Słowa kluczowe
błąd
innowacja
historia języka
Jak cytować
Abstrakt
Autorka podejmuje ciągle aktualny problem klasyfikacji zjawisk językowych niezgodnych z obowiązującą normą. Wydawnictwa poprawnościowe najczęściej zaliczają wszelkie wykroczenia przeciwko normie do błędów językowych, wartościowanych zawsze negatywnie. Wprowadzają też drugą istotną kategorię – innowacji językowej, która bywa waloryzowana pozytywnie. Rozgraniczenie między błędem a innowacją nie jest proste i jednoznaczne, a sami autorzy podręczników z zakresu kultury języka nie zajmują w tej kwestii jasno określonego stanowiska. Z perspektywy diachronicznej opis omawianych zjawisk jest bardziej zobiektywizowany, gdyż za innowację uznajemy takie zjawisko, które na trwałe weszło do języka. Nie zmienia to faktu, że każda innowacja była na pewnym etapie rozwoju polszczyzny błędem językowym. Doskonale obrazują to przykłady z XIX-wiecznych opracowań, w których jako rażące błędy piętnowano wiele form, które po latach weszły na stałe do zasobu polszczyzny i są ze współczesnego punktu widzenia oceniane jako zmiany korzystne.
Bibliografia
Bajerowa I. 1964: Kształtowanie się systemu polskiego języka literackiego w XVIII wieku, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar
Bajerowa I. 1969: Strukturalna interpretacja historii języka, „Język Polski” XLIX, s. 81–103.
Zobacz w Google Scholar
Bajerowa I. 1980: Zmiany fleksji zaimków w XIX-wiecznej polszczyźnie ogólnej (normalizacja i przekształcenia normy), „Język Polski” LX, s. 105–114.
Zobacz w Google Scholar
Bajerowa I. 1986: Polski język ogólny XIX wieku. Stan i ewolucja, t. 1: Ortografia, fonologia z fonetyką, morfonologia, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Zobacz w Google Scholar
Bajerowa I. 1992: Polski język ogólny XIX wieku. Stan i ewolucja, t. 2: Fleksja, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Zobacz w Google Scholar
Bugajski M. 2007: Język w komunikowaniu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Buttler D. 1976: Innowacje składniowe współczesnej polszczyzny, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Buttler D., Kurkowska H., Satkiewicz H. 1986: Kultura języka polskiego, t. 1: Zagadnienia poprawności gramatycznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Doroszewski W. 1950: Kryteria poprawności językowej, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Klemensiewicz Z. 1947: Poprawność i pedagogika językowa, „Język Polski” XXVII, s. 38–46.
Zobacz w Google Scholar
Klemensiewicz Z. 1949 [rec.]: Słoński S., Słownik polskich błędów językowych, Warszawa 1947, „Język Polski” XXIX, s. 173–182.
Zobacz w Google Scholar
Kleszczowa K. 2012: Błąd i innowacja z perspektywy dynamiki języka, [w:] Tajemnice dynamiki języka. Tom jubileuszowy, red. A. Janowska, M. Pastuchowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 173–184.
Zobacz w Google Scholar
Książek-Bryłowa W. 1994: Wariantywność fleksji w historii i gwarach języka polskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Zobacz w Google Scholar
Kurkowska H. 1986: Teoretyczne zagadnienia kultury języka, [w:] D. Buttler, H. Kurkowska, H. Satkiewicz, Kultura języka polskiego, t. 1: Zagadnienia poprawności gramatycznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Małecki A. 1879: Gramatyka historyczno-porównawcza języka polskiego, t. 1, nakładem autora, Lwów.
Zobacz w Google Scholar
Markowski A. 2012: Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Markowski A. (red.) 2012: Nowe spojrzenie na kryteria poprawności językowej, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Rudnicka E. 2007: Potrzeby oceny normatywnej współczesnego języka polskiego, [w:] Język polski jako narzędzie komunikacji we współczesnym świecie, red. J. Mazur, M. Rzeszutko-Iwan, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 57–67.
Zobacz w Google Scholar
Słoński S. 1947: Słownik polskich błędów językowych, Czytelnik, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Urbańczyk S. 1977: Hierarchia kryteriów poprawności językowej we współczesnym języku polskim, [w:] Wariancja normy we współczesnych słowiańskich językach literackich, red. S. Urbańczyk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław, s. 75–82.
Zobacz w Google Scholar
Zbróg P. 2011: Norma językowa a skodyfikowana norma językowa – propozycja obiektywizacji opisu, „Język Polski” XCI, s. 109‒117.
Zobacz w Google Scholar