Słowa kluczowe
ewolucja języka
Słowniczek błędów językowych Artura Passendorfera
Jak cytować
Abstrakt
Aby pokazać ewolucję normy językowej, w artykule porównano formy wariantywne zawarte w Słowniczku błędów językowych i najważniejszych prawideł gramatycznych A. Passendorfera (wyd. 1904) z rozstrzygnięciami normatywnymi, które podaje Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Markowskiego (wyd. 2004). Wydania obu prac dzieli dokładnie 100 lat. Jeśli jakiejś formy nie było w WSPP, porównano ją z odpowiednim hasłem zawartym w Uniwersalnym słowniku języka polskiego pod red. S. Dubisza (wyd. 2003). Porównanie wariantów zawartych w słownikach pozwala zaobserwować nieregularną ewolucję normy językowej. Po upływie wieku niektóre formy mają taką samą ocenę normatywną, inne zostały uznane za niepoprawne lub w ogóle nie są rejestrowane, jeszcze inne zostały opatrzone odmiennymi kwalifikatorami (ekspr., pot., przestarz., rzad.). Ale są również takie, które A. Passendorfer uznaje za rzadkie, a oba współczesne słowniki za równoprawne. Poczynione obserwacje pokazują, jak trudnym i ryzykownym zadaniem są prognozowanie rozwoju form językowych oraz ich normatywna ewaluacja.
Bibliografia
Bajerowa I. 1965: Próba sformułowania kilku praw ewolucji języka (na materiałach z historii polskiego języka literackiego), Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego XXIII, s. 125–142.
Zobacz w Google Scholar
Bajerowa I. 1986: Znaczenie wariancji w ewolucji języka ogólnego, Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego XL, s. 19–23.
Zobacz w Google Scholar
Bajerowa I. 1998: Dwa spojrzenia na ewolucję języka ogólnopolskiego, Prace Filologiczne XLIII, s. 45–51.
Zobacz w Google Scholar
Bugajski M. 1999: Pół wieku kultury języka w Polsce (1945–1995), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Buttler D. i in. 1973: Kultura języka polskiego. Zagadnienia poprawności gramatycznej, wyd. 2, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Doroszewski W. 1950: Kryteria poprawności językowej, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Gołąb Z. i in. 1968: Słownik terminologii językoznawczej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Gruszczyński W. 1990: Ewolucja normy gramatycznej we współczesnej polszczyźnie (na materiale sondażu przeprowadzonego w Instytucie Dziennikarstwa UW), Poradnik Językowy, z. 3, s. 167–174.
Zobacz w Google Scholar
Krzemień-Ojak S., Nowowiejski B. (red.) 2001: Przyszłość języka, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.
Zobacz w Google Scholar
Małecki A. 1878: Gramatyka języka polskiego szkolna, wyd. 9, nakładem autora, Lwów.
Zobacz w Google Scholar
Markowski A. 2005: Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Migdał J. i in. 2009: O zagadkach ewolucji języka, [w:] Tajemnice rozwoju, red. D. Bieńkowska, A. Lenartowicz, Wydawnictwo Archidiecezjalne, Łódź, s. 333–341.
Zobacz w Google Scholar
Polański K. 1991: Ewolucja języka, [w:] Encyklopedia języka polskiego, red. S. Urbańczyk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 78.
Zobacz w Google Scholar
Polański K. 1993: Ewolucja języka, [w:] Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, red. K. Polański, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 139.
Zobacz w Google Scholar
Skubalanka T. 1979: O przewidywalności zmian językowych, Język Polski LIX, s. 264–271.
Zobacz w Google Scholar
Stieber Z. 1969: On the predictability of linguistic changes, Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego XXVII, s. 19–22.
Zobacz w Google Scholar
Walczak B. 1986: O kryteriach poprawności językowej — polemicznie, Poradnik Językowy, z. 9–10, s. 625–632.
Zobacz w Google Scholar
Walczak B. 1995: Przegląd kryteriów poprawności językowej, Poradnik Językowy, z. 9–10, s. 1–16.
Zobacz w Google Scholar
Walczak B. 2011a: Ewolucja języka a kodyfikacja normy, Język Polski XCI, s. 103–108.
Zobacz w Google Scholar
Walczak B. 2011b: Norma a prognozowanie ewolucji języka, [w:] Norma językowa w aspekcie teoretycznym i pragmatycznym, red. A. Piotrowicz i in., Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań, s. 49–56.
Zobacz w Google Scholar