), [w:] S.J. Suárez Cuadros, E.J. Vercher García, B. Barros García, P. Marynenko, E.F. Quero Gervilla (red.), New trends in Slavic studies – 2 / Современные исследования в славистике: Выпуск 2 / Nuevas tendencias en estudios eslavos – 2, URSS, Moskva, s. 119–125.
Zobacz w Google Scholar
Language tools and resources for Polish (http://clip.ipipan.waw.pl/LRT, dostęp: 7 czerwca 2023).
Zobacz w Google Scholar
NFJP: Narodowy fotokorpus języka polskiego, 2014–2020 (https://nfjp.pl, dostęp: 15 czerwca 2023).
Zobacz w Google Scholar
NKJP: Narodowy Korpus Języka Polskiego, 2008–2010 (http://www.nkjp.pl/, dostęp: 15 czerwca 2023).
Zobacz w Google Scholar
Nowak K. 2015: Leksykografia elektroniczna. Praktyki, metody, narzędzia, Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk (https://scriptores.pl/wp-content/uploads/3.pdf, dostęp: 6 czerwca 2023).
Zobacz w Google Scholar
Ogrodniczuk M., Nitoń B. 2020: New developments in the Polish Parliamentary Corpus, [w:] Proceedings of ParlaCLARIN II Workshop, Language Resources and Evaluation Conference (LREC 2020), Marseille, 11–16 May 2020, s. 1–4 (https://aclanthology.org/2020.parlaclarin-1.1.pdf, dostęp: 20 października 2023).
Zobacz w Google Scholar
Ogrodniczuk M., Rudolf M., Wójtowicz B., Janicka S. 2022: Error correction environment for the Polish Parliamentary Corpus, [w:] Proceedings of ParlaCLARIN III, European Language Resources Association (ELRA), Marseille, 20 June 2022, s. 35–38 (https://aclanthology.org/2022.parlaclarin-1.6.pdf, dostęp: 20 października 2023).
Zobacz w Google Scholar
Open Multilingual Wordnet (https://omwn.org/, dostęp: 7 czerwca 2023).
Zobacz w Google Scholar
Pałka P., Kwaśnicka-Janowicz A. 2017: Przewodnik po elektronicznych zasobach językowych dla polonistów (słowniki, kartoteki, korpusy, kompendia), Wydawnictwo JAK, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Pastuch M., Duda B., Lisczyk K., Mitrenga B., Przyklenk J., Sujkowska-Sobisz K. 2018: Digital humanities in Poland from the perspective of the historical linguist of the Polish language: achievements, needs, demands, „Digital Scholarship in the Humanities”, nr 33(4), s. 857–873.
Zobacz w Google Scholar
Pawłowski A. 2016: Korpusy chronologiczne i leksykalne szeregi czasowe jako narzędzia wykrywania słów kluczy i neosemantyzmów. Konceptualizacja czasu w korpusach chronologicznych, „Przegląd Humanistyczny”, nr 60(3 (454)), s. 57–74.
Zobacz w Google Scholar
Pawłowski A. 2017: ChronoPress – Chronological Corpus of Polish Press Texts (1945–1962), (https://www.clarin.eu/sites/default/files/Pawlowski-CLARIN2017_paper_35.pdf, dostęp: 20 października 2023).
Zobacz w Google Scholar
Piasecki M., Walkowiak T., Rudnicka E., Bond F. 2018: Lexical platform – the first step towards user-centred integration of lexical resources, „Cognitive Studies | Études cognitives”, nr 18, s. 1–20.
Zobacz w Google Scholar
Platforma leksykalna (http://lexp.clarin-pl.eu/, dostęp: 15 czerwca 2023).
Zobacz w Google Scholar
Saloni Z., Gruszczyński W. 2013: From multilingual to monolingual dictionaries. A historical overview of Polish lexicography, „Studies of the Polish Linguistics”, t. 4, nr 8, s. 205–227.
Zobacz w Google Scholar
SAWA: Słownik elektroniczny nazewnictwa Warszawy, 2014 (http://zil.ipipan.waw.pl/SAWA, dostęp: 15 czerwca 2023).
Zobacz w Google Scholar
SEJF: Słownik elektroniczny jednostek frazeologicznych, 2015 (http://zil.ipipan.waw.pl/SEJF, dostęp: 15 czerwca 2023).
Zobacz w Google Scholar
SEJFEK: Słownik elektroniczny jednostek frazeologicznych z ekonomii, 2014 (http://zil.ipipan.waw.pl/SEJFEK, dostęp: 15 czerwca 2023).
Zobacz w Google Scholar
SFJP: W. Lubaszewski, H. Wróbel, M. Gajęcki, B. Moskal, A. Orzechowska, P. Pietras, P. Pisarek, T. Rokicka, Słownik fleksyjny języka polskiego, LexisNexis, Kraków 2001 (CD).
Zobacz w Google Scholar
SGJP 2012: Z. Saloni, M. Woliński, R. Wołosz, W. Gruszczyński, D. Skowrońska, Słownik gramatyczny języka polskiego, wersja 2.0, Sowa, Warszawa 2012 (CD).
Zobacz w Google Scholar
SGJP 2020: M. Woliński, Z. Saloni, R. Wołosz, W. Gruszczyński, D. Skowrońska, Z. Bronk, Słownik gramatyczny języka polskiego, wyd. 4 online, Warszawa 2020 (http://sgjp.pl/leksemy/, dostęp: 15 czerwca 2023).
Zobacz w Google Scholar
SGPKarł: J. Karłowicz, Słownik gwar polskich, t. 1–6, Akademia Umiejętności, Kraków 1900–1911, skany tekstu drukowanego dostępne na stronie biblioteki cyfrowej (https://zbc.uz.zgora.pl/dlibra/publication/9017, dostęp: 15 czerwca 2023).
Zobacz w Google Scholar
SJP PWN 2023: Słownik języka polskiego PWN (http://sjp.pwn.pl/sjp/lista/A.html, dostęp: 15 czerwca 2023).
Zobacz w Google Scholar
Skowronek K., Czopek-Kopciuch B., Górny H., Magda-Czekaj M., Palinciuc-Duek E., Supranowicz E. 2018: Najczęstsze nazwiska w Polsce – współczesność i historia. Słownik elektroniczny. Stan badań nad projektem, „Onomastica” LXII, s. 299–314.
Zobacz w Google Scholar
Słownik synonimów i antonimów, red. P. Żmigrodzki, Europa, Wrocław 2005 (http://leksykony.interia.pl/synonim, brak dostępu).
Zobacz w Google Scholar
Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych Władysława Kopalińskiego (http://www.slownik-online.pl/, brak dostępu).
Zobacz w Google Scholar
Słowniki dawne i współczesne (http://www.leksykografia.uw.edu.pl/, dostęp: 15 czerwca 2023).
Zobacz w Google Scholar
Słowosieć: Wielki relacyjny słownik semantyczny języka polskiego, wersja 4.2., 2023 (http://plwordnet.pwr.wroc.pl/wordnet/, dostęp: 15 czerwca 2023).
Zobacz w Google Scholar
SNP: Słownik neologizmów polskich, 2014 – praca w toku (https://obserwatoriumjezykowe.uw.edu.pl/czym-jest-slownik-neologizmow-polskich/, dostęp: 15 czerwca 2023).
Zobacz w Google Scholar
SPXVI: Słownik polszczyzny XVI wieku, red. M.R. Mayenowa, F. Pepłowski, K. Mrowcewicz, P. Potoniec, t. 1–39 (praca w toku), Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa 1956–2021 (https://spxvi.edu.pl/, dostęp: 15 czerwca 2023).
Zobacz w Google Scholar
ST WSJP PAN: Słownik tematyczny WSJP PAN, 2021 – praca w toku (https://wsjp.pl/slownik_tematyczny, dostęp: 15 czerwca 2023).
Zobacz w Google Scholar
SWJP: Słownik współczesnego języka polskiego, red. B. Dunaj, Wilga, Warszawa 1996; Słownik współczesnego języka polskiego, red. B. Dunaj, t. 1–2, Wilga, Warszawa 1999; Współczesny słownik języka polskiego, red. B. Dunaj, t. 1–2, Langenscheidt Polska, Warszawa 2007 (tytuł słownika zmieniono bez wiedzy i zgody redaktora oraz autorów).
Zobacz w Google Scholar
SYNAMET: Mikrokorpus metafor synestezyjnych, 2019 (http://synamet.polon.uw.edu.pl/korpus, dostęp: 15 czerwca 2023).
Zobacz w Google Scholar
USJP 2003: Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, t. 1–4, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003.
Zobacz w Google Scholar
USJP 2004: Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, t. 1–4, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003; wersja 1.0, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004 (CD).
Zobacz w Google Scholar
USJP 2016: Uniwersalny słownik języka polskiego (https://usjp.pwn.pl/).
Zobacz w Google Scholar
Verbel: Słownik paradygmantów polskich frazeologizmów czasownikowych, oprac. I. Kosek, M. Czerepowicka, S. Przybyszewski, 2018 (http://uwm.edu.pl/verbel/, dostęp: 15 czerwca 2023).
Zobacz w Google Scholar
Walenty: Słownik walencyjny języka polskiego Walenty, 2021 (http://walenty.ipipan.waw.pl/, dostęp: 15 czerwca 2023).
Zobacz w Google Scholar
Wawrzyńczyk J., Wierzchoń P., Borchmann Ł. 2021: Sześciolecie Narodowego Fotokorpusu Języka Polskiego, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Werla M., Maryl M. (oprac.) 2014: Humanistyczne projekty cyfrowe w Polsce. Wersja 1.1 (26 czerwca 2014), Poznań–Warszawa (https://rcin.org.pl/Content/65767/PDF/WA248_84544_bez-sygn_werla-maryl-human_o.pdf, dostęp: 15 czerwca 2023).
Zobacz w Google Scholar
Wierzchoń P., Nowak P. 2020: Digital libraries and the breakthrough in linguistic chronologization. The applications of digitization in linguistics, „Zagadnienia Informacji Naukowej. Studia Informacyjne”, nr 58(1A), s. 110–121.
Zobacz w Google Scholar
Wiktoria: Słownik onomazjologiczny, 2009–2011 (https://wiktoria.ijp.pan.pl/, dostęp: 15 czerwca 2023).
Zobacz w Google Scholar
WSJP PAN: Wielki słownik języka polskiego PAN, red. P. Żmigrodzki, 2007 – praca w toku (https://wsjp.pl/, dostęp: 15 czerwca 2023).
Zobacz w Google Scholar
WSJP PWN 2018a: Wielki słownik języka polskiego PWN ze słownikiem wyrazów bliskoznacznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2018 (pendrive).
Zobacz w Google Scholar
WSJP PWN 2018b: Wielki słownik języka polskiego PWN, red. S. Dubisz, t. 1–5, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2018.
Zobacz w Google Scholar
Wyszukiwarka Poliqarp dla NKJP: Narodowy Korpus Języka Polskiego, 2008–2010 (http://nkjp.pl/poliqarp/, dostęp: 15 czerwca 2023).
Zobacz w Google Scholar
Zawisławska M. 2019: Metaphor and senses: The Synamet Corpus. A Polish resource for synesthetic metaphors, Peter Lang, Berlin–Bern–Bruxelles–New York–Oxford–Warszawa–Wien.
Zobacz w Google Scholar
Żmigrodzki P. 2022a: Wielki słownik języka polskiego PAN jako słownik tematyczny, „Studia Językoznawcze”, t. 21, s. 153–166.
Zobacz w Google Scholar
Żmigrodzki P. 2022b: Wielki słownik języka polskiego PAN w 2022 roku – osiągnięcia, perspektywy, wyzwania, „Język Polski” CII, z. 3, s. 129–136.
Zobacz w Google Scholar