Parataktemy vs asyntagmatyki, czyli różne oblicza kookurencji tekstowej
PDF

Słowa kluczowe

partykuły
parataktemy
asyntagmatyki
prozodia

Jak cytować

Dobaczewski, A. (2020). Parataktemy vs asyntagmatyki, czyli różne oblicza kookurencji tekstowej. Język Polski, (3), 20–28. https://doi.org/10.31286/JP.100.3.2

Abstrakt

Przedmiotem opisu w artykule jest status tzw. parataktemów (por. J. Wajszczuk O metatekście 2005) ze względu na różny stopień ich samodzielności prozodycznej. Zasadnicza teza dotyczy konieczności odróżnienia wśród parataktemów takich jednostek, które swobodnie współwystępują wraz z innymi wyrażeniami w jednej jednostce prozodycznej, od leksemów obligatoryjnie wyodrębnianych prozodycznie (tzw. leksemów samodzielnych, które odpowiadałyby asyntagmatykom w rozumieniu R. Laskowskiego). Do tej pory zarówno J. Wajszczuk, jak i kontynuatorzy jej koncepcji zauważali jedynie możliwość usamodzielniania prozodycznego jako cechę charakterystyczną partykuł, kontestując przy tym zasadność wyróżniania klasy asyntagmatyków, w szczególności tzw. dopowiedzeń. Moim celem natomiast jest zwrócenie uwagi na istotną niejednorodność tak wyodrębnionych „partykuł”, a zwłaszcza na tę własność części z nich, która nie pozwala na swobodne dodanie ich do członów relacji składniowych bez naruszania struktury intonacyjnej frazy fonologicznej. W efekcie wstępnego uporządkowania własności prozodycznych układów kookurencyjnych partykuł z wyrażeniem stanowiącym jej przedmiot odniesienia zaproponowany został zestaw uwzględniający następujące możliwości: współwystępowanie w ramach jednej frazy fonologicznej (KWF), w ramach dwóch fraz w jednym wypowiedzeniu (KMF) oraz w ramach różnych wypowiedzeń (KMW).

https://doi.org/10.31286/JP.100.3.2
PDF

Bibliografia

Dobaczewski A. 1998: Cechy składniowe i semantyczne polskich dopowiedzeń potwierdzających, Katedra Lingwistyki Formalnej Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Dobaczewski A. 2014: Jeszcze o dopowiedzeniach, [w:] K. Kleszczowa, A. Szczepanek (red.), Wyrażenia funkcyjne w perspektywie diachronicznej, synchronicznej i porównawczej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 125–132.
Zobacz w Google Scholar

Grochowski M. 1986: Polskie partykuły. Składnia, semantyka, leksykografia, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar

Grochowski M. 1997: Wyrażenia funkcyjne. Studium leksykograficzne, Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Grochowski M. 2003: Szyk jednostek synsyntagmatycznych w języku polskim (główne problemy metodologiczne), „Polonica” XXII–XXIII, s. 203–223.
Zobacz w Google Scholar

Kisiel A. 2011: Pauza a metatekst – uwagi wstępne, „Prace Filologiczne” LX, s. 145–158.
Zobacz w Google Scholar

Laskowski R. 1984: Podstawowe pojęcia morfologii, [w:] R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s. 9–57.
Zobacz w Google Scholar

Laskowski R. 1998: Zagadnienia ogólne morfologii, [w:] R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, wyd. 2 poprawione, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 27–86.
Zobacz w Google Scholar

SGPP: M. Grochowski, A. Kisiel, M. Żabowska, Słownik gniazdowy partykuł polskich, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 2014.
Zobacz w Google Scholar

Stolz T., Stroh C., Urdze A. 2011: Total reduplication. The areal linguistics of a potential universal, Akademie-Verlag, Berlin.
Zobacz w Google Scholar

Wajszczuk J. 2005: O metatekście, Katedra Lingwistyki Formalnej Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Wajszczuk J. 2010: Functional class (so called “part of speech”) assignment as a kind of meaning-bound word syntactic information, „Cognitive Studies | Études cognitives”, No. 10, s. 15–33.
Zobacz w Google Scholar

Wajszczuk J. 2011: Co właściwie spójniki łączą? Powrót do pytań zasadniczych, „Prace Filologiczne” LX, s. 263–285.
Zobacz w Google Scholar

Skip to content