Abstrakt
Artykuł powięcony jest sposobom tworzenia ekspresywizmów pochodnych od chełpić się, chwalić się, chlubić się. Materiał liczący pięćdziesiąt siedem słowoform, wyekscerpowany ze wszystkich dostępnych źródeł leksykograficznych rejestrujących słownictwo historyczne, zaprezentowany został w postaci gniazd słowotwórczych. Celem analiz było pokazanie wewnętrznej struktury relacji motywujących pomiędzy centrami gniazd (chełpić się, chwalić się, chlubić się) a grupą wyrazów o różnym stopniu pochodności. W artykule wskazano zatem najważniejsze tendencje słowotwórcze właściwe dla polszczyzny wieków minionych. Zaprezentowane wzory połączeń sufiksów pozwoliły prześledzić drogi słowotwórczego rozwoju poszczególnych formacji, umożliwiły również wskazanie najważniejszych przeobrażeń.
Bibliografia
Austin J. 1993: Mówienie i poznanie, przeł. B. Chwedeńczuk, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Bajerowa I. 2007: Ci biedni językoznawcy, czyli kłopot z kulturą języka, [w:] www.poradniajęzykowa.pl, red. K. Wyrwas, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Zobacz w Google Scholar
Borawski S. 2000: Wprowadzenie do historii języka polskiego. Zagadnienia historiozoficzne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Burkacka I. 2010: O sufiksach -nia i -eria w funkcji wykładników nazw miejsc, LingVaria, nr 1, s. 31–38.
Zobacz w Google Scholar
Burkacka I. 2011: Terminy naukowe jako podstawy słowotwórcze, LingVaria, nr 1, s. 43–70.
Zobacz w Google Scholar
Burkacka I. 2012: Kombinatoryka sufiksalna w polskiej derywacji odrzeczownikowej, Wydawnictwo Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Burkacka I. 2013: Czy polszczyznę mogą wzbogacać nowe typy struktur słowotwórczych?, LingVaria, nr 2, s. 113–135.
Zobacz w Google Scholar
Galasiński D. 1992: Chwalenie się jako perswazyjny akt mowy, Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Grabias S. 1981: O ekspresywności języka. Ekspresywność a słowotwórstwo, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin.
Zobacz w Google Scholar
Handke K. 1976: Budowa morfologiczna i funkcje compositów polskich, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
Zobacz w Google Scholar
Honowska M. 1979: Ewolucja metod polskiego słowotwórstwa synchronicznego (w dziesięcioleciu 1967–77), Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
Zobacz w Google Scholar
Jadacka H. (red.) 2001: Słownik gniazd słowotwórczych współczesnego języka ogólnego, t. 1: Gniazda odprzymiotnikowe, Universitas, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Kleszczowa K. (red.) 1996: Słowotwórstwo doby staropolskiej. Przegląd formacji rzeczownikowych, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Zobacz w Google Scholar
Kleszczowa K. 2001: Produktywność modelu słowotwórczego a tendencje rozwoju słownictwa, [w:] Języki słowiańskie dziś. Nowe fakty, nowe spojrzenia, red. H. Fontański przy współpracy E. Strasia, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 46–54.
Zobacz w Google Scholar
Kleszczowa K. 2003: Staropolskie derywaty przymiotnikowe i ich perspektywiczna ewolucja, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Zobacz w Google Scholar
Kleszczowa K. 2006: Dobrodziejstwo chaosu znaków językowych, [w:] Efekt motyla, red. D. Heck, K. Bakuła, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 47–53.
Zobacz w Google Scholar
Krótki Z. 2011: Pycha a mądrość. Polskie leksemy z rdzeniem -mądr- // -mędr-, Kwartalnik Językoznawczy, nr 3, s. 1–11.
Zobacz w Google Scholar
Krótki Z. 2013: Mowa ciała a ludzka pycha w polskich jednostkach leksykalnych, [w:] Konfrontacje literackie i językowe, red. T. Linkner, E. Mendala-Kwoczek, B. Pestka-Grzybowska, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bezpieczeństwa, Gdańsk–Poznań, s. 155–161.
Zobacz w Google Scholar
Krótki Z. 2014: Siedem grzechów głównych w leksyce dawnej polszczyzny, praca doktorska, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Katowice (maszynopis).
Zobacz w Google Scholar
Pepłowski F. 1974: Odczasownikowe nazwy wykonawców czynności w polszczyźnie XVI wieku, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
Zobacz w Google Scholar
Rejter A. 2006: Leksyka ekspresywna w historii języka polskiego. Kulturowo-komunikacyjne konteksty potoczności, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Zobacz w Google Scholar
Searle J.R. 1987: Czynności mowy. Rozważania z filozofii języka, przeł. B. Chwedeńczuk, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Skubalanka T. 1973: Ekspresywność języka a mowa potoczna, [w:] Poetyka i stylistyka słowiańska, red. S. Skwarczyńska, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Warszawa, s. 177–183.
Zobacz w Google Scholar
Waszakowa K. 2012: O derywatach analogicznych i słowotwórstwie analogicznym, [w:] Sprache im Kulturkontext, red. H. Burkhardt, R. Hammel, M. Łaziński, Peter Lang, Berlin, s. 161–171.
Zobacz w Google Scholar
Węgier J. 1973: Język komediopisarzy Oświecenia. Słowotwórstwo, słownictwo, frazeologia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa–Poznań.
Zobacz w Google Scholar
Zgółkowa H. 1991: Leksyka ekspresywna jako wyróżnik potocznej odmiany współczesnej polszczyzny, [w:] Język potoczny jako przedmiot badań językoznawczych, red. S. Gajda, Z. Adamiszyn, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Opolu, Opole, s. 45–52.
Zobacz w Google Scholar