Intertekstualność nazewniczych neologizmów w grotesce science fiction Stanisława Lema
Słowa kluczowe
intertekstualność
groteska science fiction
humor w nazwach własnych
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł dotyczy intertekstualności onimicznej w wybranych utworach groteskowych Stanisława Lema. Przykładami literackimi są opowiadania zamieszczone w zbiorach Cyberiada i Dzienniki gwiazdowe. Intertekstualność to gra autora ze stylami, konwencjami, gatunkami, dlatego główną metodą opracowania materiału badawczego jest tu opis funkcji intertekstualnej nazw własnych rozpatrywanych w kontekście utworu. W grotesce science fiction nazwy własne stanowiące elementy nurtu fantastyczno-baśniowego i groteskowo-ludycznego onomastyki literackiej, onimy sztuczne, zdeformowane i asemantyczne tylko sporadycznie pełnią taką funkcję (np. Palibaba – Ali Baba), stąd istotne jest opracowywanie propriów na tle fragmentów opowiadania, włączając do rozważań jego styl, poetykę i przesłanie całego dzieła.
Bibliografia
Barańczak S. 1972: Elektrycerze i cyberchanioły, "Nurt", nr 8, s. 14–17.
Zobacz w Google Scholar
Buttler D. 1961a: O dowcipie słowotwórczym, "Poradnik Językowy", nr 3, s. 112–132.
Zobacz w Google Scholar
Buttler D. 1961b: O dowcipie słowotwórczym. (Dokończenie), "Poradnik Językowy", nr 7, s. 289–309.
Zobacz w Google Scholar
C I: Lem S. 1995: Cyberiada. Bajki robotów, t. 1, Wydawnictwo Interart, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
C II: Lem S. 1995: Cyberiada. Bajki robotów, t. 2, Wydawnictwo Interart, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Chrzanowska-Kluczewska E. 1997: "Gry językowe" w teoriach naukowych, [w:] E. Jędrzejko, U. Żydek-Bednarczuk (red.), Gry w języku, literaturze i kulturze, Wydawnictwo Energeia, Warszawa, s. 9–16.
Zobacz w Google Scholar
Cieślikowa A. 1993: Nazwy własne w różnych gatunkach tekstów literackich, [w:] M. Biolik (red.), Onomastyka literacka, Wydawnictwa Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Olsztyn, s. 33–39.
Zobacz w Google Scholar
Czapliński P. 2004: Efekt bierności. Literatura w czasie normalnym, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Domaciuk I. 2003: Nazwy własne w prozie Stanisława Lema, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Zobacz w Google Scholar
Domaciuk-Czarny I. 2014: Nazwy własne w fantasy humorystycznej na przykładzie utworów Jacka Piekary i Pawła Majki, "Rozprawy Komisji Językowej" Łódzkiego Towarzystwa Naukowego lx, s. 51–65.
Zobacz w Google Scholar
Dz I: Lem S. 1994: Dzienniki gwiazdowe, t. 1, Wydawnictwo Interart, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Dz II: Lem S. 1994: Dzienniki gwiazdowe, t. 2, Wydawnictwo Interart, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Frelik P. 2017: Kultury wizualne science fiction, Universitas, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Głombik K. 1997: Gra w science fiction. O językowych środkach komicznych i ich funkcji w Cyberiadzie Stanisława Lema, [w:] E. Jędrzejko, U. Żydek-Bednarczuk (red.), Gry w języku, literaturze i kulturze, Wydawnictwo Energeia, Warszawa, s. 77–90.
Zobacz w Google Scholar
Głowiński M. 1998: Cztery typy fikcji narracyjnej, [w:] R. Nycz (red.), Prace wybrane Michała Głowińskiego, t. 3: Dzieło wobec odbiorcy. Szkice z komunikacji literackiej, Universitas, Kraków, s. 207–218.
Zobacz w Google Scholar
Głowiński M. 2000: Intertekstualność, groteska, parabola. Szkice ogólne i interpretacje, Universitas, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Graf M. 2007: W ponowoczesnym supermarkecie czy onimicznym śmietniku? O roli nazewnictwa w polskiej prozie współczesnej, "Roczniki Humanistyczne" LV, z. 6, s. 47–57.
Zobacz w Google Scholar
Graf M. 2015: Literackie nie-nazywanie. Onomastykon polskiej prozy współczesnej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza, Poznań.
Zobacz w Google Scholar
Jasionowicz S. 2003: Intertekstualność w świetle badań nad wyobraźnią twórczą, [w:] B. Sosień (red.), Intertekstualność i wyobraźniowość, Universitas, Kraków, s. 21–33.
Zobacz w Google Scholar
Kosyl Cz. 1988: Aluzyjność nazw własnych w dziele literackim, "Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio FF, Philologiae" VI, s. 39–49.
Zobacz w Google Scholar
Kosyl Cz. 1993: Główne nurty nazewnictwa literackiego (zarys syntezy), [w:] M. Biolik (red.), Onomastyka literacka, Wydawnictwa Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Olsztyn, s. 67–100.
Zobacz w Google Scholar
Krzyżanowski J.R. 1987: Legenda Samosierry i inne prace krytyczne, Czytelnik, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Lem S. 1954: Uchylam przyłbicy, "Życie Literackie", nr 7, s. 7.
Zobacz w Google Scholar
Lem S. 1996: Sex wars, Niezależna Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Majkiewicz A. 2008: Intertekstualność – implikacje dla teorii przekładu. Wczesna proza Elfriede Jelinek, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Ożóg K. 2010: Kilka uwag o intertekstualności w dobie ponowoczesnej, [w:] J. Mazur, A. Małyska, K. Sobstyl (red.), Intertekstualność we współczesnej komunikacji językowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 60–69.
Zobacz w Google Scholar
Rutkiewicz-Hanczewska M. 2013: Genologia onimiczna. Nazwa własna w płaszczyźnie motywacyjno-komunikatywnej, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Zobacz w Google Scholar
Rutkowski M. 2006: Humor w nazwach własnych, [w:] K. Rymut (red.), Munuscula linguistica: in honorem Alexandrae Cieślikowa oblata, Instytut Języka Polskiego pan, Kraków, s. 397–409.
Zobacz w Google Scholar
Rymut K. 1993: Onomastyka literacka a inne dziedziny badań nazewniczych, [w:] M. Biolik (red.), Onomastyka literacka, Wydawnictwa Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Olsztyn, s. 15–19.
Zobacz w Google Scholar
Sarnowska-Giefing I. 1995: Funkcja intertekstualna onomastyki w satyrze, [w:] Z. Krążyńska, Z. Zagórski (red.), Język polski: historia i współczesność, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań, s. 89–95.
Zobacz w Google Scholar
Smuszkiewicz A. 1995: Stanisław Lem, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań.
Zobacz w Google Scholar
STL: Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1988.
Zobacz w Google Scholar
Szybistowa M. 1981: Gnębon Puczymorda – nazwa znacząca, [w:] J. Bubak, A. Wilkoń (red.), O języku literatury, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Zobacz w Google Scholar
Witosz B. 2010: Kategoria intertekstualności w kontekście współczesnej stylistyki (wąskie czy szerokie ujęcie?), [w:] J. Mazur, A. Małyska, K. Sobstyl (red.), Intertekstualność we współczesnej komunikacji językowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 24–33.
Zobacz w Google Scholar