Abstrakt
Od czasu pojawienia się sond językowych opracowanych przez A. Bogusławskiego i jego współpracowników wzrosło zainteresowanie lingwistów wielowyrazowymi jednostkami języka. Badacze skupiają jednak uwagę niemal wyłącznie na frazemach ogólnopolskich, frazematyka północnokresowa pozostaje w zasadzie niezbadana. Autorzy dokonali przeglądu nielicznych zarejestrowanych frazemów północnokresowych, wykazali, że nastręczają one badaczom więcej problemów niż jednostki wielowyrazowe z terenów etnicznych. Ich rzetelny opis wymaga dysponowania bogatą listą przykładów zróżnicowanych terytorialnie i datowanych, a także dysponowania stosunkowo kompletnymi opracowaniami frazematyki rosyjskiej, białoruskiej i litewskiej. Autorzy są właścicielami dwóch obszernych kartotek frazemów północnokresowych. W artykule zarysowują koncepcję sformalizowanego opisu tego materiału wzorowaną na opracowaniach A. Bogusławskiego.
Bibliografia
Bednarczuk L. 1987: O języku polskim nad Berezyną, [w:] M. Basaj, W. Boryś, H. Popowska-Taborska (red.), Slawistyczne studia językoznawcze, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1987, s. 39–49.
Zobacz w Google Scholar
Bogusławski A. 1976: O zasadach rejestracji jednostek języka, „Poradnik Językowy”, nr 8, s. 356–364.
Zobacz w Google Scholar
Bogusławski A. 1989: Uwagi o pracy nad frazeologią, [w:] Z. Saloni (red.), Studia z polskiej leksykografii współczesnej, t. 3, Dział Wydawnictw Filii Uniwersytetu Warszawskiego, Białystok, s. 13–30.
Zobacz w Google Scholar
Bogusławski A., Danielewiczowa M. 2005: Verba polona abscondita. Sonda słownikowa III, Elma Books, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Bogusławski A., Garnysz-Kozłowska T. 1979: Addendum to Polish phraseology. An introductory issue. [Addenda do frazeologii polskiej. Zeszyt wstępny], Alta, Carbondale–Edmonton.
Zobacz w Google Scholar
Bogusławski A., Wawrzyńczyk J. 1993: Polszczyzna, jaką znamy. Nowa sonda słownikowa, Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Chlebda W. 2003: Elementy frazematyki. Wprowadzenie do frazeologii nadawcy, Oficyna Wydawnicza LEKSEM, Łask.
Zobacz w Google Scholar
Chlebda W. (red.) 2014, Polsko-rosyjski słownik par przekładowych, tom zbiorczy Podręcznego idiomatykonu polsko-rosyjskiego (z. 1–5), Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole.
Zobacz w Google Scholar
Dawlewicz M. 2000: Słownictwo socjolektu młodzieży polskiego pochodzenia w Wilnie (na podstawie badań ankietowych), Dom Wydawniczy ELIPSA, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Dwilewicz B. 1997: Język mieszkańców wsi Bujwidze na Wileńszczyźnie, DiG, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Geben K. 2003: Świadomość i kompetencja językowa a warstwy leksykalne w idiolektach młodzieży polskiego pochodzenia na Wileńszczyźnie, Dom Wydawniczy ELIPSA, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Giułumianc K.M. 1982: Niekotoryje nabludienija nad frazieołogijej polskich goworow biełorussko-litowskoj zony, [w:] J. Rieger, W. Werenicz (red.), Studia nad polszczyzną kresową, t. 1, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź, s. 225–231.
Zobacz w Google Scholar
Grek-Pabisowa I., Ostrówka M., Jankowiak M. 2017: Słownik mówionej polszczyzny północnokresowej, Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa (online: http://www.ireteslaw.ispan.waw.pl/handle/123456789/128, dostęp: 8 grudnia 2018).
Zobacz w Google Scholar
Karaś H. 2002: Gwary polskie na Kowieńszczyźnie, Aušra, Warszawa–Puńsk.
Zobacz w Google Scholar
Koniusz E. 2001: Polszczyzna historyczna z Litwy w Słowniku gwar polskich Jana Karłowicza, Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej, Kielce.
Zobacz w Google Scholar
Kurzowa Z. 1993: Język polski Wileńszczyzny i kresów północno-wschodnich XVI–XX w., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Lewaszkiewicz T. 2017: Język powojennych przesiedleńców z Nowogródka i okolicy, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań.
Zobacz w Google Scholar
Marszałek M. 2002: Bałtijskoje i wostocznosławianskoje nasledije w sostawie frazieołogizmow kulturnoj raznowidnosti polskogo pierifierijnogo dialekta, „Uczonyje zapiski Tawriczeskogo nacionalnogo uniwiersitieta im. W. I. Wiernadskogo. Sierija «Fiłołogija»” XV, s. 42–46.
Zobacz w Google Scholar
Marszałek M. 2006: Słownictwo wydawnictw książkowych drukowanych na radzieckiej Litwie. Opis dyferencjalny, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Bydgoszcz.
Zobacz w Google Scholar
Marszałek M. 2015: Frazemy wschodniosłowiańskie w powojennej polszczyźnie wileńskiej, „Język Polski” XCV, z. 5, s. 433–445.
Zobacz w Google Scholar
Marszałek M. 2016: Frazemy rosyjskie w pisanym wariancie polszczyzny wileńskiej, [w:] Z. Nowożenowa, T. Kananowicz (red.), Tekst jako kultura. Kultura jako tekst, t. 3, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, s. 27–39.
Zobacz w Google Scholar
Mędelska J. 1993: Język polski na Litwie w dziewiątym dziesięcioleciu XX wieku, Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy, Bydgoszcz.
Zobacz w Google Scholar
Mędelska J. 2000: Język polskiej prasy wileńskiej (1945 –1979), t. 2: Lata 1945–1959, Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy, Bydgoszcz.
Zobacz w Google Scholar
Mędelska J. 2002: Krasocznoje nasledije, poluczennoje siewiernokriesowoj fraziematikoj ot wostocznosławianskich i bałtijskich jazykow, „Uczonyje zapiski Tawriczeskogo nacionalnogo uniwiersitieta im. W. I. Wiernadskogo. Sierija «Fiłołogija »” XV, s. 12–17.
Zobacz w Google Scholar
Mędelska J. 2004: Język polskiej prasy wileńskiej (1945 –1979), t. 3: Lata 1960−1979, cz. 2: Słownictwo, wyrazy, Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej, Bydgoszcz.
Zobacz w Google Scholar
Mędelska J., Marszałek M. 2005: Za murem: polszczyzna wydawnictw publikowanych w Republice Litewskiej w latach 1919–1940 (na tle ogólnopolskim i północnokresowym), t. 1: Fonetyka, grafia, Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej, Bydgoszcz.
Zobacz w Google Scholar
Mędelska J., Marszałek M. (w druku): Zagadkowe im + przysłówek lub przymiotnik w stopniu wyższym. Przyczynek do badań nad frazematyką północnokresową.
Zobacz w Google Scholar
Nowowiejski B. 1991: Z frazeologii mowy sokólskiej, „Prace Filologiczne” XXXVI, s. 309–316.
Zobacz w Google Scholar
Rojzienzon L.I., Golcekier J.P. 1982: Nabludienija nad frazieołogijej polskich narodnych goworow na tierritorii Litowskoj SSSR, [w:] J. Rieger, W. Werenicz (red.), Studia nad polszczyzną kresową, t. 1, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź, s. 233–242.
Zobacz w Google Scholar
Sawaniewska-Mochowa Z. 2002: Ze studiów nad socjolektem drobnej szlachty kowieńskiej XIX wieku (na podstawie słowników przekładowych Antoniego Juszkiewicza), Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej, Bydgoszcz.
Zobacz w Google Scholar
Trypućko J. 1957: Język Władysława Syrokomli (Ludwika Kondratowicza). Przyczynek do dziejów polskiego języka literackiego w wieku XIX, cz. 2: A–B, Lundequistska Bokhandeln, Uppsala.
Zobacz w Google Scholar
Wawrzyńczyk J. 2015: 300 tysięcy czy milion(y)? O stanie zasobów słownictwa polskiego w dniu 31 grudnia 2000 r., Mila Hoshi, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Wawrzyńczyk J., Wierzchoń P. 2017: Podstawowe informacje o „Narodowym Fotokorpusie Języka Polskiego”, BEL Studio, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Wierzchoń P. 2010: Pięć bardzo skutecznych (sprawdzonych) sposobów na masowe wyodrębnianie wielowyrazowych segmentów podejrzanych o frazematyczność (czyli reproduktów), [w:] W. Chlebda (red.), Na tropach reproduktów. W poszukiwaniu wielowyrazowych jednostek języka, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole, s. 87–125.
Zobacz w Google Scholar
Zielińska A. 2002: Polska mniejszość na Litwie Kowieńskiej. Studium socjolingwistyczne, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar