Słowa kluczowe
kaszubszczyzna
fonetyka
akcent
akcent wyrazowy
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł poświęcony jest akcentowi wyrazowemu we współczesnych gwarach centralnokaszubskich. Materiał stanowi ponad 5000 słów od 17 informatorów. Starsze opisy poświadczają dla kaszubszczyzny centralnej akcent kolumnowy, z tendencją do akcentu inicjalnego, niemal zanikającą na południowym wschodzie tego terenu. W pewnych nowszych opisach sugerowane jest przyjęcie konsekwentnej akcentuacji inicjalnej w całej kaszubszczyźnie centralnej. W artykule wykazano dobre zachowanie akcentu swobodnego i kolumnowego na północno-zachodniej części obszaru. Również na południowym wschodzie tego typu akcent jest mniej lub bardziej konsekwentnie zachowany w pewnych typach słowotwórczych, pomimo zauważalnej tendencji do akcentu inicjalnego. Poza tym w materiale stwierdzono bardzo ciekawą, dotychczas nieopisaną innowację, polegającą na zależności akcentu czasowników prefiksalnych i negowanych od aspektu.
Bibliografia
AJK: Atlas językowy kaszubszczyzny i dialektów sąsiednich, t. 1–15, oprac. Zakład Słowianoznawstwa PAN pod kier. Z. Stiebera, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, Wrocław 1964–1978.
Zobacz w Google Scholar
Breza E., Treder J. 1981: Gramatyka kaszubska. Zarys popularny, Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, Gdańsk.
Zobacz w Google Scholar
Dukiewicz L., Sawicka I. 1995: Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia, Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Korytkowska M. 1978: Stan akcentu w gwarach kaszubskich, [w:] Atlas językowy kaszubszczyzny i dialektów sąsiednich, t. 1–15, oprac. Zakład Słowianoznawstwa PAN pod kier. Z. Stiebera, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, Wrocław, s. 15–42.
Zobacz w Google Scholar
Korytkowska M. 1979: Zasięgi zjawisk akcentowych na Kaszubach w świetle materiałów AJK, Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej 18, s. 133–139.
Zobacz w Google Scholar
Kuryłowicz J. 1952: Akcentuacja słowińska (pomorska), Rocznik Slawistyczny XVII, cz. 1, s. 1–18.
Zobacz w Google Scholar
Kuryłowicz J. 1960: Uwagi o akcencie kaszubskim, Slavia Occidentalis 20, s. 71–77.
Zobacz w Google Scholar
Lehr-Spławiński T. 1913: Studja nad akcentem pomorskim, nakładem Akademii Umiejętności, Kraków, s. 359–452.
Zobacz w Google Scholar
Lorentz F. 1925: Geschichte der pomoranischen (kaschubischen) Sprache, Walter de Gruyter & Co., Berlin–Leipzig.
Zobacz w Google Scholar
Lorentz F. 1959a: Gramatyka pomorska, t. 2, Gebethner i Wolff, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar
Lorentz F. 1959b: Der kaschubische Dialekt von Gorrenschyn, Akademie-Verlag, Berlin.
Zobacz w Google Scholar
Makurat H. 2008: Kaszëbskò-pòlsczé fòneticzné interferencje na kaszëbsczi jãzëkòwi òbéńdze. Cësk kaszëbiznë na pòlaszëznã, [w:] Studia Slawistyczne 7: Pogranicza: Kontakty kulturowe, literackie, językowe, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok, s. 79–97.
Zobacz w Google Scholar
Topolińska Z. 1958: Aktualny stan akcentu kaszubskiego, Slavia XXVII, s. 381–395.
Zobacz w Google Scholar
Treder J. 2001: Fonetyka i fonologia, [w:] Kaszubszczyzna. Kaszëbizna, Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu Opolskiego, Opole, s. 107–124.
Zobacz w Google Scholar
Treder J. (red.) 2006: Język kaszubski. Poradnik encyklopedyczny, wyd. 2, popr. i poszerz., Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Oficyna Czëc, Gdańsk.
Zobacz w Google Scholar