Słowa kluczowe
język polski jako obcy
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł stanowi próbę oceny statusu problematyki szyku w nauczaniu języka polskiego jako obcego. W tym celu dokonano przeglądu publikacji polskich językoznawców dotyczących szyku wyrazów, które ukazywały się od początku XX w. Następnie przeanalizowano artykuły naukowe czynnych glottodydaktyków odnoszące się do sposobów nauczania szyku wyrazów oraz miejsca tych zagadnień w procesie glottodydaktycznym. Zakończenie artykułu stanowi zwięzła prezentacja własnych badań autorki.
Bibliografia
Bartmiński J. 1973: Czy język polski staje się językiem pozycyjnym?, „Język Polski” LIII, z. 2–3, s. 81–95.
Zobacz w Google Scholar
Brajerski T. 1963: O szyku zaimka dzierżawczego w funkcji przydawki, [w:] T. Milewski, J. Safarewicz, F. Sławski (red.), Studia linguistica in honorem Thaddei Lehr-Spławiński, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Buttler D., Kurkowska D., Satkiewicz H. 1971: Kultura języka polskiego. Zagadnienia poprawności gramatycznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Dąbrowska A., Pasieka M. 2004: Szyk wyrazów i jego zaburzenia spowodowane błędami cudzoziemców, [w:] A. Dąbrowska (red.), Wrocławska dyskusja o języku polskim jako obcym. Materiały z międzynarodowej konferencji stowarzyszenia „Bristol”, Wydawnictwo Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, Wrocław, s. 229–241.
Zobacz w Google Scholar
Derwojedowa M. 2000: Porządek linearny składników zdania elementarnego w języku polskim, Elipsa, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Doroszewski W. 1947: Dyskusyjne uwagi o szyku przymiotników, „Język Polski” XXVII, z. 5, s. 154–155.
Zobacz w Google Scholar
Duszak A. 1986: Niektóre uwarunkowania semantyczne szyku wyrazów w zdaniu polskim, „Polonica” XII, s. 59–74.
Zobacz w Google Scholar
Gawełko M. 1996: O głównej funkcji inwersji podmiotu w polszczyźnie, „Prace Filologiczne” XLI, s. 127–145.
Zobacz w Google Scholar
Gębka-Wolak M. 1997a: O szyku składników grupy nominalnej, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Filologia Polska” XLVIII, z. 313, s. 3–21.
Zobacz w Google Scholar
Gębka-Wolak M. 1997b: Struktura grupy przymiotnikowej a jej szyk, „Język Polski” LXXVII, z. 2–3, s. 123–130.
Zobacz w Google Scholar
Gębka-Wolak M. 2000: Związki linearne między składnikami grupy nominalnej we współczesnym języku polskim, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń.
Zobacz w Google Scholar
Gębka-Wolak M. 2010: Problematyka szyku wyrazów w nauczaniu języka polskiego jako obcego, [w:] K. Birecka, K. Tarczyńska (red.), Nowe perspektywy w nauczaniu języka polskiego jako obcego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń, s. 69–78.
Zobacz w Google Scholar
Górny W. 1960: O stylistycznej interpretacji składni, „Pamiętnik Literacki” LI, z. 2, s. 475–500.
Zobacz w Google Scholar
Grochowski M. 1977a: O właściwościach syntaktycznych polskich spójników, „Polonica” III, s. 17–25.
Zobacz w Google Scholar
Grochowski M. 1977b: Pozycja linearna polskich spójników dwusegmentowych, „Slavica Slovaca”, nr 3, s. 261–264.
Zobacz w Google Scholar
Grochowski M. 2001a: Cechy składniowe operatorów gradacji, „Prace Filologiczne” XLVI, s. 195–204.
Zobacz w Google Scholar
Grochowski M. 2001b: Szyk jednostek leksykalnych z punktu widzenia gramatyki i leksykografii. Pozycja linearna jednostek synsyntagmatycznych, [w:] S. Gajda (red.), Złota księga. Ścieżkami współczesnego literaturoznawstwa i językoznawstwa, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole, s. 105–115.
Zobacz w Google Scholar
Grochowski M. 2002a: Szyk operatorów adsentencjalnych o funkcji adwersatywnej a struktura tematyczno-rematyczna zdania, [w:] M. Krauz, K. Ożóg (red.), Składnia, stylistyka, struktura tekstu. Księga jubileuszowa dedykowana profesor Teresie Ampel, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów, s. 150–157.
Zobacz w Google Scholar
Grochowski M. 2002b: Właściwości linearne partykuł modalnych a struktura tematyczno-rematyczna wypowiedzenia, [w:] H. Popowska-Taborska (red.), Z polskich studiów slawistycznych. Seria X. Językoznawstwo: prace na XIII Międzynarodowy Kongres Slawistów w Lublanie 2003, Komitet Słowianoznawstwa Polskiej Akademii Nauk, Warszawa, s. 67–73.
Zobacz w Google Scholar
Grochowski M. 2003a: O szyku operatora więc na tle jego cech składniowych i semantycznych, [w:] I. Bobrowski (red.), Anabasis. Prace ofiarowane profesor Krystynie Pisarkowej, Lexis, Kraków, s. 89–98.
Zobacz w Google Scholar
Grochowski M. 2003b: Szyk jednostek synsyntagmatycznych w języku polskim (główne problemy metodologiczne), „Polonica” XXII–XXIII, s. 203–231.
Zobacz w Google Scholar
Grochowski M., Karolak S., Topolińska Z. 1984: Gramatyka współczesnego języka polskiego. Składnia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Gruszczyński S. 1861: Nauka o zdaniu, J.K. Żupański, Poznań.
Zobacz w Google Scholar
Grzegorek M. 1984: Thematisation in English and Polish. A study in word order, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań.
Zobacz w Google Scholar
Huszcza R. 1980: Tematyczno-rematyczna struktura zdania w języku polskim, „Polonica” VI, s. 57–71.
Zobacz w Google Scholar
Huszcza R. 1983: O pewnych uniwersaliach w tematyczno-rematycznej strukturze zdania, [w:] T. Dobrzyńska, E. Janus (red.), Tekst i zdanie, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
Zobacz w Google Scholar
Huszcza R. 1990: Czy istnieją zdania czysto rematyczne?, [w:] T. Dobrzyńska (red.), Tekst w kontekście. Zbiór studiów, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar
Jadacka H. 2005: Kultura języka polskiego: fleksja, słowotwórstwo, składnia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Janowska I., Lipińska E., Rabiej A., Seretny A., Turek P. (red.) 2011: Programy nauczania języka polskiego jako obcego. Poziomy A1–C2, Księgarnia Akademicka, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Jodłowski S. 1934: O nawiązujących i rozwijających członach zdań, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” IV, s. 64–70.
Zobacz w Google Scholar
Jodłowski S. 1956: Elementy semantyczne funkcji składniowych, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” XV, s. 65–79.
Zobacz w Google Scholar
Jodłowski S. 1957: Zasady polskiego szyku wyrazów, [w:] W. Szyszkowski (red.), Dziesięciolecie Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie 1946–1956. Zbiór rozpraw i artykułów, Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Jodłowski S. 1976: Podstawy polskiej składni, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Kallas K. 1988: Syntaktyczna charakterystyka spójników ALE i LECZ oraz spójników zawierających segment ALE lub LECZ, „Polonica” XIII, s. 101–122.
Zobacz w Google Scholar
Kallas K. 1993: Przestawialność członów i pozycja linearna spójnika w polskich konstrukcjach współrzędnych, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Filologia Polska. Językoznawstwo” XLII, s. 37–52.
Zobacz w Google Scholar
Karolczuk A. 2005: Szyk wyrazów w języku polskim: jak go opisywać i jak go uczyć, [w:] P. Garncarek (red.), Nauczanie języka polskiego i polskiej kultury w nowej rzeczywistości europejskiej. Materiały z VI Międzynarodowej Konferencji Glottodydaktycznej, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 142–148.
Zobacz w Google Scholar
Kępińska A. 2001: Jedno małe się, [w:] G. Habrajska (red.), Język w komunikacji, t. 1, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, Łódź.
Zobacz w Google Scholar
Klemensiewicz Z. 1949: Lokalizacja podmiotu i orzeczenia w zdaniach izolowanych, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” IX, s. 8–19.
Zobacz w Google Scholar
Klemensiewicz Z. 1950: O syntaktycznym stosunku nawiązania, „Slavia. Časopis pro slovanskou filologii” XIX, z. 1–2, s. 13–27.
Zobacz w Google Scholar
Klemensiewicz Z. 1953: Problematyka psychologicznej interpretacji zdania gramatycznego, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” XII, s. 67–84.
Zobacz w Google Scholar
Krucka B. 1982: Problem szyku wyrazów w języku polskim, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” XXXIX, s. 109–124.
Zobacz w Google Scholar
Kułacka A. 2010: Definicja wyrazu atonicznego i jego typologia. Na przykładzie systemu polskich wyrazów atonicznych, „Kwartalnik Językoznawczy”, nr 3–4, s. 29–45.
Zobacz w Google Scholar
Kurkowska H., Skorupka S. 1959: Stylistyka polska. Zarys, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Kwiek-Osiowska J. 1971: Szyk wyrazów w grupach nominalnych z przydawkami i dopełnieniami, „Poradnik Językowy”, z. 3, s. 180–182.
Zobacz w Google Scholar
Majkowska A. 2003: O strukturze linearnej grup nominalnych w polszczyźnie oficjalnej (na materiale wystąpień sejmowych końca XX wieku), „Prace Filologiczne” XLVIII, s. 357–370.
Zobacz w Google Scholar
Majkowska A. 2004: Układ linearny składników rozbudowanej grupy przymiotnikowej w polszczyźnie mówionej, „Prace Filologiczne” XLIX, s. 347–355.
Zobacz w Google Scholar
Mazur J. 1986: Organizacja tekstu potocznego na przykładzie języka polskiego i rosyjskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Zobacz w Google Scholar
Misz H. 1966: Szyk się w dzisiejszej polszczyźnie pisanej, „Język Polski” XLVI, z. 2, s. 102–110.
Zobacz w Google Scholar
Misz H. 1968: Dodatkowe wyznaczniki intelektualne ze stanowiska formalnosyntaktycznego, [w:] L. Zabrocki (red.), Slavia Occidentalis. Tom 27. Księga pamiątkowa ku czci profesora Władysława Kuraszkiewicza, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań, s. 147–151.
Zobacz w Google Scholar
Nitsch K. 1901: Szyk wyrazów w języku polskim, „Poradnik Językowy”, z. 6, s. 81–83.
Zobacz w Google Scholar
Nitsch K. 1936: Szyk się, „Język Polski” XXI, z. 6, s. 154–155.
Zobacz w Google Scholar
NSPP: Nowy słownik poprawnej polszczyzny, red. A. Markowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
Zobacz w Google Scholar
Oberlan E. 1970: Szyk ruchomych końcówek czasu przeszłego we współczesnej polszczyźnie pisanej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Filologia Polska”, z. 8, s. 93–101.
Zobacz w Google Scholar
Obrębska-Jabłońska A. 1969: Uwagi o szyku partykuły by w języku prasy, „Język Polski” XLIX, z. 1, s. 27–29.
Zobacz w Google Scholar
Orzechowska-Zielicz H. 1954: Szyk wyrazów w grupach syntaktycznych z rozwiniętą przydawką imiesłowową, „Język Polski” XXXIV, z. 5, s. 348–363.
Zobacz w Google Scholar
Potasińska P., Stasieczek-Górna M. 2018: Wyzwania glottodydaktyki polonistycznej. „Życie zaczyna się po sześćdziesiątce...”, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Przybycin A. 1976: Szyk wypowiedzeń podrzędnych w wypowiedzeniu złożonym niewspółrzędnie, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Zobacz w Google Scholar
Rittel T. 1975: Szyk członów w obrębie form czasu przeszłego i trybu przypuszczającego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar
Rossowski J. 1932: „Się”, „Poradnik Językowy”, z. 8, s. 138–140.
Zobacz w Google Scholar
Rossowski J. 1934: W sprawie partykuły że, rozszerzającej słowo posiłkowe być, „Poradnik Językowy”, z. 7, s. 114–116.
Zobacz w Google Scholar
Rossowski J. 1936/1937: Kłopoty z enklitykami, „Poradnik Językowy”, z. 1, s. 20–22.
Zobacz w Google Scholar
Rozwadowski J. 1914: Kilka uwag o szyku przymiotników w polszczyźnie, „Język Polski” II, z. 6, s. 175–180.
Zobacz w Google Scholar
Rutkowski P. 2009: Fraza przedimkowa w polszczyźnie, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Safarewiczowa H. 1954: Rzeczowniki „zwrotne” w języku polskim, „Język Polski” XXXIV, z. 5, s. 332–348.
Zobacz w Google Scholar
Sankowska J. 1962: Szyk przymiotników we współczesnej polszczyźnie, „Roczniki Humanistyczne. Filologia Polska” XI, z. 1, s. 41–84.
Zobacz w Google Scholar
Sławski F. 1996: Kilka uwag o miejscu enklityki w języku polskim, „Język Polski” LXXXVI, z. 4–5, s. 242.
Zobacz w Google Scholar
Stasieczek-Górna M. 2016: Problemy szyku wyrazów w nauczaniu języka polskiego jako obcego. Implikacje glottodydaktyczne, niepublikowana praca doktorska, Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Strzembosz W., Wolanowski I., Nitsch K. 1902: Jeszcze raz w sprawie szyku w języku polskim, „Poradnik Językowy”, z. 8, s. 123–126.
Zobacz w Google Scholar
Szober S. 1934: Jak układać wyrazy w języku polskim, „Poradnik Językowy”, z. 9, s. 149–151.
Zobacz w Google Scholar
Szober S. 1939: Podzielność psychologiczna a układ wyrazów w zdaniu słowiańskim, [w:] S. Szober, Język a człowiek i naród. Szkice o języku, Państwowe Wydawnictwo Książek Szkolnych, Lwów, s. 120–133.
Zobacz w Google Scholar
Szwedek A. 1981: Word order. Sentence Stress and Reference in English and Polish, Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy, Bydgoszcz.
Zobacz w Google Scholar
Śliwiński W. 1984a: Szyk wyrazów w zdaniu pojedynczym dzisiejszej polszczyzny pisanej, cz. 1: Opis prawidłowości, nakł. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Śliwiński W. 1984b: Szyk wyrazów w zdaniu pojedynczym dzisiejszej polszczyzny pisanej, cz. 2: Język polski czy polski język? Ćwiczenia praktyczne dla obcokrajowców, nakł. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Śliwiński W. 1992: Kłopoty z szykiem wyrazów w grupach nominalnych zawierających dopełnienie lub okolicznik, „Język Polski” LXXII, z. 4–5, s. 302–310.
Zobacz w Google Scholar
Walusiak E. 2005a: Partykuła TO jako operator struktury tematyczno-rematycznej zdania. Opis właściwości składniowych i szyku, „Polonica” XXIV–XXV, s. 207–227.
Zobacz w Google Scholar
Walusiak E. 2005b: Zaimek przysłowny tak w użyciach demonstratywnych i intensyfikujących, [w:] M. Grochowski (red.), Przysłówki i przyimki. Studia ze składni i semantyki języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń, s. 85–100.
Zobacz w Google Scholar
Wierzbicka A. 1963: Lingwistyczne narzędzia w stylistycznej analizie szyku wyrazów, „Pamiętnik Literacki” LIV, z. 2, s. 511–533.
Zobacz w Google Scholar
Wierzbicka A. 1964: O metodach opisu szyku wyrazów, „Język Polski” XLIV, z. 1, s. 14–26.
Zobacz w Google Scholar
Wierzbicka A., Wierzbicki P. 1968: Praktyczna stylistyka, Wiedza Powszechna, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Wolanowski I., Nitsch K. 1902: W sprawie szyku wyrazów w języku polskim, „Poradnik Językowy”, z. 6–7, s. 108–110.
Zobacz w Google Scholar
Zawiliński R. 1922: Gdzie jest miejsce w zdaniu dla zaimka zwrotnego się i cząstki by?, „Poradnik Językowy”, z. 31, s. 1–5.
Zobacz w Google Scholar