Tendencje w zakresie uzgadniania formy liczby orzeczenia przy podmiocie szeregowym od staropolszczyzny do współczesności

Abstrakt

W opracowaniach preskryptywnych często jest formułowana reguła konieczności uzgadniania formy liczby słowa osobowego z całym szeregiem w funkcji podmiotu. Ilustruje się ją zazwyczaj ciągiem typu Mąż i żona siedzieli przy stole. Tymczasem od samego początku kształtowania się polszczyzny nawet niewielka modyfikacja tego typu szeregu, na przykład zmiana szyku, dawała w efekcie odmienne dyspozycje składniowe, por.: Przy stole siedzieli / siedział mąż i żona. Badania własne na obszernym materiale udowodniły, że pod względem ilościowym składnia oczekiwana przez normatywistów niemal bezwyjątkowo występowała zaledwie przy jednym typie szeregu, w pozostałych zaś reprezentowała inne sposoby akomodacji składniowej. Celem artykułu jest prześledzenie sposobów uzgadniania formy liczby orzeczenia czasownikowego przy różnego typu szeregach oraz zmian zachodzących pod tym względem na przestrzeni kilkuset lat. Kwestia ta pozwoli na sformułowanie wniosków dających możliwość zrewidowania reguł normatywnych.