Udział regionów w tworzeniu polskiej terminologii medycznej drugiej połowy XIX wieku
Słowa kluczowe
polska terminologia medyczna
Słownik terminologii lekarskiej polskiej
różnice regionalne
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł pokazuje udział naukowców (głównie lekarzy) z Krakowa, Warszawy, Lwowa i Poznania w pracach nad polską terminologią medyczną drugiej poł. XIX w., odzwierciedlony w Słowniku terminologii lekarskiej polskiej (Kraków 1881). Analiza życiorysów autorów słownika i ich 32 pomocników pokazuje, że chociaż większość z nich związana była z Krakowem (studia i/lub praca), to wielu studiowało za granicą, a część związana była także z Warszawą i/lub Lwowem. Różnorodne przygotowanie terminologiczne twórców zadecydowało o niewielkich różnicach geograficznych widocznych w materiale słownika (674 przykłady). Większość (668) przykładów to szeregi synonimiczne z terminami opatrzonymi głównie kwalifikatorem warsz. Zasadniczo kwalifikatory pojawiają się przy terminach chemicznych (620), co odzwierciedla etap sporów między szkołą krakowską, warszawską i lwowską. Przykładów z innych działów ówczesnej medycyny (anatomii, fizjologii, leczenia, weterynarii) jest niewiele.
Bibliografia
Bojczuk H. 2005: Kronika Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego w latach 1820–1951, [w:] Z. Podgórska-Klawe (red.), Towarzystwo Lekarskie Warszawskie 1820–2005, cz. 1: 1820–1917, Towarzystwo Lekarskie Warszawskie, Warszawa, s. 111–356.
Zobacz w Google Scholar
Feliksiak S. (red.) 1987: Słownik biologów polskich, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Giedroyć F. 1919: Jak się rozwijało mianownictwo lekarskie polskie, „Gazeta Lekarska”, t. 53, nr 19, s. 220–224, nr 20, s. 237-242, nr 21, s. 254–259.
Zobacz w Google Scholar
Jankowiak L.A. 2015: Synonimia w polskiej terminologii medycznej drugiej połowy XIX wieku (na podstawie Słownika terminologii lekarskiej polskiej z 1881 roku), Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, Fundacja Slawistyczna, Warszawa (online: ispan.waw.pl/ireteslaw).
Zobacz w Google Scholar
Jankowiak L.A. 2016: Kilka uwag o polskiej terminologii chemicznej drugiej połowy XIX wieku, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. 23(43), nr 2, s. 53–68.
Zobacz w Google Scholar
Kośmiński S. 1888: Słownik lekarzów polskich, nakł. autora, skład gł. w Księgarni Gebethnera i Wolffa, Warszawa (online: sbc.org.pl/dlibra).
Zobacz w Google Scholar
Ostrowska T. 1967: Prasa medyczna XIX wieku, [w:] J. Skrzypek (red.), Historia prasy polskiej a kształtowanie się kultury narodowej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s. 207–218.
Zobacz w Google Scholar
Ostrowska T. 1973: Polskie czasopiśmiennictwo lekarskie w XIX wieku (1800–1900). Zarys historyczno-bibliograficzny, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar
PSB: Polski słownik biograficzny, t. 1–52, Polska Akademia Umiejętności, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków– Wrocław–Warszawa 1935–2019.
Zobacz w Google Scholar
S 1881: S. Janikowski, J. Oettinger, A. Kremer, Słownik terminologii lekarskiej polskiej, Towarzystwo Lekarskie Krakowskie, Kraków 1881.
Zobacz w Google Scholar
Skarżyński B. (red.) 1963: Sześćsetlecie medycyny krakowskiej, t. 1: Życiorysy, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
SWil: Słownik języka polskiego, t. 1–2, wyd. staraniem i kosztem M. Orgelbranda, Wilno 1861 (online: http://eswil.ijp-pan.krakow.pl/) (Słownik wileński).
Zobacz w Google Scholar
Zamachowska M. 2006: Związki Towarzystwa Lekarskiego Krakowskiego z Wydziałem Lekarskim, [w:] I. Gościński, A.B. Skotnicki (red.), Towarzystwo Lekarskie Krakowskie. Księga Jubileuszowa, Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne, Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków, s. 23–29.
Zobacz w Google Scholar