Historia leksemu badylarz (na marginesie prac nad Wielkim słownikiem języka polskiego PAN)
Słowa kluczowe
propaganda komunistyczna
chronologia leksykalna
semantyka
Jak cytować
Abstrakt
W artykule przedstawiono semantyczną i pragmatyczną ewolucję jednostki leksykalnej badylarz. Autor podważa ogólnie przyjęte opinie na temat jej historii, wykorzystując dane ze słowników, bibliotek cyfrowych i korpusów języka polskiego. Powszechnie uważa się, że wyraz ten powstał w okresie PRL-u i należał do typowych elementów komunistycznego dyskursu propagandowego. Analiza zgromadzonych danych pokazała, że słowo badylarz istniało już w drugiej połowie XIX w. Pierwotnie był to leksem neutralny, jednak w okresie międzywojennym stał się jednym z pogardliwych określeń wrogów klasowych używanych często w prasie lewicowej. Po wojnie negatywne konotacje słowa upowszechniły się w literaturze i kulturze popularnej. Obecnie badylarz funkcjonuje jako eksponent pamięci kulturowej o czasach komunistycznych.
Bibliografia
Bańkowski A. 2000: Etymologiczny słownik języka polskiego, t. 1–2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
CNRTL: Centre National de Ressources Textuelles et Lexicales. Portail lexical: maraîcher (online: www.cnrtl.fr/definition/maraîcher, dostęp: styczeń 2020).
Zobacz w Google Scholar
Czachur W. (red.) 2018: Pamięć w ujęciu lingwistycznym. Zagadnienia teoretyczne i metodyczne, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Google Books (online: books.google.pl, dostęp: styczeń 2020).
Zobacz w Google Scholar
ISJP: Inny słownik języka polskiego, red. M. Bańko, t. 1–2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
Zobacz w Google Scholar
Kania S., Tokarski J. 1984: Zarys leksykologii i leksykografii polskiej, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Kaproń-Charzyńska I. 2014: O roli motywacji kontemplacyjnej w słowotwórstwie, „Polonica” XXXIV, s. 303–314.
Zobacz w Google Scholar
NFJP: Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego (online: www.nfjp.pl, dostęp: styczeń 2020).
Zobacz w Google Scholar
NKJP: Narodowy Korpus Języka Polskiego (online: www.nkjp.pl, dostęp: styczeń 2020).
Zobacz w Google Scholar
NSP: Nowe słownictwo polskie, red. T. Smółkowa, D. Tekiel, t. 1–12, Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk, Kraków 1989–2010.
Zobacz w Google Scholar
POLONA (online: www.polona.pl, dostęp: styczeń 2020).
Zobacz w Google Scholar
Przepiórkowski A., Bańko M., Górski R.L., Lewandowska-Tomaszczyk B. (red.) 2012: Narodowy Korpus Języka Polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
PSWP: Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, red. H. Zgółkowa, t. 1–50, Kurpisz, Poznań 1994–2005.
Zobacz w Google Scholar
Rejter A. 2017: Nazwy własne w literaturze a pamięć kulturowa, „Język Polski” XCVII, z. 3, s. 48–55.
Zobacz w Google Scholar
Seiffert I. 2002: Badylarz – postać z przeszłości, [w:] J. Miodek, M. Zaśko-Zielińska (red.), O trudnym łatwo. Materiały sesji poświęconej popularyzacji nauki, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 204–210.
Zobacz w Google Scholar
SGP PAN: Słownik gwar polskich, red. M. Karaś, t. 1, z. 2, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1981.
Zobacz w Google Scholar
SGPKarł: M. Karłowicz, Słownik gwar polskich, t. 1–6, Akademia Umiejętności, Kraków 1900–1911.
Zobacz w Google Scholar
SJPDor: Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, t. 1–11, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1958–1969.
Zobacz w Google Scholar
SJPSzym: Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, t. 1–3, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 1978–1981.
Zobacz w Google Scholar
SW: Słownik języka polskiego, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, t. 1–8, nakł. prenumeratorów i Kasy im. Mianowskiego, Warszawa 1900–1927.
Zobacz w Google Scholar
Skotarczak D. 2019: Otwierać, milicja! O powieści kryminalnej w PRL, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
USJP: Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, t. 1–4, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003.
Zobacz w Google Scholar
Wieczorkiewicz B. 1966: Słownik gwary warszawskiej XIX wieku, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
WSJP PAN: Wielki słownik języka polskiego PAN, red. P. Żmigrodzki (online: wsjp.pl, dostęp: styczeń 2020).
Zobacz w Google Scholar
Żmigrodzki P., Bańko M., Batko-Tokarz B., Bobrowski J., Czelakowska A., Grochowski M., Przybylska R., Waniakowa J., Węgrzynek K. (red.) 2018: Wielki słownik języka polskiego PAN. Geneza, koncepcja, zasady opracowania, Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk, Kraków.
Zobacz w Google Scholar