Parataktemy vs asyntagmatyki, czyli różne oblicza kookurencji tekstowej
Słowa kluczowe
parataktemy
asyntagmatyki
prozodia
Jak cytować
Abstrakt
Przedmiotem opisu w artykule jest status tzw. parataktemów (por. J. Wajszczuk O metatekście 2005) ze względu na różny stopień ich samodzielności prozodycznej. Zasadnicza teza dotyczy konieczności odróżnienia wśród parataktemów takich jednostek, które swobodnie współwystępują wraz z innymi wyrażeniami w jednej jednostce prozodycznej, od leksemów obligatoryjnie wyodrębnianych prozodycznie (tzw. leksemów samodzielnych, które odpowiadałyby asyntagmatykom w rozumieniu R. Laskowskiego). Do tej pory zarówno J. Wajszczuk, jak i kontynuatorzy jej koncepcji zauważali jedynie możliwość usamodzielniania prozodycznego jako cechę charakterystyczną partykuł, kontestując przy tym zasadność wyróżniania klasy asyntagmatyków, w szczególności tzw. dopowiedzeń. Moim celem natomiast jest zwrócenie uwagi na istotną niejednorodność tak wyodrębnionych „partykuł”, a zwłaszcza na tę własność części z nich, która nie pozwala na swobodne dodanie ich do członów relacji składniowych bez naruszania struktury intonacyjnej frazy fonologicznej. W efekcie wstępnego uporządkowania własności prozodycznych układów kookurencyjnych partykuł z wyrażeniem stanowiącym jej przedmiot odniesienia zaproponowany został zestaw uwzględniający następujące możliwości: współwystępowanie w ramach jednej frazy fonologicznej (KWF), w ramach dwóch fraz w jednym wypowiedzeniu (KMF) oraz w ramach różnych wypowiedzeń (KMW).
Bibliografia
Dobaczewski A. 1998: Cechy składniowe i semantyczne polskich dopowiedzeń potwierdzających, Katedra Lingwistyki Formalnej Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Dobaczewski A. 2014: Jeszcze o dopowiedzeniach, [w:] K. Kleszczowa, A. Szczepanek (red.), Wyrażenia funkcyjne w perspektywie diachronicznej, synchronicznej i porównawczej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 125–132.
Zobacz w Google Scholar
Grochowski M. 1986: Polskie partykuły. Składnia, semantyka, leksykografia, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar
Grochowski M. 1997: Wyrażenia funkcyjne. Studium leksykograficzne, Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Grochowski M. 2003: Szyk jednostek synsyntagmatycznych w języku polskim (główne problemy metodologiczne), „Polonica” XXII–XXIII, s. 203–223.
Zobacz w Google Scholar
Kisiel A. 2011: Pauza a metatekst – uwagi wstępne, „Prace Filologiczne” LX, s. 145–158.
Zobacz w Google Scholar
Laskowski R. 1984: Podstawowe pojęcia morfologii, [w:] R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s. 9–57.
Zobacz w Google Scholar
Laskowski R. 1998: Zagadnienia ogólne morfologii, [w:] R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, wyd. 2 poprawione, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 27–86.
Zobacz w Google Scholar
SGPP: M. Grochowski, A. Kisiel, M. Żabowska, Słownik gniazdowy partykuł polskich, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 2014.
Zobacz w Google Scholar
Stolz T., Stroh C., Urdze A. 2011: Total reduplication. The areal linguistics of a potential universal, Akademie-Verlag, Berlin.
Zobacz w Google Scholar
Wajszczuk J. 2005: O metatekście, Katedra Lingwistyki Formalnej Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Wajszczuk J. 2010: Functional class (so called “part of speech”) assignment as a kind of meaning-bound word syntactic information, „Cognitive Studies | Études cognitives”, No. 10, s. 15–33.
Zobacz w Google Scholar
Wajszczuk J. 2011: Co właściwie spójniki łączą? Powrót do pytań zasadniczych, „Prace Filologiczne” LX, s. 263–285.
Zobacz w Google Scholar