O niektórych zastosowaniach metody gniazdowej (cz. 1.)
PDF

Słowa kluczowe

baza derywacyjna
derywat
gniazdo słowotwórcze
słowotwórstwo synchroniczne
relacje formalno-semantyczne

Jak cytować

Berend, M. (2011). O niektórych zastosowaniach metody gniazdowej (cz. 1.). Język Polski, 91(1), 68–76. https://doi.org/10.31286/JP.91.1.11

Abstrakt

Wśród korzyści płynących ze stosowania metody gniazdowej wyróżnia się przede wszystkim te z zakresu słowotwórstwa synchronicznego. Ponieważ opis gniazdowy wyzyskuje kompleksowy materiał leksykalny, daje możliwość pełnego poznania systemu słowotwórczego polszczyzny, czemu sprzyja ustalenie zbioru wszystkich modeli słowotwórczych oraz technik derywacyjnych czy kombinatoryki formantów, ułatwia śledzenie motywacji w całych klasach gramatycznych albo węziej – w klasach semantyczno-leksykalnych. Szczególną zasługą tej metody jest ograniczenie swobody interpretacyjnej w analizie słowotwórczej poprzez odrzucenie wielomotywacyjności. Przydatność opisu zależności formalno-semantycznych w największych kompleksowych jednostkach języka nie ogranicza się jednak do systemu słowotwórczego, obserwuje się zastosowania tej metody w słowotwórstwie normatywnym, w glottodydaktyce czy w semantyce leksykalnej. Artykuł wpisuje się w cykl opracowań dowodzących, że opis gniazdowy może być uzupełnieniem kryteriów rozstrzygających o relacjach znaczeniowych między jednostkami języka, co bywa pomocne przy różnicowaniu polisemii i homonimii oraz przy orzekaniu o stopniu bliskości znaczeniowej leksemów.

https://doi.org/10.31286/JP.91.1.11
PDF

Bibliografia

Apresjan J.D. 2000: Semantyka leksykalna. Synonimiczne środki języka, tłum. Z. Kozłowska, A. Markowski, Ossolineum, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar

Buttler D. 1968: Problematyka badań nad homonimią, Przegląd Humanistyczny, z. 3, s. 57–79.
Zobacz w Google Scholar

Czernecka J. 1985: Homonimiczne formacje czasownikowe w gniazdach słowotwórczych czasowników ruchu w językach rosyjskim i polskim, Prace Językoznawcze Uniwersytetu Śląskiego, z. 13, s. 28–67.
Zobacz w Google Scholar

Grzegorczykowa R. 1966: O tak zwanych homonimach słowotwórczych, Poradnik Językowy, z. 6, s. 244–50.
Zobacz w Google Scholar

Jadacka H. 1986: Synonimia słowotwórcza – perspektywy badawcze, Poradnik Językowy, z. 6, s. 404–12.
Zobacz w Google Scholar

Jadacka H. 1987: O przydatności opisu gniazdowego w badaniach nad polisemią i homonimią, Poradnik Językowy, z. 1, s. 11–39.
Zobacz w Google Scholar

Jadacka H. 1990: Z problemów opisu leksykograficznego haseł wieloznacznych, Poradnik Językowy, z. 6, s. 436–42.
Zobacz w Google Scholar

Jadacka H. 1991: Dwie wartości, dwa gniazda (o prawdzie i fałszu), Poradnik Językowy, z. 5–6, s. 167–73.
Zobacz w Google Scholar

Jadacka H. 1992: Teoretyczne podstawy słowotwórstwa normatywnego, Poradnik Językowy, z. 8, s. 549–61.
Zobacz w Google Scholar

Jadacka H. 1998: Opis gniazdowy jako podstawa badania łączliwości formantów, Prace Filologiczne XLIII, s. 205–11.
Zobacz w Google Scholar

Janowska B. 1987: Wyzyskiwanie metody gniazd słowotwórczych w nauczaniu języka polskiego jako obcego, Poradnik Językowy, z. 2, s. 102–12.
Zobacz w Google Scholar

Jochym-Kuszlikowa L. 1982: Metoda analizy gniazdowej w konfrontatywnych badaniach słowotwórstwa współczesnego języka polskiego i rosyjskiego (formacje odprzymiotnikowe), Wyd. Naukowe WSP w Krakowie, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Jochym-Kuszlikowa L. 1986: Uwagi o homonimii i polisemii leksykalnej w formacjach słowotwórczych, [w:] Problemy semantyki leksykalnej, Katowice, s. 7–16.
Zobacz w Google Scholar

Kaliszan J. 2000: Synonimia słowotwórcza rzeczowników w języku polskim i rosyjskim (na materiale nazw osób, czynności i cech abstrakcyjnych), Wyd. Naukowe UAM, Poznań.
Zobacz w Google Scholar

Kleszczowa K. 2007: Słowotwórstwo gniazdowe na usługach lingwistyki diachronicznej, Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego, t. 52, s. 59–72.
Zobacz w Google Scholar

Nagórko A. 1993: Czy słowotwórstwo jest potrzebne w programie języka polskiego dla cudzoziemców? Poradnik Językowy, z. 3, s. 92–100.
Zobacz w Google Scholar

Olejniczak M. 1999: Odbicie bliskoznaczności wyrazów w strukturze gniazd słowotwórczych od podstaw czasownikowych, Poradnik Językowy, z. 2–3, s. 15–31.
Zobacz w Google Scholar

Słowotwórstwo gniazdowe. Historia, metoda, zastosowania 2003, pod red. M. Skarżyńskiego, Księgarnia Akademicka, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Saloni Z., Świdziński M. 1998: Składnia współczesnego języka polskiego, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Skarżyński M. 2004: Metoda analizy gniazdowej w badaniach słowotwórczych – przelotny epizod czy szansa badawcza, Poradnik Językowy, z. 2, s. 81–90.
Zobacz w Google Scholar

Stawnicka J. 1991: Wykorzystanie metody opisu gniazdowego w określeniu granic homonimii słowotwórczej (na materiale języka rosyjskiego i polskiego), Prace Językoznawcze Uniwersytetu Śląskiego, z. 18, s. 50–64.
Zobacz w Google Scholar

Tokarski R. 1981: Derywacja semantyczna jako jedno ze źródeł polisemii wyrazowej, [w:] Pojęcie derywacji w lingwistyce, pod red. J. Bartmińskiego, Lublin, s. 91–105.
Zobacz w Google Scholar

Wierzchoń P. 2010: Lingwochronografia na usługach słowotwórstwa gniazdowego, Kwartalnik Językoznawczy nr 1, s. 56–70 (online, dostęp 30 listopada 2010) http://www.kwartjez.amu.edu.pl/ Wierzchon.pdf.
Zobacz w Google Scholar

Wolińska O. 1994: Możliwości zastosowania opisu gniazdowego w diachronii, Poradnik Językowy, z. 5–6, s. 63–69.
Zobacz w Google Scholar

Zych A. 2009: Zjawisko synonimii, antonimii i homonimii w polskich i rosyjskich gniazdach słowotwórczych z przymiotnikami wyjściowymi nazywającymi barwę (online, dostęp 30 maja 2009) http://www.nicomant.fils.us.edu.pl/jrn/1999/j4/pril/pril06.1artsyn.html.
Zobacz w Google Scholar

Skip to content