Luterok

Abstrakt

Artykuł dotyczy wyrazu luterok służbowy strój duchownych ewangelicko-augsburskich: krótka, czarna, do kolan sięgająca «sutanna» z białym kołnierzykiem pod stojącym kołnierzem surduta; surdut luterski. Wyraz ten jest zapożyczeniem z niemieckiego Lutherrock. Być może występuje w polskim języku ogólnym i dialektach śląskich od XIX wieku, lecz nie zanotowały go żadne słowniki. Autor porównuje omawiany wyraz z derywatami od podstawy proprialnej Luter w mowie ludności ewangelickiej śląska Cieszyńskiego, Słowacji, Moraw i Czech oraz katolickiej Małopolski, Warmii i części Mazur. Warmińsko-mazurskie luterok zinterpretowano jako homonimiczny derywat ekspresywny ewangelik, luteranin. Słowackie luterák wydaje się samodzielnym derywatem, a nie adaptacją różnego także znaczeniowo Lutherrock, wbrew opinii J. Kollára. Podkreślono trudność wydobywania i opisywania leksyki specyficznej dla ewangelików w polskim kontekście zdominowanym przez rzymski katolicyzm.