Słowa kluczowe
strona
diateza
aspekt
gramatykalizacja
czasowniki dwuaspektowe
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł traktuje o semantyce i właciwościach aspektowych konstrukcji modalnych z dać się. We współczesnej polszczyźnie konstrukcja ta występuje w dwu wariantach. W pierwszym, starszym wariancie pacjens występuje jako podmiot; w drugim, nowszym wariancie nie ma podmiotu, konstrukcja ta jest więc bezosobowa. Drugi wariant, który rozpowszechnił się dopiero w XX w., w porównaniu z pierwszym jest silniej zgramatykalizowany. Nie jest on jednoznacznie dokonany, ale wykazuje wiele cech czasownika dokonanego. Jego status w zakresie aspektu czasownikowego można więc uważać za przejściowy.
Bibliografia
Barentsen A. 2007: Ob ograniczitielnych wriemiennych sojuzach w serbskom, russkom i polskom jazykach, Zbornik Matice srpske za slavistiku 71–72, s. 237–253.
Zobacz w Google Scholar
Gehrmann M. 1983: Zu den polnischen Entsprechungen modalpassivischer Konstruktionen des Deutschen, Zeitschrift für Slavistik 28, s. 9–17.
Zobacz w Google Scholar
Górski R. 2008: Diateza nacechowana w polszczyźnie. Studium korpusowe, Lexis, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Hansen B. 2001: Das slavische Modalauxiliar. Semantik und Grammatikalisierung im Russischen, Polnischen, Serbischen/Kroatischen und Altkirchenslavischen, Sagner, München.
Zobacz w Google Scholar
Holvoet A. 1989: Aspekt a modalność w języku polskim na tle ogólnosłowiańskim, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar
Hopper P., Traugott E. 1993: Grammaticalization, Cambridge University Press, Cambridge.
Zobacz w Google Scholar
Laskowski R. 1998: Kategorie morfologiczne języka polskiego — charakterystyka funkcjonalna, [w:] R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel, Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, wyd. 2 zmienione, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 151–224.
Zobacz w Google Scholar
Perlin J. 2003: Czas teraźniejszy w funkcji przyszłego w polszczyźnie: szczegółowe warunki semantycznej neutralizacji czasowo-aspektowej, Poradnik Językowy, z. 9, s. 19–29.
Zobacz w Google Scholar
Przepiórkowski A. 2004: Korpus IPI PAN. Wersja wstępna / The IPI PAN Corpus: Preliminary version, Instytut Podstaw Informatyki PAN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Rytel D. 1982: Leksykalne środki wyrażania modalności w języku czeskim i polskim, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar
Szlifersztejnowa S. 1968: Bierne czasowniki zaimkowe (reflexiva) w języku polskim, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar
Szlifersztejnowa S. 1970: O polskim causativum „analitycznym”, Prace Filologiczne 20, s. 72–79.
Zobacz w Google Scholar
Waldenfels R. von 2012: The grammaticalization of ‘give’ + infinitive. A comparative study of Russian, Polish and Czech, De Gruyter Mouton, Berlin–New York.
Zobacz w Google Scholar