Abstrakt
Celem artykułu jest rekonstrukcja językowo-kulturowych sposobów obrazowania Bułgarii i Bułgarów. Autorka odwołuje się do założeń teoretycznych i metodologicznych lingwistyki kulturowej. Źródłem materiału językowego są dane słownikowe oraz swobodne wypowiedzi młodych Polaków. W rezultacie analizy językowo-kulturowej, w oparciu o różne kategorie semantyczne i zasadniczo pozytywne wartościowanie, otrzymujemy nie tylko obraz państwa, ale także jego obywateli, uwarunkowane zarówno językowo, jak i pozajęzykowo. Choć szkic ma charakter rekonesansowy, może stanowić punkt wyjścia do rekonstrukcji wskazanych kategorii znaczeniowych na bazie innych tekstów, zróżnicowanych gatunkowo i funkcjonalnie.
Bibliografia
Anusiewicz J., Bartmiński J. (red.) 1998: Język a kultura, t. 12: Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne, Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar
Bartmiński J. 1994: Jak zmienia się stereotyp Niemca w Polsce, „Przegląd Humanistyczny”, nr 5, s. 81–101.
Zobacz w Google Scholar
Bartmiński J. 1995: Nasi sąsiedzi w oczach studentów. Z badań nad stereotypami, [w:] T. Walas (red.), Narody i stereotypy, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków, s. 258–269.
Zobacz w Google Scholar
Bartmiński J. 1998: Podstawy lingwistycznych badań nad stereotypem – na przykładzie stereotypu matki, [w:] J. Anusiewicz, J. Bartmiński (red.), Język a kultura, t. 12: Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne, Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, Wrocław, s. 63–83.
Zobacz w Google Scholar
Bartmiński J. 2014: Ankieta jako pomocnicze narzędzie rekonstrukcji językowego obrazu świata, [w:] I. Bielińska-Gardziel, S. Niebrzegowska-Bartmińska, J. Szadura (red.), Wartości w językowo-kulturowym obrazie świata Słowian i ich sąsiadów, t. 3: Problemy eksplikowania i profilowania pojęć, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 279–308.
Zobacz w Google Scholar
Bartmiński J. 2015: Leksykon aksjologiczny Słowian i ich sąsiadów – co zawiera, na jakich zasadach się opiera, dla kogo jest przeznaczony?, [w:] J. Bartmiński (red.), Leksykon aksjologiczny Słowian i ich sąsiadów, t. 1: Dom, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 7–13.
Zobacz w Google Scholar
Bartmiński J. (red.) 1991: Językowy obraz świata, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Zobacz w Google Scholar
Bartmiński J. (red.) 2006: Język – wartości – polityka. Zmiany rozumienia nazw wartości w okresie transformacji ustrojowej w Polsce. Raport z badań empirycznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Zobacz w Google Scholar
Bartmiński J. (red.) 2015: Leksykon aksjologiczny Słowian i ich sąsiadów, t. 1: Dom, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Zobacz w Google Scholar
Bartmiński J. (red.) 2016: Leksykon aksjologiczny Słowian i ich sąsiadów, t. 3: Praca, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Zobacz w Google Scholar
Bartmiński J. (red.) 2017: Leksykon aksjologiczny Słowian i ich sąsiadów, t. 5: Honor, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Zobacz w Google Scholar
Chlebda W. 1998: Stereotyp jako jedność języka, myślenia i działania, [w:] J. Anusiewicz, J. Bartmiński (red.), Język a kultura, t. 12: Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne, Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, Wrocław, s. 31–41.
Zobacz w Google Scholar
ISJP: Inny słownik języka polskiego, red. M. Bańko, t. 1–2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
Zobacz w Google Scholar
Kapiszewski A. 1978: Stereotyp Amerykanów polskiego pochodzenia, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar
Malinowski A. 2011: Udział Bułgarów w wojnie bałkańskiej widziany oczami żołnierza polskiego na przykładzie Józefa Lipkowskiego, „Słupskie Studia Historyczne”, nr 17, s. 159–166.
Zobacz w Google Scholar
Mančev K. 1998: Rola stereotypów narodowych w historii narodów bałkańskich, „Dzieje Najnowsze” XXX, przeł. H. Karpińska, s. 15–25.
Zobacz w Google Scholar
Michajłowa K. 2007: Opozycja swój/obcy w kształtowaniu stereotypu Polaka wśród Bułgarów zamieszkujących w Polsce, [w:] J. Bartmiński (red.), Etnolingwistyka, t. 19, przeł. D. Najdenova, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 175–190.
Zobacz w Google Scholar
Niewiara A. 2000: Wyobrażenia o narodach w pamiętnikach i dziennikach z XVI–XIX wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Zobacz w Google Scholar
Panasiuk J., Bartmiński J. 1993: Stereotypy językowe, [w:] J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski, Wiedza o kulturze, Wrocław, s. 363–387.
Zobacz w Google Scholar
Pisarkowa K. 1976: Konotacja semantyczna nazw narodowości, „Zeszyty Prasoznawcze”, nr 1, s. 5–26.
Zobacz w Google Scholar
Prochorowa S.M. 1998: Stereotyp językowy Europejczyka w kontekście opozycji „swój – obcy”, [w:] J. Anusiewicz, J. Bartmiński (red.), Język a kultura, t. 12: Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne, Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, Wrocław, s. 238–245.
Zobacz w Google Scholar
PSWP: Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, red. H. Zgółkowa, t. 1–50, Kurpisz, Poznań 1994–2005.
Zobacz w Google Scholar
Quasthoff U.M. 1998: Etnocentryczne przetwarzanie informacji. Ambiwalencja funkcji stereotypów w komunikacji międzykulturowej, [w:] J. Anusiewicz, J. Bartmiński (red.), Język a kultura, t. 12: Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne, Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, Wrocław, s. 11–30.
Zobacz w Google Scholar
SJPSzym: Słownik języka polskiego, t. 1–3, red. M. Szymczak, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1978–1981 (M. Bańko, M. Krajewska, E. Sobol, Suplement, wyd. 2 poprawione, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1993).
Zobacz w Google Scholar
Smółkowa T. 2001: Neologizmy we współczesnej leksyce polskiej, Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Sotirov P. 2008: Współczesny bułgarski obraz bałkańskich sąsiadów – między swoim a obcym (na materiale bułgarskich internetowych forów dyskusyjnych), [w:] J. Bartmiński (red.), Etnolingwistyka, t. 20, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 321–332.
Zobacz w Google Scholar
SWJP: Słownik współczesnego języka polskiego, t. 1–2, red. B. Dunaj, wyd. 2 poprawione i uzupełnione, Wilga, Warszawa 1998.
Zobacz w Google Scholar
Święcicka M. 2015: Jugoslavija i Jugosloven u jezičko-kulturnoj slici sveta Poljaka, [w:] M. Pavlović, A. Zaćmiński, D. Bondžić (urednici), Jugoslovensko-poljski odnosi u XX veku. Zbornik radova, Institut za Saveremenu Istoriju, Institut za Istoriju i Medunarodne Odnose, Beograd, s. 483–493.
Zobacz w Google Scholar
Tyrpa A. 2011: Cudzoziemcy i obce kraje w dialektach polskich, Lexis, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
USJP: Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, t. 1–4, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003.
Zobacz w Google Scholar
Wierzbicka K. 1980: Stereotyp Bułgara w Polsce w końcu XIX i w pierwszych dziesięcioleciach XX wieku, „Studia z Dziejów ZSRR i Europy Środkowej” XVI, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk, s. 27–53.
Zobacz w Google Scholar
Wrocławski K. 2008: Bułgar – swój czy obcy? Proces przemian świadomości narodowej Macedończyków, [w:] J. Bartmiński (red.), Etnolingwistyka, t. 20, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 311–320.
Zobacz w Google Scholar
WSJP PAN: Wielki słownik języka polskiego PAN, red. P. Żmigrodzki (online: http://www.wsjp.pl/index.php?szukaj=Bu%C5%82garia&pwh=0, dostęp: 1 czerwca 2018).
Zobacz w Google Scholar