Dawne polskie ekspresywizmy pochodne od chełpić się, chlubić się, chwalić się
PDF

Słowa kluczowe

ekspresywizm
nominacja
słowotwórstwo gniazdowe
historia języka

Jak cytować

Krótki, Z. (2015). Dawne polskie ekspresywizmy pochodne od chełpić się, chlubić się, chwalić się. Język Polski, 95(4), 354–365. https://doi.org/10.31286/JP.95.4.6

Abstrakt

Artykuł powięcony jest sposobom tworzenia ekspresywizmów pochodnych od chełpić się, chwalić się, chlubić się. Materiał liczący pięćdziesiąt siedem słowoform, wyekscerpowany ze wszystkich dostępnych źródeł leksykograficznych rejestrujących słownictwo historyczne, zaprezentowany został w postaci gniazd słowotwórczych. Celem analiz było pokazanie wewnętrznej struktury relacji motywujących pomiędzy centrami gniazd (chełpić się, chwalić się, chlubić się) a grupą wyrazów o różnym stopniu pochodności. W artykule wskazano zatem najważniejsze tendencje słowotwórcze właściwe dla polszczyzny wieków minionych. Zaprezentowane wzory połączeń sufiksów pozwoliły prześledzić drogi słowotwórczego rozwoju poszczególnych formacji, umożliwiły również wskazanie najważniejszych przeobrażeń.

https://doi.org/10.31286/JP.95.4.6
PDF

Bibliografia

Austin J. 1993: Mówienie i poznanie, przeł. B. Chwedeńczuk, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Bajerowa I. 2007: Ci biedni językoznawcy, czyli kłopot z kulturą języka, [w:] www.poradniajęzykowa.pl, red. K. Wyrwas, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Zobacz w Google Scholar

Borawski S. 2000: Wprowadzenie do historii języka polskiego. Zagadnienia historiozoficzne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Burkacka I. 2010: O sufiksach -nia i -eria w funkcji wykładników nazw miejsc, LingVaria, nr 1, s. 31–38.
Zobacz w Google Scholar

Burkacka I. 2011: Terminy naukowe jako podstawy słowotwórcze, LingVaria, nr 1, s. 43–70.
Zobacz w Google Scholar

Burkacka I. 2012: Kombinatoryka sufiksalna w polskiej derywacji odrzeczownikowej, Wydawnictwo Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Burkacka I. 2013: Czy polszczyznę mogą wzbogacać nowe typy struktur słowotwórczych?, LingVaria, nr 2, s. 113–135.
Zobacz w Google Scholar

Galasiński D. 1992: Chwalenie się jako perswazyjny akt mowy, Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Grabias S. 1981: O ekspresywności języka. Ekspresywność a słowotwórstwo, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin.
Zobacz w Google Scholar

Handke K. 1976: Budowa morfologiczna i funkcje compositów polskich, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
Zobacz w Google Scholar

Honowska M. 1979: Ewolucja metod polskiego słowotwórstwa synchronicznego (w dziesięcioleciu 1967–77), Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
Zobacz w Google Scholar

Jadacka H. (red.) 2001: Słownik gniazd słowotwórczych współczesnego języka ogólnego, t. 1: Gniazda odprzymiotnikowe, Universitas, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Kleszczowa K. (red.) 1996: Słowotwórstwo doby staropolskiej. Przegląd formacji rzeczownikowych, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Zobacz w Google Scholar

Kleszczowa K. 2001: Produktywność modelu słowotwórczego a tendencje rozwoju słownictwa, [w:] Języki słowiańskie dziś. Nowe fakty, nowe spojrzenia, red. H. Fontański przy współpracy E. Strasia, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 46–54.
Zobacz w Google Scholar

Kleszczowa K. 2003: Staropolskie derywaty przymiotnikowe i ich perspektywiczna ewolucja, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Zobacz w Google Scholar

Kleszczowa K. 2006: Dobrodziejstwo chaosu znaków językowych, [w:] Efekt motyla, red. D. Heck, K. Bakuła, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 47–53.
Zobacz w Google Scholar

Krótki Z. 2011: Pycha a mądrość. Polskie leksemy z rdzeniem -mądr- // -mędr-, Kwartalnik Językoznawczy, nr 3, s. 1–11.
Zobacz w Google Scholar

Krótki Z. 2013: Mowa ciała a ludzka pycha w polskich jednostkach leksykalnych, [w:] Konfrontacje literackie i językowe, red. T. Linkner, E. Mendala-Kwoczek, B. Pestka-Grzybowska, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bezpieczeństwa, Gdańsk–Poznań, s. 155–161.
Zobacz w Google Scholar

Krótki Z. 2014: Siedem grzechów głównych w leksyce dawnej polszczyzny, praca doktorska, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Katowice (maszynopis).
Zobacz w Google Scholar

Pepłowski F. 1974: Odczasownikowe nazwy wykonawców czynności w polszczyźnie XVI wieku, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
Zobacz w Google Scholar

Rejter A. 2006: Leksyka ekspresywna w historii języka polskiego. Kulturowo-komunikacyjne konteksty potoczności, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Zobacz w Google Scholar

Searle J.R. 1987: Czynności mowy. Rozważania z filozofii języka, przeł. B. Chwedeńczuk, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Skubalanka T. 1973: Ekspresywność języka a mowa potoczna, [w:] Poetyka i stylistyka słowiańska, red. S. Skwarczyńska, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Warszawa, s. 177–183.
Zobacz w Google Scholar

Waszakowa K. 2012: O derywatach analogicznych i słowotwórstwie analogicznym, [w:] Sprache im Kulturkontext, red. H. Burkhardt, R. Hammel, M. Łaziński, Peter Lang, Berlin, s. 161–171.
Zobacz w Google Scholar

Węgier J. 1973: Język komediopisarzy Oświecenia. Słowotwórstwo, słownictwo, frazeologia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa–Poznań.
Zobacz w Google Scholar

Zgółkowa H. 1991: Leksyka ekspresywna jako wyróżnik potocznej odmiany współczesnej polszczyzny, [w:] Język potoczny jako przedmiot badań językoznawczych, red. S. Gajda, Z. Adamiszyn, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Opolu, Opole, s. 45–52.
Zobacz w Google Scholar

Skip to content