Wybrane przykłady polsko-wschodniosłowackich zbieżności semantycznych na tle ogólnosłowiańskim (wsch.-sła. skura, cma, chudoba, hodovac)
Słowa kluczowe
ćma
chudoba
hodować
skóra
Jak cytować
Abstrakt
W tekście omówione zostały paralele w rozwoju semantycznym poszczególnych leksemów, wspólnych dialektom wschodniosłowackim i polskiemu obszarowi językowemu. W artykule poddano analizie wybrane jednostki leksykalne występujące w języku polskim (ze szczególnym uwzględnieniem gwar małopolskich) oraz w gwarach wschodniosłowackich – jednej z trzech podstawowych grup dialektów słowackich. Zbieżności analizuje się na tle innych języków słowiańskich (najczęściej są to wpływy sąsiadującego z badanym terenem języka ukraińskiego). Zadaniem pracy jest prześledzenie przebiegu rozwoju semantycznego badanych wyrazów na omawianym obszarze oraz ustalenie charakteru relacji międzyjęzykowych zachodzących w omawianych sytuacjach.
Bibliografia
ASJ: J. Štolc, F. Buffa, A. Habovštiak, Atlas slovenského jazyka, t. 1–4, Veda, Bratislava 1968–1984.
Zobacz w Google Scholar
ASJ Komentarze: J. Štolc, F. Buffa, A. Habovštiak, Atlas slovenského jazyka. Úvod – Komentáre – Dotazník – Indexy, t. 1–4, Veda, Bratislava 1968–1984.
Zobacz w Google Scholar
Basaj M., Siatkowski J. 2006: Bohemizmy w języku polskim. Słownik, Wydział Polonistyki, Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Bednarczuk L. 2018: Początki i pogranicza polszczyzny, Lexis, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Bilčíková J. 1998: Krátky slovník nárečia slovenského zeplínskeho z Budkoviec, Print-Servis, Bratislava.
Zobacz w Google Scholar
Boryś W. 2005: Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Buffa F. 2004: Slovník šarišských nárečí, Nauka – Gustav Moško, Prešov.
Zobacz w Google Scholar
Czernych P.J. 1994: Istoriko-etimologiczeskij słowar sowriemiennogo russkogo jazyka, t. 1–2, Russkij jazyk, Moskwa.
Zobacz w Google Scholar
ESUM: Etymologіcznyj słownyk ukrajinskoji mowy, red. O.S. Mel’nyczuk, t. 1–6, Naukowa dumka, Kyjiw 1982–2012.
Zobacz w Google Scholar
Fabry O. 2010: Slovník spišskeho nárečia zo Slatviny, Združenie obći mikroregión Slubica Slatvina.
Zobacz w Google Scholar
Halaga O. (red.) 2002: Východoslovenský slovník. Historicky dokumentovaný (921–1918); paralely české, slovenské ekvivalenty, t. 1: A–O, Universum, Košice.
Zobacz w Google Scholar
Horodyska-Gadkowska H. 1967: Polskie słownictwo gwarowe z zakresu hodowli zwierząt domowych, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar
HSSJ: Historický slovník slovenského jazyka, red. M. Majtán, t. 1–7, Veda, Bratislava 1991–2008.
Zobacz w Google Scholar
Jakubowicz M. 2010: Drogi słów na przestrzeni wieków. Zarys słownika motywacji semantycznych na materiale przymiotników słowiańskich odziedziczonych z prasłowiańszczyzny, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Kálal М. 1924: Slovenský slovník z literatúry aj nářečí, Slovenska Grafia, Banská Bystrica.
Zobacz w Google Scholar
Kąś J. 2011: Słownik gwary orawskiej, t. 1–2, Księgarnia Akademicka, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Kotulič I. 2017 (1957): Historické hlaskoslovie a tvaroslovie východoslovenských nárečí, red. S. Habijanec, Veda, Bratislava.
Zobacz w Google Scholar
Krajčovič R. 1974: Slovenčina a slovanské jazyky. Praslovanská genéza slovenčiny, Slovenské pedagogické nakladateľstvo, Bratislava.
Zobacz w Google Scholar
L: S.B. Linde, Słownik języka polskiego, t. 1–6, wyd. 2, Drukarnia Zakładu Ossolińskich, Lwów 1854–1860.
Zobacz w Google Scholar
Łysenko P.C. 1974: Slownik polіs’kich govorіw, Naukowa Dumka, Kyjiw.
Zobacz w Google Scholar
Machek V. 1957: Etymologický slovník jazyka českého a slovenského, Nakladatelství Československé Akademie Věd, Praha.
Zobacz w Google Scholar
Muka E. 1911–1928: Słownik dolnoserbskeje rěcy a jeje narěcow, t. 1–3, Ruská akademie věd, Česka akademie věd, Petrohrad–Praha.
Zobacz w Google Scholar
Orlovský J. 1982: Gemerský nárečový slovník, Osveta, Bratislava.
Zobacz w Google Scholar
Pleteršnik M. 1894–1895: Slovensko-nemški slovar, t. 1–2, Katoliška Tiskarna, Ljubljana.
Zobacz w Google Scholar
Reczek S. 1968: Podręczny słownik dawnej polszczyzny, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar
RMat.: Recznik srpskohrwatskoga kniżewnog jezika, red. M. Stepanović, S. Marković, S. Matić, M. Pešikan, t. 1–6, Matica srpska, Matica hrvatska, Nowi Sad–Zagreb 1967–1976.
Zobacz w Google Scholar
Rzetelska-Feleszko E. 1987: Językoznawstwo zachodniosłowiańskie w Polsce (przewodnik), Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
SGM: Słownik gwar małopolskich, red. J. Wronicz, t. 1–2, Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk, Kraków 2018.
Zobacz w Google Scholar
SGP PAN: Słownik gwar polskich, t. 1–10, red. M. Karaś (Źródła, t. 1), J. Reichan (t. 2–9, z. 2), S. Urbańczyk (t. 2–5), J. Okoniowa (t. 6–9, z. 2), B. Grabka (t. 7–10, z. 1), R. Kucharzyk (t. 9, z. 2 – t. 10, z. 1), Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław–Warszawa–Kraków 1977–1991 (t. 1–3), Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk, Kraków 1992–2018 (t. 4–10, z. 1).
Zobacz w Google Scholar
Sł.: F. Sławski, Słownik etymologiczny języka polskiego, t. 1–5, Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego, Kraków 1952–1982.
Zobacz w Google Scholar
SP: Słownik prasłowiański, red. F. Sławski, t. 1–8, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1974–.
Zobacz w Google Scholar
SPXVI: Słownik polszczyzny XVI wieku, red. M.R. Mayenowa (t. 1–34), K. Mrowcewicz (t. 35–36), t. 1–22, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław–Warszawa–Kraków 1966–1994, t. 23–36, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 1995–2012, indeks (online: http://spxvi.edu.pl/indeks, dostęp: 1 czerwca 2019).
Zobacz w Google Scholar
SRJ XI–XVII: Słowar’ russkogo jazyka XI–XVII w., red. S.G. Barchudarow, G.A. Bogatowa, W.B. Krysko, t. 1–31, Nauka, Moskwa 1975–.
Zobacz w Google Scholar
SRNG: Slowar’ russkich narodnych goworow, red. F.P. Filin, F.P. Sorokoletow, t. 1–50, Nauka, Moskwa 1965–2004.
Zobacz w Google Scholar
SSJ: Slovník slovenského jazyka, red. Š. Peciar, t. 1–6, Vydavateľstvo Slovenskej akedémie vied, Bratislava 1959–1968.
Zobacz w Google Scholar
SSJČ: Slovník spisovného jazyka českého, red. J. Bělič, t. 1–4, Nakladatelství Československé akademie věd, Praha 1960–1971.
Zobacz w Google Scholar
SSN: Slovník slovenských nareči, red. I. Ripka, t. 1–2, Veda, Bratislava 1994–.
Zobacz w Google Scholar
SSRJ: Słowar’ sowriemiennogo russkogo literaturnogo jazyka, red. S.G. Barchudarow, t. 1–17, Izdatelstwo akadiemii nauk SSSR, Moskwa–Leningrad 1948–1965.
Zobacz w Google Scholar
SStp: Słownik staropolski, red. S. Urbańczyk, t. 1–9, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, Wrocław–Warszawa–Kraków 1953–1987, t. 10–11, Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków 1988–2002 (online: http://rcin.org.pl/dlibra/publication?id=39990&from=pubindex&dirids=105&tab=1&lp=236, dostęp: 1 czerwca 2019).
Zobacz w Google Scholar
SSUM: Słownyk staroukrajins’koji mowy XIV–XV st., red. L.L. Gumec’ka, І.M. Kernic’kyj, t. 1–2, Naukowa dumka, Kyjiw, 1977–1978.
Zobacz w Google Scholar
Stieber Z. 1937: Stanowisko mowy Słowaków, „Prace Filologiczne” XVII (przedruk w: Z. Stieber, Świat językowy Słowian, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1974, s. 174–191).
Zobacz w Google Scholar
Stieber Z. 1938: Sposoby powstawania słowiańskich gwar przejściowych, „Prace Komisji Językowej Polskiej Akademii Umiejętności” Nr 27, Kraków (przedruk w: Z. Stieber, Świat językowy Słowian, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1974, s. 33–68).
Zobacz w Google Scholar
Stieber Z. 1950: Problém pôvodu východoslovenských nárečí, „Svojina”, Košice (w pol. tłum. Problem pochodzenia dialektów wschodniosłowackich, [w:] Z. Stieber, Świat językowy Słowian, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1974, s. 191–203).
Zobacz w Google Scholar
SUM: Słownyk ukrajins’koji mowy, red. I.K. Bіlodіd, t. 1–11, Naukowa dumka, Kyjiw 1970–1980.
Zobacz w Google Scholar
SW: Słownik języka polskiego, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, t. 1–8, nakładem prenumeratorów i Kasy im. Mianowskiego, Warszawa 1900–1927 (online: http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication?id=254, dostęp: 1 czerwca 2019) (Słownik warszawski).
Zobacz w Google Scholar
SWJP: Słownik współczesnego języka polskiego, red. B. Dunaj, Wilga, Warszawa 1996.
Zobacz w Google Scholar
Štolc J. 1994: Slovenská dialektológia, Veda, Bratislava.
Zobacz w Google Scholar
TSBLM: Tłumaczal’ny słounіk biełaruskaj lіtaraturnaj mowy, red. I.L. Kapylou, Mіnsk 2016.
Zobacz w Google Scholar
TSBM: Tlumaczal’ny slounіk bielaruskaj mowy u piacі tamach, red. M.P. Łoban, t. 1–5, Hałouna redakcyja biełaruskaj cawieckaj encykłapiedyi, Mіnsk 1977–1984.
Zobacz w Google Scholar
Vážný V. 1955: O jménech motýlů v slovenských nářečích, Vydavateľstvo Slovenskej akedémie vied, Bratislava.
Zobacz w Google Scholar
Trubaczow O.N. 1960: Proischożdienije nazwanij domasznich żywotnych v slawianskich jazykach. Etimologiczeskije issledowanija, Izdatelstwo akadiemii nauk SSSR, Moskwa.
Zobacz w Google Scholar
Vasmer M. 1964–1973: Etimologiczeskij slowar russkogo jazyka, przeł. z niem. O.N. Trubaczow, t. 1–4, Progress, Moskwa.
Zobacz w Google Scholar