O tym, co nam się przydarza i jaki mamy na to wpływ. Analiza składniowo-semantyczna czasownika przydarzyć się
Słowa kluczowe
jednostka języka
czasownik
zdarzenie
[coś] przydarzyło się [komuś]
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł jest poświęcony analizie składniowo-semantycznej czasownika przydarzyć się. Na początku poddano obserwacji konteksty użycia tytułowego czasownika oraz układy proporcjonalne, w których skład on wchodzi. Następnie, po wyodrębnieniu właściwej jednostki języka konstytuowanej przez dany czasownik, przebadany został negatywny materiał językowy, w tym zdania testowe zawierające sprzeczność. Operacja kontrastowania eliminacyjnego z kolei pozwoliła odsłonić wzajemne uporządkowanie składników tematycznych i rematycznych w rozpatrywanych zdaniach. Wymienione procedury badawcze umożliwiły rekonstrukcję struktury semantycznej czasownika przydarzyć się. Wyniki analizy przedstawiono w formie eksplikacji jego znaczenia.
Bibliografia
Apresjan J. 1974/2000: Semantyka leksykalna. Synonimiczne środki języka, wyd. 2, przeł. Z. Kozłowska, A. Markowski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Bańkowski A. 2000: Etymologiczny słownik języka polskiego, t. 1–2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Bogusławski A. 1976: O zasadach rejestracji jednostek języka, „Poradnik Językowy”, z. 8, s. 356–364.
Zobacz w Google Scholar
Bogusławski A. 1977: Problems of the thematic-rhematic structure of sentences, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Bogusławski A. 1988: Język w słowniku, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
Zobacz w Google Scholar
Bogusławski A. 1993: O proporcjonalności w języku i jej warunkach, [w:] J. Sambor, J. Linde-Usiekniewicz, R. Huszcza (red.), Językoznawstwo synchroniczne i diachroniczne, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 59–75.
Zobacz w Google Scholar
Bogusławski A. 2004: Aspekt i negacja, wyd. 2, Takt, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Danielewiczowa M. 2002: Wiedza i niewiedza. Studium polskich czasowników epistemicznych, Katedra Lingwistyki Formalnej Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Danielewiczowa M. 2012: W głąb specjalizacji znaczeń. Przysłówkowe metapredykaty atestacyjne, BEL Studio, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
DSS: A. Nagórko, M. Łaziński, H. Burkhardt, Dystynktywny słownik synonimów, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków 2004.
Zobacz w Google Scholar
Grochowski M. 2008: Rola dewiacji w uzasadnianiu hipotez semantycznych. Wprowadzenie do problematyki, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” LXIV, s. 25–36.
Zobacz w Google Scholar
Grzegorczykowa R. 2001: Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, wyd. 3, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
ISJP: Inny słownik języka polskiego, red. M. Bańko, t. 1–2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
Zobacz w Google Scholar
MSJP PWN: Mały słownik języka polskiego, red. E. Sobol, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1993.
Zobacz w Google Scholar
NKJP: Narodowy Korpus Języka Polskiego (online: www.nkjp.pl/, dostęp: 20 czerwca 2022).
Zobacz w Google Scholar
PSWP: Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, red. H. Zgółkowa, t. 1–50, Wydawnictwo Kurpisz, Poznań 1994–2005.
Zobacz w Google Scholar
Puzynina J. 1969: Nazwy czynności we współczesnym języku polskim (słowotwórstwo, semantyka, składnia), Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
SEJP: W. Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005.
Zobacz w Google Scholar
SJPDor: Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, t. 1–11, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1958–1969.
Zobacz w Google Scholar
SJPSzym: Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, t. 1–3, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1978–1981.
Zobacz w Google Scholar
SSGCzP: Słownik syntaktyczno-generatywny czasowników polskich, red. K. Polański, t. 1–5, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław–Warszawa–Kraków 1980–1992.
Zobacz w Google Scholar
SWJP: Słownik współczesnego języka polskiego, red. B. Dunaj, Wilga, Warszawa 1996.
Zobacz w Google Scholar
USJP: Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, t. 1–4, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003.
Zobacz w Google Scholar
Wierzbicka A. 2006: Semantyka. Jednostki elementarne i uniwersalne, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Zobacz w Google Scholar
WSJP PAN: Wielki słownik języka polskiego PAN, red. P. Żmigrodzki (online: www.wsjp.pl/, dostęp: 20 czerwca 2022).
Zobacz w Google Scholar
Zemlanaja N. 2016: Czy rzeczywiście wszystko się może zdarzyć? Analiza składniowo-semantyczna czasownika zdarzyć się, „Język Polski” XCVI, z. 4, s. 75–87.
Zobacz w Google Scholar
Zemlanaja N. 2017: Wydarzyć się: od składni zdania do jednostki języka, „Linguistica Copernicana”, nr 14, s. 165–177.
Zobacz w Google Scholar
Zemlanaja N. 2021a: Co tu zaszło? O cechach semantycznych czasownika zajść, „Język Polski” CI, z. 1, s. 22–30.
Zobacz w Google Scholar
Zemlanaja N. 2021b: O cechach semantycznych jednostki języka wydarzyło się [coś], „Prace Językoznawcze” XXIII, z. 4, s. 263–272.
Zobacz w Google Scholar