Na Zakroczymskiej, na Freta: o reinterpretacji fleksyjnej nazw miejskich
Słowa kluczowe
etymologia ludowa
urbanonimy
nazwy ulic
Jak cytować
Abstrakt
Przedmiotem badań jest zjawisko reinterpretacji fleksyjnej (które można traktować jako rodzaj etymologii ludowej, słuszniej zwanej reinterpretacją etymologiczną) w nazwach ulic (urbanonimach). Prowadzi ona do zmiany paradygmatu odmiany onimu, np. na Matejkach, na Strugarce, na Karasiej zamiast na (ulicy) Matejki, Strugarka, Karasia. Ekscerpcji przykładów dokonano głównie na podstawie Internetu oraz w niewielkim stopniu – prac naukowych. Wyróżniono dwanaście typów takiej reinterpretacji, egzemplifikowanych łącznie przez ponad 40 onimów. Przeanalizowano możliwe czynniki reinterpretacji, takie jak specyfika nazw własnych, częstość ich występowania i tendencje rozwojowe, ale także mechanizmy strukturalne (elipsa członu utożsamiającego, analogia wewnętrzna) i semantyczne. Podkreślono też pewne podobieństwa między efektami najczęstszego typu reinterpretacji fleksyjnej a tworzeniem potocznych nazw miejskich.
Bibliografia
Chojnacki J. 2008: Nazwy ciągów i obiektów komunikacyjnych, [w:] Z. Zagórski (red.), Nazewnictwo geograficzne Poznania, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań, s. 425–537.
Zobacz w Google Scholar
Cienkowski W. 1972: Teoria etymologii ludowej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Handke K. 1992: Polskie nazewnictwo miejskie, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Handke K. 1998: Słownik nazewnictwa Warszawy, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Karaś H. 2010: Etymologia ludowa, [w:] Dialekty i gwary polskie. Kompendium internetowe (online: http://www.dialektologia.uw.edu.pl/index.php?l1=leksykon&lid=566, dostęp: 1 października 2022).
Zobacz w Google Scholar
Kłosińska K. 2020: Żwirki – na Żwirkach?, https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/Zwirki-na-Zwirkach;20642.html (dostęp: 1 października 2022).
Zobacz w Google Scholar
Malinowski M. 2017: Mieszkam na Lubiczu albo na ul. Lubicz, https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/Mieszkam-na-Lubiczu-albo-na-ul-Lubicz;18135.html (dostęp: 1 października 2022).
Zobacz w Google Scholar
Michow E. 2017: O nadmiernej popularności modelu pamiątkowego w potocznych etymologiach nazw miejscowych, „Poradnik Językowy”, z. 4, s. 37–50.
Zobacz w Google Scholar
Nieruchomości-online.pl (https://bydgoszcz.nieruchomosci-online.pl, dostęp: 1 października 2022).
Zobacz w Google Scholar
Padalak J. 2008: Słownik potocznego nazewnictwa geograficznego, [w:] Z. Zagórski (red.), Nazewnictwo geograficzne Poznania, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań, s. 613–662.
Zobacz w Google Scholar
Rogowska-Cybulska E. 2018: Powtarzali za-łom-za-łom-za-łom i tak powstała Łomza… O etymologiach nienaukowych nazw miejscowości powiatu łomżyńskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Zobacz w Google Scholar
Rutkiewicz-Hanczewska M. 2008: Nazwy terenowe, [w:] Z. Zagórski (red.), Nazewnictwo geograficzne Poznania, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań, s. 165–423.
Zobacz w Google Scholar
Rutkiewicz-Hanczewska M. 2012: Nazwy własne w przestrzeni społeczno-komunikacyjnej. Uwagi językoznawcy, „Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji”, nr 23, s. 355–363.
Zobacz w Google Scholar
Sikora K. 2016: Dekomunizacyjny absurd! Radny PiS z Krakowa: Ulica Dworcowa wzięła nazwę od radzieckiego uczonego (online: https://natemat.pl/189033,dekomunizacyjny-absurd-radny-pis-z-krakowa-chce-by-nazwe-zmienila-ulica-dworcowa, dostęp: 15 lutego 2022).
Zobacz w Google Scholar
Smoczyński P. 1961: O derywacji fleksyjnej w słowiańskiej onomastyce, [w:] W. Taszycki (red.), Międzynarodowa Slawistyczna Konferencja Onomastyczna w Krakowie w dniach 22–24 października 1959. Księga referatów, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 147–160.
Zobacz w Google Scholar
Zierhofferowa Z., Zierhoffer K. 2012: Etymologie ludowe, ich funkcja i struktura, „Onomastica” LVI, s. 15–23.
Zobacz w Google Scholar