Uwagi o śmierci i umieraniu w XVII-wiecznych medytacjach zakonnych (wybrane aspekty)
PDF

Słowa kluczowe

język zakonnic
język medytacji
śmierć
język doby średniopolskiej

Jak cytować

Zmuda, E. (2018). Uwagi o śmierci i umieraniu w XVII-wiecznych medytacjach zakonnych (wybrane aspekty). Język Polski, 98(4), 70–81. https://doi.org/10.31286/JP.98.4.7

Abstrakt

Celem niniejszego artykułu jest analiza filologiczna opisów śmierci i umierania w medytacjach zakonnych. Przedmiotem badań uczyniono siedemnastowieczne rękopiśmienne teksty medytacji, których autorkami są siostry benedyktynki i które przechowywane są w archiwum opactwa św. Wojciecha w Staniątkach. Analiza leksyki dotyczy takich obszarów, jak: nazywanie śmierci, cechy śmierci, uczucia towarzyszące myśleniu o śmierci, przygotowanie do śmierci oraz powoływanie się na autorytet. W analizach uwzględniono także najważniejsze informacje dotyczące grupy społecznej, jaką są siostry zakonne, i ich języka. Przeprowadzona analiza pokazuje, że postrzeganie śmierci w trakcie formacji zakonnej jest kształtowane niemal na nowo, czego główną przyczyną są stawiane przed zakonnicą cele (głównie dążenie do świętości). Zatem zakonnica przede wszystkim winna dążyć do tzw. śmierci świętych i wypracowywać pewnego rodzaju obojętność na śmierć.

https://doi.org/10.31286/JP.98.4.7
PDF

Bibliografia

Biblia Jerozolimska, wyd. 1, Pallotinum, Poznań 2006.
Zobacz w Google Scholar

Borkowska M. 1996: Życie codzienne polskich klasztorów żeńskich w XVII–XVIII wieku, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Borkowska M. 2002: Panny siostry w świecie sarmackim, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Borkowski I. 2008: Siostra śmierć. Studium komunikacyjno-kulturowe funeraliów Kongregacji Sióstr Miłosierdzia św. Karola Boromeusza w Trzebnicy 1855–2005, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar

Dąbrowska A. 1993: Eufemizmy współczesnego języka polskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar

Dąmbska I. 1986: Problem śmierci w kulturze chrześcijańskiej, „Znak”, nr 1, s. 50–71.
Zobacz w Google Scholar

Dubisz S. 2002: Język – historia – kultura: wykłady, studia, analizy, Zakład Graficzny Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

EK: Encyklopedia katolicka, red. F. Gryglewicz i in., t. 1–20, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, Lublin 1973–2014 (w artykule wykorzystano tomy: 3, 12, 17).
Zobacz w Google Scholar

ESJP XVII i XVIII: Elektroniczny słownik języka polskiego XVII i XVIII w. (online: https://sxvii.pl, dostęp: 6 czerwca 2018).
Zobacz w Google Scholar

Heck D. 2009: Problem filologii. Metoda filologiczna – dzisiaj?, „Litteraria” XXXVII, s. 7–18.
Zobacz w Google Scholar

Kolak W., Marecki J., Radoń S. 2003: Inwentarz archiwum benedyktynek w Staniątkach, Towarzystwo PRO ARCHIVO, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Krawczyk-Tyrpa A. 1996: Tabu i eufemizmy we frazeologii, [w:] A.M. Lewicki (red.), Problemy frazeologii europejskiej I, Energeia, Warszawa, s. 81–92.
Zobacz w Google Scholar

Krzyżanowska A. 1996: Eufemistyczne wyrażanie śmierci w języku polskim i francuskim, [w:] A.M. Lewicki (red.), Problemy frazeologii europejskiej I, Energeia, Warszawa, s. 93–98.
Zobacz w Google Scholar

L: S.B. Linde, Słownik języka polskiego, t. 1–6, Drukarnia Zakładu Ossolińskich, Lwów 1854–1860.
Zobacz w Google Scholar

LDK: Leksykon duchowości katolickiej, red. M. Chmielewski, Wydawnictwo M, Lublin–Kraków 2002.
Zobacz w Google Scholar

Łucarz A. 2012: Językowy obraz zmarłego widoczny na nagrobkach cmentarnych w Świeciu nad Wisłą i okolicach, „Język – Szkoła – Religia”, nr 7(1), s. 173–181.
Zobacz w Google Scholar

Marczewska M. 2011: Oswajanie śmierci słowem – o śmierci w kulturze, języku i tekstach Jana Pawła II, [w:] M. Marczewska, Z. Trzaskowski (red.), Idee i wartości: humaniora Jana Pawła II, Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego w Kielcach, Kielce, s. 187–205.
Zobacz w Google Scholar

SFJPSkor: Słownik frazeologiczny języka polskiego, red. S. Skorupka, t. 1 i 2, Wiedza Powszechna, Warszawa 1967–1968.
Zobacz w Google Scholar

Thomas à Kempis, O naśladowaniu Chrystusa, przeł. A. Kamieńska (online: http://www.chwalmyboga.pl/images/pdf/Tomasz-a-Kempis-O-nasladowaniu-Chrystusa.pdf, dostęp: 20 maja 2017).
Zobacz w Google Scholar

USJP: Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, t. 1–4, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003.
Zobacz w Google Scholar

Wagner H. 2007: Dogmatyka, przeł. J. Zychowicz, Wydawnictwo WAM, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Wysoczański W. 2012: Umieranie i śmierć. Wielowymiarowość językowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar

Zmuda E. 2016a: Tytuły tekstów modlitewnych – struktura i znaczenie (na materiale benedyktyńskich rękopiśmiennych modlitewników z XVII w.), [w:] M. Mączyński, E. Horyń, E. Zmuda (red.), W kręgu dawnej polszczyzny, t. 1, Akademia Ignatianum w Krakowie, Wydawnictwo WAM, Kraków, s. 197–212.
Zobacz w Google Scholar

Zmuda E. 2016b: Miejsce nazw wartości w języku zakonnic (na przykładzie siedemnastowiecznych rozmyślań dla nowicjuszek, „Socjolingwistyka”, nr 30, s. 173–188.
Zobacz w Google Scholar

Skip to content