Koordynacja leksykalno-semantyczna w historii języka polskiego – wstępne badania korpusowe
PDF

Pliki dodatkowe

XLSX

Słowa kluczowe

koordynacja
konstrukcje współrzędnie złożone
korpusy polszczyzny historycznej
funkcje gramatyczne

Jak cytować

Zawada, S. (2022). Koordynacja leksykalno-semantyczna w historii języka polskiego – wstępne badania korpusowe. Język Polski, 102(4), 21–36. https://doi.org/10.31286/JP.00127

Abstrakt

Artykuł przedstawia wyniki wstępnej analizy korpusowej poświęconej koordynacji leksykalno-semantycznej, czyli takim konstrukcjom, które zawierają szeregi współrzędne złożone z różnych funkcji gramatycznych, np. kto i gdzie, nikt i nikomu, wszyscy i zawsze. Autor przeanalizował korpusy obejmujące najdawniejsze zabytki języka polskiego (do 1500 r.), a także teksty z lat 1601–1772 oraz 1830–1918. Na podstawie danych z tych korpusów pokazano, że koordynacja leksykalno-semantyczna jest zjawiskiem obecnym w polszczyźnie od co najmniej XVII wieku. Pojedyncze przykłady takich konstrukcji można znaleźć już w tekstach sprzed 1500 roku, lecz ich analizę utrudnia m.in. konieczność ustalenia, czy dany składnik nie jest glosą i rzeczywiście należy do struktury zdania, a także zależność od tekstu łacińskiego.

https://doi.org/10.31286/JP.00127
PDF

Bibliografia

Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego, t. 1, cz. 1, wyd. W. Dworzaczek, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Poznań 1957.
Zobacz w Google Scholar

Bilińska J., Derwojedowa M., Kieraś W., Kwiecień M. 2016: Mikrokorpus polszczyzny 1830–1918, „Komunikacja Specjalistyczna”, nr 11, s. 149–161.
Zobacz w Google Scholar

Browne E.W. III 1972: Conjoined Question Words and a Limitation of English Surface Structures, „Linguistic Inquiry”, No. 3(2), s. 223–226.
Zobacz w Google Scholar

Deptuchowa E., Jasińska K., Klapper M., Kołodziej D. 2020: O projekcie Korpusu Polszczyzny do 1500 roku, „Poradnik Językowy”, z. 8, s. 7–16.
Zobacz w Google Scholar

Górski R.L., Łaziński M. 2012: Reprezentatywność i zrównoważenie korpusu, [w:] A. Przepiórkowski, M. Bańko, R.L. Górski, B. Lewandowska-Tomaszczyk (red.), Narodowy Korpus Języka Polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 25–36.
Zobacz w Google Scholar

Górski R.L., Twardzik W. 2003: Korpus staropolski Instytutu Języka Polskiego PAN w Krakowie, [w:] S. Gajda (red.), Językoznawstwo w Polsce. Stan i perspektywy, Polska Akademia Nauk – Komitet Językoznawstwa, Uniwersytet Opolski – Instytut Filologii Polskiej, Opole, s. 155–157.
Zobacz w Google Scholar

Gruszczyński W., Adamiec D., Bronikowska R., Kieraś W., Modrzejewski E., Wieczorek A., Woliński M. 2021: The Electronic Corpus of 17th- and 18th-century Polish Texts, „Language Resources & Evaluation” (online, doi: 10.1007/s10579-021-09549-1).
Zobacz w Google Scholar

Kępińska A. 2015: Polskie operatory pytajne w ujęciu diachronicznym, Bel Studio, Warszawa–Katowice.
Zobacz w Google Scholar

Kieraś W., Kobyliński Ł. 2021: Korpusomat – stan obecny i przyszłość projektu, „Język Polski” CI, z. 2, s. 49–58.
Zobacz w Google Scholar

Klemensiewicz Z. 1955: Jaką rolę i dzięki czemu odegrał Mickiewicz w rozwoju języka polskiego (z portretem Mickiewicza), „Język Polski” XXXV, z. 5, s. 322–333.
Zobacz w Google Scholar

Klemensiewicz Z. 1980: Historia języka polskiego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Krążyńska Z., Mika T., Słoboda A. 2011: Składnia staropolska – problemy i perspektywy badawcze, [w:] B. Dunaj, M. Rak (red.), Badania historycznojęzykowe. Stan, metodologia, perspektywy. Materiały konferencji naukowej Kraków 21–22 września 2010 r., Księgarnia Akademicka, Kraków, s. 29–42.
Zobacz w Google Scholar

Krążyńska Z., Mika T., Słoboda A. 2015: Składnia średniowiecznej polszczyzny, cz. 1: Konteksty – metody – tendencje, Wydawnictwo Rys, Poznań.
Zobacz w Google Scholar

Król M., Derwojedowa M., Górski R.L., Gruszczyński W., Opaliński K., Potoniec P., Woliński M., Kieraś W., Eder M. 2019: Narodowy Korpus Diachroniczny Polszczyzny. Projekt, „Język Polski” XCIX, z. 1, s. 92–101.
Zobacz w Google Scholar

Lelewel J. 1856: Pszczoły i bartnictwo w Polszcze, wyd. nakładem J.K. Żupańskiego, Poznań.
Zobacz w Google Scholar

Mel’čuk I. 1988: Dependency Syntax. Theory and Practice, State University Press of New York, Albany.
Zobacz w Google Scholar

Mitrenga B. 2018: W jaki sposób badać wyrażenia funkcyjne w ujęciu historycznym? Rozważania po lekturze książki Tomasza Miki i Agnieszki Słobody Wyrażenia funkcyjne w średniowiecznej polszczyźnie z perspektywy składniowej. Wybrane problemy badawcze (Poznań 2015, 183 s.), „Forum Lingwistyczne”, nr 5, s. 125–131.
Zobacz w Google Scholar

Pawelec R. (red.) 2015: Słownik zapomnianych wyrażeń funkcyjnych, Wydawnictwo Naukowe SEMPER, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Pisarek W. 1995: Kto, o czym, jak i po co?, „Język Polski” LXXV, z. 3, s. 169–182.
Zobacz w Google Scholar

Pisma polityczne z czasów rokoszu Zebrzydowskiego 1606–1608. Proza, t. 3, wyd. J. Czubek, Kraków 1918.
Zobacz w Google Scholar

Przepiórkowski A., Bańko M., Górski R.L., Lewandowska-Tomaszczyk B. (red.) 2012: Narodowy Korpus Języka Polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Przepiórkowski A., Patejuk A. 2014: Koordynacja leksykalno-semantyczna w systemie współczesnej polszczyzny (na materiale Narodowego Korpusu Języka Polskiego), „Język Polski” XCIV, z. 2, s. 104–115.
Zobacz w Google Scholar

Saloni Z. 2005: O przypadkach w języku polskim (na marginesie artykułu Adama Przepiórkowskiego), „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” LXI, s. 27–48.
Zobacz w Google Scholar

SStp: Słownik staropolski, red. S. Urbańczyk, t. 1–9, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław–Warszawa–Kraków 1953–1987, t. 10–11, Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk, Kraków 1988–2002.
Zobacz w Google Scholar

Szałkiewicz Ł., Przepiórkowski A. 2012: Anotacja morfoskładniowa, [w:] A. Przepiórkowski, M. Bańko, R.L. Górski, B. Lewandowska-Tomaszczyk (red.), Narodowy Korpus Języka Polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 59–96.
Zobacz w Google Scholar

Świdziński M. 2015: O frazie nominalnej liczebnikowej w pozycji podmiotu po raz kolejny, „LingVaria”, nr 10(19), s. 81–97.
Zobacz w Google Scholar

Twardzik W. (red.) 2005: Opis źródeł Słownika staropolskiego, Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk, Lexis, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Skip to content