Słowa kluczowe
oboczność jenże || który
leksyka średniopolska
drukarstwo
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł ma na celu ukazanie rywalizacji dwóch wariantów: starego jenże i nowego który w drukach wytłoczonych przez XVI-wieczne oficyny działające w Krakowie. Materiał źródłowy zaczerpnięto ze Słownika polszczyzny XVI wieku, a także z innych tekstów źródłowych epoki. Artykuł stanowi próbę odpowiedzi na pytanie, który z krakowskich impresorów tego czasu używał obydwu funkcjonujących wariantów, a który wyłącznie jednego z nich. Z zebranego materiału wynika, że forma jenże musiała wyjść z użycia w pierwszej połowie wieku XVI, co można uznać za zakończenie procesu normalizacyjnego rozpoczętego jeszcze w dobie staropolskiej. Szesnastowieczne notacje tego wariantu (łącznie 113 użyć) stanowią minimalny odsetek użyć w obrębie omawianej oboczności (0,1%).
Bibliografia
Biernacki L. 1918: Pierwsza książka polska. Studyum bibliograficzne, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów (online: http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=17155&from=FBC, dostęp: 3 stycznia 2014).
Zobacz w Google Scholar
Kawecka-Gryczowa A., Korotajowa K., Mańkowska A. 1962: Drukarze dawnej Polski. Od XV do XVIII wieku, t. 4: Pomorze, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Instytut Badań Literackich PAN, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar
Kawecka-Gryczowa A. 1975: Z dziejów polskiej książki w okresie Renesansu. Studia i materiały, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar
Kawecka-Gryczowa A. (red.) 1983: Drukarze dawnej Polski. Od XV do XVIII wieku, t. 1: Małopolska, cz. 1: wiek XV–XVI, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar
Klemensiewicz Z. 2002: Historia języka polskiego, wyd. 8, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Książek-Bryłowa W. 1992: Warianty fleksyjne w historii języka polskiego, [w:] T. Skubalanka, W. Książek-Bryłowa, Wariantywność polskiej fleksji, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar
Lenartowicz-Zagrodna A. 2011: Defensio verae translationis corporis Catechismi in linguam Polonicam, adversus calumnias Joannis Secluciani Jana Maleckiego — przekład wraz z komentarzem, Poznańskie Studia Polonistyczne, Seria Językoznawcza 18, z. 2, s. 107–144.
Zobacz w Google Scholar
Lisowski T. 1999: Polszczyzna początku XVI wieku. Problemy wariantywności i normalizacji fonetyki i fleksji, Wydawnictwo WiS, Poznań.
Zobacz w Google Scholar
Lisowski T. 2001: Grafia druków polskich z 1521 i 1522 roku. Problemy wariantywności i normalizacji, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań.
Zobacz w Google Scholar
Michałowska T. 2008: Średniowiecze, wyd. 8, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Migdał J. 1999: O języku Andrzeja Glabera z Kobylina. Studium normalizacji polszczyzny wczesnorenesansowej, Wydawnictwo WiS, Poznań.
Zobacz w Google Scholar
Osiewicz M. 2012: Wpływ zecera na ukształtowanie graficzno-językowe tekstu drukowanego. Uwagi wstępne do analizy „Ksiąg o gospodarstwie” z 1549 r., LingVaria VII, s. 75–87.
Zobacz w Google Scholar
Osiewicz M. 2013: Wariantywność graficzna „Ksiąg o gospodarstwie” Piotra Krescentyna z 1549 roku. Studium przypadku, Wydawnictwo Rys, Poznań.
Zobacz w Google Scholar
Rospond S. 1948: Druki mazurskie XVI w., Wydawnictwo Instytutu Mazurskiego, Olsztyn.
Zobacz w Google Scholar
Rospond S. 1949: Studia nad językiem polskim XVI wieku (Jan Seklucjan, Stanisław Murzynowski, Jan Sandecki-Malecki, Grzegorz Orszak), Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar
Rospond S. 1956: Problem genezy polskiego języka literackiego. Uwagi polemiczne do artykułów T. Milewskiego i W. Taszyckiego, [w:] Pochodzenie polskiego języka literackiego, red. K. Budzyk, Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Wrocław, s. 117–177.
Zobacz w Google Scholar
Rzepka W.R. 1993: Odrębność regionalna polszczyzny literackiej w Wielkopolsce w XVI–XVII wieku, [w:] Munera linguistica Ladislao Kuraszkiewicz dedicata, red. M. Basaj, Z. Zagórski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 275–282.
Zobacz w Google Scholar
Sandecki (Malecki) J. 1947: Ewangeliarz z początku XVI w. i dwa późniejsze druki polskie tegoż autora, oprac. J. Janów, Polska Akademia Umiejętności, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Seklucjan J. 1979: Wybór pism, oprac. S. Rospond, Pojezierze, Olsztyn.
Zobacz w Google Scholar
Taszycki W. 1956: Geneza polskiego języka literackiego w świetle faktów historycznojęzykowych, [w:] Pochodzenie polskiego języka literackiego, red. K. Budzyk, Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Wrocław, s. 30–59.
Zobacz w Google Scholar
Taszycki W. 1965: Uprawa języka polskiego w dobie Odrodzenia, [w:] Rozprawy i studia polonistyczne, t. 3: Historia języka polskiego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 262–281.
Zobacz w Google Scholar
Urbańczyk S. 1935: Wyparcie staropolskiego względnego jen, jenże przez pierwotnie pytajne który, Rozprawy Wydziału Filologicznego Polskiej Akademii Umiejętności LXV, nr 1, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Urbańczyk S. 1979a: „Bogurodzica”. Problem czasu powstania i tła kulturalnego (1978), [w:] Prace z dziejów języka polskiego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 113–148.
Zobacz w Google Scholar
Urbańczyk S. 1979b: Rola wielkich pisarzy złotego wieku, [w:] Prace z dziejów języka polskiego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 206–235.
Zobacz w Google Scholar
Wydra W., Rzepka W.R. 2004: Chrestomatia staropolska. Teksty do roku 1543, wyd. 3, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar