Neosemantyzacja wyrazów premiera i premierowy we współczesnej polszczyźnie
PDF

Słowa kluczowe

współczesna polszczyzna
słownictwo
neosemantyzacja
anglosemantyzm
zapożyczenie semantyczne

Jak cytować

Kucharzyk, R. (2020). Neosemantyzacja wyrazów premiera i premierowy we współczesnej polszczyźnie. Język Polski, (3), 87–99. https://doi.org/10.31286/JP.100.3.7

Abstrakt

Przedmiotem artykułu jest rozwój semantyczny wyrazów premiera premierowy. Większość słowników języka polskiego odnotowuje tylko jedno znaczenie leksemu premiera ‘pierwsze przedstawienie utworu dramatycznego; także: wyświetlenie po raz pierwszy nowego filmu’. Premierowy jest definiowany jako ‘przymiotnik od premiera’. Okazuje się jednak, że we współczesnej polszczyźnie te dwa wyrazy funkcjonują w nowych znaczeniach. Premiera bywa używana do nazwania jakichkolwiek czynności i rzeczy wykonywanych po raz pierwszy. Wyraz ma także znaczenie przedmiotowe: ‘obiekt po raz pierwszy pokazany publicznie lub wystawiony na sprzedaż; nowość’. Premierowy to ‘zajmujący w pewnym ciągu lub porządku miejsce, które można opisać, używając liczby 1; pierwszy’, ‘najlepszy, najważniejszy, przewyższający inne pod jakimś względem’, ‘taki, który powstał niedawno; nowy’, ‘taki, który zastępuje coś poprzednio spełniającego daną funkcję; nowy’. Neosemantyzacja tych leksemów to zapewne rezultat oddziaływania języka angielskiego, ale niewykluczony jest też rozwój semantyczny na gruncie rodzimym.

https://doi.org/10.31286/JP.100.3.7
PDF

Bibliografia

BNC: British National Corpus (online: https://www.english-corpora.org/bnc, dostęp: luty 2020).
Zobacz w Google Scholar

CE: Collins English Dictionary (online: https://www.collinsdictionary.com, dostęp: grudzień 2019).
Zobacz w Google Scholar

COCA: Corpus of Contemporary American English (online: https://www.english-corpora.org/coca, dostęp: luty 2020).
Zobacz w Google Scholar

ISJP: Inny słownik języka polskiego, red. M. Bańko, t. 1–2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
Zobacz w Google Scholar

LBED: Longman Business English Dictionary (online: www.ldoceonline.com/dictionary, dostęp: marzec 2020).
Zobacz w Google Scholar

Markowski A. 2000: Jawne i ukryte nowsze zapożyczenia leksykalne w mediach, [w:] J. Bralczyk, K. Mosiołek-Kłosińska (red.), Język w mediach masowych, Upowszechnianie Nauki – Oświata „UN-O”, Warszawa, s. 96–111.
Zobacz w Google Scholar

MWD: Merriam-Webster Dictionary (online: www.merriam-webster.com/dictionary, dostęp: grudzień 2019).
Zobacz w Google Scholar

NKJP: Narodowy Korpus Języka Polskiego (online: www.nkjp.pl, dostęp: grudzień 2019).
Zobacz w Google Scholar

O’Conner P.T., Kellerman S. 2020: Premier or premiere?, [w:] The Grammarphobia Blog (online: https://www.grammarphobia.com/blog/2020/02/premier-premiere.html, dostęp: grudzień 2019).
Zobacz w Google Scholar

ODE: Oxford Dictionary of English, red. A. Stevenson, 3rd ed., Oxford University Press, Oxford 2010.
Zobacz w Google Scholar

PSWP: Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, red. H. Zgółkowa, t. 1–50, Kurpisz, Poznań 1994–2005.
Zobacz w Google Scholar

SJPDor: Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, t. 1–11, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1958–1969.
Zobacz w Google Scholar

SJPSzym: Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, t. 1–3, wyd. 8, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1993.
Zobacz w Google Scholar

Smółkowa T. 2001: Neologizmy we współczesnej leksyce polskiej, Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk, Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Smółkowa T. (red.) 1999: Nowe słownictwo polskie. Materiały z prasy lat 1993–2000, cz. 2: P–Ż, Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

SW: Słownik języka polskiego, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, t. 1–8, nakł. prenumeratorów i Kasy im. Mianowskiego, Warszawa 1900–1927 (Słownik warszawski).
Zobacz w Google Scholar

SWJP: Słownik współczesnego języka polskiego, red. B. Dunaj, Wilga, Warszawa 1996.
Zobacz w Google Scholar

SWO: Słownik wyrazów obcych. Wydanie nowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997.
Zobacz w Google Scholar

USJP: Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, t. 1–4, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003.
Zobacz w Google Scholar

Witalisz A. 2007: Anglosemantyzmy w języku polskim – ze słownikiem, Tertium, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Witalisz A. 2016: Przewodnik po anglicyzmach w języku polskim, Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

WSJP PAN: Wielki słownik języka polskiego PAN, red. P. Żmigrodzki (online: http://www.wsjp.pl, dostęp: grudzień 2019).
Zobacz w Google Scholar

Zabawa M. 2015: O trudnościach w badaniu zapożyczeń semantycznych i kalk frazeologicznych, „Język Polski” XCV, z. 4, s. 306–315.
Zobacz w Google Scholar

Skip to content