Słowa kluczowe
leksyka ekspresywna
polszczyzna potoczna
gwary polskie
Jak cytować
Abstrakt
Przedmiotem artykułu jest zjawisko występowania w polszczyźnie potocznej nowego typu formacji słowotwórczych, utworzonych z wykorzystaniem sufiksu -ok . Pojawienie się tego przyrostka to rezultat oddziaływania gwar ludowych. Formant -ok , o którym w tym artykule mowa, to wynik fonetycznych przekształceń, jakie się dokonały w przyrostku -ak. Sufiks ten w niektórych gwarach jest realizowany z pochyleniem samogłoski, a nawet z jej zrównaniem w wymowie z samogłoską o, wyniku czego -ak > -ok. Derywaty typu wsiok, jabcok, pijok coraz częściej występują w komunikacji potocznej. Licznych przykładów takich formacji dostarcza język Internetu. Wyrazy z przyrostkiem -ok pojawiają się także w tekstach literackich i w prasie, co świadczy o znacznym rozpowszechnieniu tego formantu.
Bibliografia
Bednarczuk L. 1986: Pochodzenie i kariera przyrostka -ol, Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie, Prace Językoznawcze V, s. 143–150.
Zobacz w Google Scholar
Bednarczuk L. 2006: Derywaty ekspresywne z przyrostkiem -ol we współczesnej polszczyźnie, [w:] Od fonemu do tekstu, red. I. Bobrowski, K. Kowalik, Lexis, Kraków, s. 81–87.
Zobacz w Google Scholar
Cyran W. 1977: Tendencje słowotwórcze w gwarach polskich, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Łódź–Wrocław.
Zobacz w Google Scholar
Jadacka H. 2001: System słowotwórczy polszczyzny (1945–2000), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Kępińska A. 2013: Cechy dialektalne wykorzystywane dziś w stylizacji — na materiale Narodowego Korpusu Języka Polskiego, Rozprawy Komisji Językowej LIX, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź, s. 91–105.
Zobacz w Google Scholar
Klemensiewicz Z., Lehr-Spławiński T., Urbańczyk S. 1955: Gramatyka historyczna języka polskiego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Kucharzyk R. 2014: Gwarowe ekspresywizmy osobowe w polszczyźnie potocznej, [w:] Bogactwo współczesnej polszczyzny, red. P. Żmigrodzki, S. Przęczek-Kisielak, Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego, Kraków, s. 407–417.
Zobacz w Google Scholar
Skawiński J. 1992: Polszczyzna potoczna w funkcji interdialektu, [w:] Język a Kultura, t. 5: Potoczność w języku i w kulturze, red. J. Anusiewicz, F. Nieckula, Fundacja dla Uniwersytetu Wrocławskiego. Wiedza o Kulturze, Wrocław, s. 81–86.
Zobacz w Google Scholar
Sławski F. 1974: Zarys słowotwórstwa prasłowiańskiego, [w:] Słownik prasłowiański, red. F. Sławski, oprac. Zespół Zakładu Słowianoznawstwa PAN, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, s. 43–141.
Zobacz w Google Scholar
SPLP: Słownik polskich leksemów potocznych, red. W. Lubaś, t. 1, Wydawnictwo Naukowe DWN, t. 2–6, Lexis, Kraków 2001–2011.
Zobacz w Google Scholar
Śliwiński W. 1978: Z zagadnień przenikania wyrazów gwarowych do współczesnego języka ogólnopolskiego, [w:] Z zagadnień słownictwa współczesnego języka polskiego, red. M. Szymczak, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, s. 183–200.
Zobacz w Google Scholar
Truszkowski W. 1954: Pochodzenie, charakter i funkcja współczesnego przyrostka -ak, Język Polski XXXIV, s. 155–162.
Zobacz w Google Scholar
USJP: Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, t. 1–4, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003.
Zobacz w Google Scholar