Informacja czy perswazja? Tytuły publikacji naukowych w świetle badań empirycznych
Słowa kluczowe
komunikacja naukowa
trudność tekstu
recepcja tekstu naukowego
metody ilościowe
Jak cytować
Abstrakt
Przedmiotem artykułu jest opis badań przeprowadzonych na korpusie tytułów publikacji naukowych z dziedziny lingwistyki, opublikowanych w serii „Język a Kultura”. W artykule podjęto analizę struktury tych tytułów, ich funkcji i efektywności perswazyjnej. Tę ostatnią badano, uwzględniając recepcję, mierzoną wskaźnikami ilościowymi (liczba pobrań z bezpłatnego serwisu), oraz kwantyfikowalne cechy strukturalne (poziom trudności, mglistość, długości elementów). Celem analiz było ustalenie, czy ukształtowanie językowe tytułów artykułów naukowych wpływa na poczytność tych tekstów. Wyniki badań wskazują, że o sukcesie publikacji naukowej decyduje przede wszystkim jej zawartość i prestiż autora, a w niewielkim stopniu tytuł. Odróżnia to naukowy obieg komunikacyjny od obiegu popularnego.
Bibliografia
Bauer Z. 2000: Gatunki dziennikarskie, [w:] Z. Bauer, E. Chudziński (red.), Dziennikarstwo i świat mediów, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków, s. 143–173.
Zobacz w Google Scholar
Bąba S. 1970: Frazeologia potoczna w tytułach utworów literackich, „Poradnik Językowy”, z. 5, s. 320–326.
Zobacz w Google Scholar
Bąba S. 1971: Frazeologia biblijna i modlitewna w tytułach utworów literackich, „Język Polski” LI, z. 5, s. 358–364.
Zobacz w Google Scholar
Błażejewska J. 2000: Językowe środki perswazji w nagłówkach publikacji politycznych, [w:] K. Michalewski (red.), Regulacyjna funkcja tekstów, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 140–150.
Zobacz w Google Scholar
Burska K. 2014: Nagłówki prasowe podczas Euro 2012, [w:] P. Żmigrodzki, S. Przęczak-Kisielak (red.), Bogactwo współczesnej polszczyzny, Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego, Kraków, s. 245–253.
Zobacz w Google Scholar
Danek D. 1972: O tytule utworu literackiego, „Pamiętnik Literacki”, z. 4, s. 143–174.
Zobacz w Google Scholar
Danek D. 1980: Dzieło literackie jako książka. O tytułach i spisach rzeczy w powieści, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Danek D. 2004: Dwie funkcje tytułu: identyfikacyjna i wprowadzająca, [w:] J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska (red.), Tekstologia, cz. 2, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 81–89.
Zobacz w Google Scholar
Dawidziak-Kładoczna M. 2014: Syntaktyczne ukształtowanie tytułów tekstów naukowych, „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Językoznawstwo” X, s. 87–103.
Zobacz w Google Scholar
Dawidziak-Kładoczna M. 2015: O funkcjach tytułów prac naukowych z zakresu językoznawstwa, „Roczniki Biblioteczne”, R. 59, s. 125–139.
Zobacz w Google Scholar
Dobrzyńska T. 1978: Delimitacja tekstu pisanego i mówionego, [w:] R.M. Mayenowa (red.), Tekst. Język. Poetyka. Zbiór studiów, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 101–118.
Zobacz w Google Scholar
Duszak A. 1998: Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Gajda S. 1982: Podstawy badań stylistycznych nad językiem naukowym, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa–Wrocław.
Zobacz w Google Scholar
Gajda S. 1987: Społeczna determinacja nazw własnych tekstów (tytułów), „Socjolingwistyka”, nr 6, s. 79–89.
Zobacz w Google Scholar
Gajda S. 1990: Współczesna polszczyzna naukowa. Język czy żargon?, Wydawnictwo Instytutu Śląskiego, Opole.
Zobacz w Google Scholar
Gajda S. 1999: Współczesny polski dyskurs naukowy, [w:] S. Gajda (red.), Dyskurs naukowy – tradycja i zmiana, Uniwersytet Opolski, Instytut Filologii Polskiej, Opole, s. 9–17.
Zobacz w Google Scholar
Genette G. 1987: Seuils, Éditions du Seuil, Paris.
Zobacz w Google Scholar
Grochala B. 2002: Intertekstualność w nagłówkach „Gazety Wyborczej”, [w:] K. Michalewski (red.), Tekst w mediach, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 222–229.
Zobacz w Google Scholar
Gruszczyński W., Broda B., Nitoń B., Ogrodniczuk M. 2015: W poszukiwaniu metody automatycznego mierzenia zrozumiałości tekstów informacyjnych, „Poradnik Językowy”, z. 2, s. 9–22.
Zobacz w Google Scholar
Gruszczyński W., Ogrodniczuk M. (red.) 2015: Jasnopis, czyli mierzenie zrozumiałości polskich tekstów użytkowych, SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny, Oficyna Wydawnicza Aspra-JR, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Kasiak M. 2016: Tytuł wiele ci powie – krótki tekst, wiele informacji. O tytułach artykułów publicystycznych, [w:] I. Hofman, D. Kępa-Figura (red.), Współczesne media – media informacyjne, t. 1, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 161–180.
Zobacz w Google Scholar
Klemensiewicz Z. 1953: Zarys składni polskiej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Kowalik K. 2008: O tytułach współczesnych polskich czasopism językoznawczych, [w:] Z. Cygal-Krupa (red.), Współczesna polszczyzna. Stan, perspektywy, zagrożenia, Księgarnia Akademicka, Kraków, s. 539–549.
Zobacz w Google Scholar
Loewe I. 2007: Gatunki paratekstowe w komunikacji medialnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Zobacz w Google Scholar
Markiewicz H. 1964: Tytuły Żeromskiego, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź.
Zobacz w Google Scholar
Markiewicz H. 1992: Zabawy literackie, Oficyna Literacka, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Martuszewska A. 1977: Tytuły powieściowe, „Ruch Literacki”, z. 2, s. 137–146.
Zobacz w Google Scholar
Pałuszyńska E. 2004: Leksyka potoczna w nagłówkach prasowych jako sposób kreowania nowej rzeczywistości komunikacyjnej, [w:] K. Michalewski (red.), Współczesne odmiany języka narodowego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 193–198.
Zobacz w Google Scholar
Pałuszyńska E. 2006: Nagłówki w „Gazecie Wyborczej” (ekspresywna leksyka, frazematyka, metaforyka), Piktor, Łódź.
Zobacz w Google Scholar
Pawłowski A. 2012: Elektroniczna wersja serii „Język a Kultura” w świetle badań naukometrycznych, „Język a Kultura”, z. 23, s. 513–544.
Zobacz w Google Scholar
Piechota M. 1992: O tytułach dzieł literackich w pierwszej połowie XIX wieku, Uniwersytet Śląski, Katowice.
Zobacz w Google Scholar
Piętkowa R. 2004: Paratekst o autorze. Biogram i/czy prezentacja, [w:] D. Ostaszewska (red.), Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 2: Tekst a gatunek, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 230–245.
Zobacz w Google Scholar
Pisarek W. 1966: Tytuł utworu swoistą nazwą własną, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Katowicach. Prace Językoznawcze” III, s. 67–81.
Zobacz w Google Scholar
Pisarek W. 1967: Poznać prasę po nagłówkach. Nagłówek wypowiedzi prasowej w oświetleniu lingwistycznym, Ośrodek Badań Prasoznawczych RSW Prasa, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Saloni Z., Świdziński M. 1998: Składnia współczesnego języka polskiego, wyd. 4, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
SJP PWN: Słownik języka polskiego PWN (online: https://sjp.pwn.pl/, dostęp: 1 marca 2020).
Zobacz w Google Scholar
SJPDor: Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, t. 1–11, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1958–1969 (online: http://doroszewski.pwn.pl, dostęp: 1 marca 2020).
Zobacz w Google Scholar
SPP PWN: Słownik poprawnej polszczyzny PWN, red. W. Doroszewski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996.
Zobacz w Google Scholar
Starzec A. 1999: Współczesna polszczyzna popularnonaukowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole.
Zobacz w Google Scholar
Stoff A. 1975: Funkcja tytułu w dziele literackim, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Filologia Polska” XI, z. 66, s. 3–17.
Zobacz w Google Scholar
Suska D. 2003: „Czytaj albo rzuć”: o formie i funkcjach nagłówków prasowych, [w:] M. Sokołowski (red.), Media i edukacja w globalizującym się świecie, Kastalia, Olsztyn, s. 560–562.
Zobacz w Google Scholar
Suska D. 2012: Stylistyka i pragmatyka tytułów internetowych tekstów dziennikarskich, „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Filologia Polska. Językoznawstwo” VIII, s. 179–194.
Zobacz w Google Scholar
Ślawska M. 2008: Tytuł – najmniejszy tekst prasowy, „Rocznik Prasoznawczy”, R. 2, s. 117–126.
Zobacz w Google Scholar
Wallis M. 1974: O tytułach dzieł sztuki, „Rocznik Historii Sztuki” X, s. 7–27.
Zobacz w Google Scholar
Wierzbicka A. 1971: Metatekst w tekście, [w:] M.R. Mayenowa (red.), O spójności tekstu, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 105–121.
Zobacz w Google Scholar
Wojtak M. 2004: Gatunki prasowe, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Zobacz w Google Scholar
Zawilska K. 2006: „Gośka miała fajny blok”, czyli moda na pewien typ nagłówków prasowych w „Gazecie Wyborczej”, [w:] A. Naruszewicz-Duchlińska, M. Rutkowski (red.), Nowe zjawiska w języku, tekście i komunikacji, Zakład Poligraficzny Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn, s. 162–168.
Zobacz w Google Scholar
Żydek-Bednarczuk U. 2003: Strategie językowe w tytułach tekstów naukowych, [w:] K. Kleszczowa, J. Sobczykowa (red.), Śląskie studia lingwistyczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 217–226.
Zobacz w Google Scholar
Żydek-Bednarczuk U. 2005: Wprowadzenie do lingwistycznej analizy tekstu, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Żydek-Bednarczuk U. 2014: Polski język naukowy wczoraj i dzisiaj, „Transformacje”, nr 1/2, s. 207–219.
Zobacz w Google Scholar