Tempo artykulacji i tempo mówienia w dwujęzyczności równoczesnej niezrównoważonej (na przykładzie wypowiedzi tworzonych przez dzieci flamandzko-polskojęzyczne)
Słowa kluczowe
tempo artykulacji
bilingwizm
pauzy
dwujęzyczność równoczesna
dwujęzyczność niezrównoważona
dwujęzyczność zubażająca
Jak cytować
Abstrakt
rtykuł dotyczy szybkości, z jaką tworzą wypowiedzi dzieci flamandzko-polskojęzyczne, u których stwierdzono dwujęzyczność równoczesną niezrównoważoną. Ponieważ badanie dotyczyło języka polskiego (L2), wyniki uzyskane w grupie właściwej porównano z danymi grupy kontrolnej – dzieci monolingwalnych, polskojęzycznych. Materiał badawczy (wypowiedzi 16 uczniów flamandzko-polskojęzycznych i 16 uczniów polskojęzycznych) poddano analizie z wykorzystaniem programu umożliwiającego ocenę zarówno tempa artykulacji, jak i tempa mówienia. Uzyskane dane zanalizowano pod względem statystycznym, biorąc pod uwagę następujące parametry wpływające na szybkość tworzenia wypowiedzi słownych: średnie tempo mówienia i artykulacji, średni udziału pauz w wypowiedziach, średni czas trwania wszystkich pauz, średni czas trwania pauz właściwych, średni czas trwania pauz wypełnionych, średni czas trwania pauz częściowo wypełnionych. Otrzymane wyniki potwierdzają fakt znacznie wolniejszego przetwarzania języka L2 w zakresie fluencji wymawianiowej. Wypływa z tego wniosek, że ważnym „kosztem” dwujęzyczności jest wolniejsze tempo tworzenia wypowiedzi słownych.
Bibliografia
Bergmann C., Sprenger S.A., Schmid M.S. 2015: The impact of language co-activation on L1 and L2 speech fluency, „Acta Psychologica”, Vol. 161, s. 25–35.
Zobacz w Google Scholar
Bialystok E., Craik F.I., Luk G. 2008: Cognitive control and lexical access in younger and older bilinguals, „Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition”, Vol. 34(4), s. 859–873.
Zobacz w Google Scholar
Crystal D. 2008: A dictionary of linguistics and phonetics, wyd. 6, Blackwell, Oxford.
Zobacz w Google Scholar
Chakraborty R., Goffman L., Smith A. 2008: Physiological indices of bilingualism: Oral–motor coordination and speech rate in Bengali–English speakers, „Journal of Speech, Language, and Hearing Research”, Vol. 51(2), s. 321–332.
Zobacz w Google Scholar
Czaplewska E. (red.) 2018: Logopedia międzykulturowa, Harmonia Universalis, Gdańsk.
Zobacz w Google Scholar
Genesee F., Nicoladis E. 2007: Bilingual acquisition, [w:] E. Hoff, M. Shatz (red.), Handbook of language development, Blackwell, Oxford, s. 324–342.
Zobacz w Google Scholar
Gollan T.H., Kroll J.F. 2001: Bilingual lexical access, [w:] B. Rapp (red.), The handbook of cognitive neuropsychology: What deficits reveal about the human mind, Psychology Press, New York, s. 321–345.
Zobacz w Google Scholar
Grabias S. 2012: Teoria zaburzeń mowy. Perspektywy badań, typologie zaburzeń, procedury postępowania logopedycznego, [w:] S. Grabias, M. Kurkowski (red.), Logopedia. Teoria zaburzeń mowy, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 16–69.
Zobacz w Google Scholar
Grosjean F. 1982: Life with two languages, Cambridge University Press, Cambridge.
Zobacz w Google Scholar
Grosjean F. 2010: Bilingual: Life and reality, Harvard University Press, Cambridge.
Zobacz w Google Scholar
Hartsuiker R.J., Notebaert L. 2010: Lexical access problems lead to disfluencies in Speech, „Experimental Psychology”, Vol. 57(3), s. 169–177.
Zobacz w Google Scholar
Ivanova I., Costa A. 2008: Does bilingualism hamper lexical access in speech production?, „Acta Psychologica”, Vol. 127(2), s. 277–288.
Zobacz w Google Scholar
Kulawik A. 1994: Poetyka. Wstęp do teorii dzieła literackiego, Antykwa, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Kurcz I. 2011: Charakterystyka kompetencji językowej – reprezentacje umysłowe, [w:] I. Kurcz, H. Okuniewska (red.), Język jako przedmiot badań psychologicznych. Psycholingwistyka ogólna i neurolingwistyka, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Psychologii Społecznej, Warszawa, s. 80–106.
Zobacz w Google Scholar
Levelt W.J.M. 1989: Speaking: From intention to articulation, MIT Press, Cambridge.
Zobacz w Google Scholar
Lowit A. 2014: Acquired motor speech disorders, [w:] L. Cummings (red.), The Cambridge handbook of communication disorders, Cambridge University Press, Cambridge, s. 400–418.
Zobacz w Google Scholar
Marecka M., Wrembel M., Zembrzuski D., Otwinowska-Kasztelanic A. 2015: Do early bilinguals speak differently than their monolingual peers? Predictors of phonological performance of Polish-English bilingual children, [w:] E. Babatsouli, D. Ingram (red.), Proceedings of the International Symposium on Monolingual and Bilingual Speech 2015, Chania, Greece, s. 207–213.
Zobacz w Google Scholar
Mazurkiewicz-Sokołowska J. 2010: Lingwistyka mentalna w zarysie. O zdolności językowej w ujęciu integrującym, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Michalik M., Solak A. 2017: The pace of speech in autistic spectrum disorder (ASD), „Acta Neuropsychologica”, Vol. 15(4), s. 433–441.
Zobacz w Google Scholar
Michalik M., Milewski S., Kaczorowska-Bray K., Solak A. 2018: Tempo wypowiedzi jako kategoria badawcza – w normie i w zaburzeniach, „Studia Linguistica” XIII, s. 87–99.
Zobacz w Google Scholar
Milewski S. 2017: Tempo mówienia (online: http://www.encyklopedialogopedii.pl/tiki-index.php?page=TEMPO+M%C3%93WIENIA, dostęp: 21 listopada 2017).
Zobacz w Google Scholar
Munro M.J., Derwing T.M. 1995: Processing time, accent, and comprehensibility in the perception of native and foreignaccented speech, „Language and Speech”, Vol. 38(3), s. 289–306.
Zobacz w Google Scholar
Odlin T. 1989: Language transfer: Cross-linguistic influence in language learning, Cambridge University Press, Cambridge.
Zobacz w Google Scholar
Polański K. (red.) 1999: Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Prusakiewicz-Kucharska S. 2009: Głos w komunikacji cz. 2. Kiedy głos mówi więcej niż słowa (online: http://www.easyvoice.
Zobacz w Google Scholar
pl/czytelnia/kultura-zywego-slowa/182/glos-w-komunikacji-cz-2-kiedy-glos-mowi-wiecej-niz-slowa?page=2, dostęp: 21 listopada 2017).
Zobacz w Google Scholar
Riggenbach H. 1991: Toward an understanding of fluency: A microanalysis of nonnative speaker conversations, „Discourse Processes”, Vol. 14(4), s. 423–441.
Zobacz w Google Scholar
Selinker L., Swain M., Dumas G. 1975: The interlanguage hypothesis extended to children, „Language Learning”, Vol. 25(1), s. 139–152. https://doi.org/10.1111/j.1467-1770.1975.tb00114.x.
Zobacz w Google Scholar
Swietozarowa N.D. 1998: Tiemp rieczi, [w:] W.N. Jarcewa (red.), Jazykoznanije. Bolszoj Enciklopediczeskij Slowar’, Naucznoje Izdatielstwo, Bolszaja Rossijskaja Enciklopedija, Moskwa, s. 508.
Zobacz w Google Scholar
Schmidt R. 1992: Psychological mechanisms underlying second language fluency, „Studies in Second Language Acquisition”, Vol. 14, s. 357–385.
Zobacz w Google Scholar
Śniatkowski S. 2002: Milczenie i pauza w gramatyce nadawcy i odbiorcy. Ujęcie lingwoedukacyjne, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej w Krakowie, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Wagner A. 2017: Rytm w mowie i języku w ujęciu wielowymiarowym, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Wodniecka-Chlipalska Z. 2011: Dwujęzyczność. Właściwości dwujęzycznego umysłu i specyfika badań psychologicznych nad dwujęzycznością, [w:] I. Kurcz, H. Okuniewska (red.), Język jako przedmiot badań psychologicznych. Psycholingwistyka ogólna i neurolingwistyka, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Psychologii Społecznej, Warszawa, s. 253–284.
Zobacz w Google Scholar
Wodniecka Z., Mieszkowska K., Durlik J., Haman E. 2018: Kiedy 1 + 1 ≠ 2, czyli jak dwujęzyczni przyswajają i przetwarzają język(i)?, [w:] E. Czaplewska (red.), Logopedia międzykulturowa, Harmonia Universalis, Gdańsk, s. 92–131.
Zobacz w Google Scholar
Woźniak T. 2012: Niepłynność mówienia, [w:] S. Grabias, M. Kurkowski (red.), Logopedia. Teoria zaburzeń mowy, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 549–565.
Zobacz w Google Scholar
Wysocka M. 2012: Zaburzenia prozodii mowy, [w:] S. Grabias, M. Kurkowski (red.), Logopedia. Teoria zaburzeń mowy, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 165–184.
Zobacz w Google Scholar
Zyss T. 2016: Badania nad liczbowymi aspektami mowy u pacjentów z depresją – wstępne wyniki badań, „Neurolingwistyka Praktyczna”, nr 2, s. 7–13.
Zobacz w Google Scholar
Zyss T., Zięba A. 2015: Tempo mówienia – kilka uwag z psychiatrycznego punktu widzenia, „Neurolingwistyka Praktyczna”, nr 1, s. 15–26.
Zobacz w Google Scholar