Korzystanie ze słowników i świadomość leksykograficzna młodego pokolenia lingwistów (na podstawie badań ankietowych)
Słowa kluczowe
świadomość leksykograficzna
porównanie grup użytkowników
Jak cytować
Abstrakt
W artykule zanalizowano wyniki ankiety przeprowadzonej w latach 2020–2023 wśród studentów lingwistyki praktycznej i copywritingu dotyczącej m.in. korzystania ze słowników i świadomości leksykograficznej ich użytkowników. Badani najczęściej poszukują informacji o pisowni i znaczeniu, rzadziej o poprawności form, odmianie i kontekstach użycia. Wykorzystują do tego najczęściej słowniki ortograficzne, synonimów i dwujęzyczne, rzadziej ogólne, poprawnej polszczyzny i wyrazów obcych. Tylko 3% ankietowanych zna twórców słowników, z których korzysta, jednak często są oni błędnie identyfikowani. Ponad połowa pytanych studentów nie miała w szkole zajęć poświęconych korzystaniu ze słowników. Koreluje to z oceną własnej kompetencji leksykograficznej – połowa podaje, że ich umiejętności w zakresie korzystania ze słowników są podstawowe, zaś 27% robi to intuicyjnie. Uzyskane wyniki porównano z innymi badaniami: Żmigrodzki i in. 2005, Lisiecka-Czop 2015, European Survey on Dictionary Use (Kosem i in. 2019).
Bibliografia
Atkins B.T.S. (red.) 1998: Using dictionaries. Studies of dictionary use by language learners and translators, Max Niemeyer, Tübingen.
Zobacz w Google Scholar
Bańko M. 2004: Popularne słowniki w popularnej prasie. Przyczynek do społecznego obrazu słownika, „Prace Filologiczne” XLIX, s. 7–21.
Zobacz w Google Scholar
Bielińska M. 2008: O kulturze słownikowej, „Poradnik Językowy”, z. 1, s. 3–15.
Zobacz w Google Scholar
Bielińska M. 2012: Einsprachige (lerner-)Wörterbücher des Deutschen im Germanistikstudium. Ergebnisse einer Umfrage, „Linguistica Silesiana”, nr 33, s. 53–62.
Zobacz w Google Scholar
Bielińska M. 2020: Dydaktyka słownikowa, [w:] M. Bielińska (red.), Leksykografia. Słownik specjalistyczny, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków, s. 70–72.
Zobacz w Google Scholar
Bielska-Brodziak A., Tobor Z. 2014: O sposobach używania słowników, „Biuletyn Okręgowej Izby Radców Prawnych w Katowicach”, nr 4, s. 21–28.
Zobacz w Google Scholar
Czelakowska A. 2012: Wielki słownik języka polskiego PAN jako słownik elektroniczny, „Język Polski” XCII, z. 5, s. 336–347.
Zobacz w Google Scholar
Czelakowska A., Kubicka E., Klubińska M. 2016: Słowniki przed sądem. Wykorzystanie dzieł leksykograficznych w orzeczeniach sądowych, „Ling Varia”, nr 21, s. 45–64.
Zobacz w Google Scholar
Dziemianko A. 2010: Paper or electronic? The role of dictionary form in language reception, production and the retention of meaning and collocations, „International Journal of Lexicography”, vol. 23, no. 3, s. 257–273.
Zobacz w Google Scholar
Dziemianko A. 2011: Does dictionary form really matter?, [w:] K. Akasu, S. Uchida (red.), Asialex2011 Proceedings. Lexicography: theoretical and practical perspectives, Asian Association for Lexicography, Kyoto, s. 92–101.
Zobacz w Google Scholar
Dziemianko A. 2012: On the use(fulness) of paper and electronic dictionaries, [w:] S. Granger, M. Paquot (red.), Electronic lexicography, Oxford University Press, Oxford, s. 319–341.
Zobacz w Google Scholar
Dziemianko A., Lew R. 2006: Research into dictionary use by Polish learners of English. Some methodological considerations, [w:] K. Dziubalska-Kołaczyk (red.), IFAtuation. A life in IFA. Festschrift for Professor Jacek Fisiak on the occasion of his 70th birthday, Wydawnictwo Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań, s. 211–233.
Zobacz w Google Scholar
ESDU: European Survey on Dictionary Use: Data Explorer (online: https://owid.shinyapps.io/ESDexplorer/, dostęp: 6–10 września 2024).
Zobacz w Google Scholar
Grzeszak A. 2015: Jak korzystają ze słowników studenci małych filologii?, „Linguodidactica” XIX, s. 63–77.
Zobacz w Google Scholar
Hartmann R.R.K. 1989: Sociology of the dictionary user. Hypotheses and empirical studies, [w:] F.J. Hausmann, O. Reichmann, H.E. Wiegand, L. Zgusta (red.), Wörterbücher. Dictionaries. Dictionnaires. Ein internationales Handbuch zur Lexikographie, „Handbücher zur Sprach- und Kommunikationswissenschaft” 5.1, de Gruyter, Berlin–New York, s. 102–111.
Zobacz w Google Scholar
Haꞵ-Zumkehr U. 2001: Deutsche Wörterbücher – Brennpunkt von Sprach- und Kulturgeschichte, de Gruyter, Berlin–New York.
Zobacz w Google Scholar
Hatherall G. 1984: Studying dictionary use. Some findings and proposals, [w:] R.R.K. Hartmann (red.), LEXeter ’83 Proceedings: Papers from International Conference on Lexicography at Exeter, 9–12 Sept. 1983, Niemeyer, Tübingen, s. 183–189.
Zobacz w Google Scholar
Klepacz L., Tobor Z. 2018: Kłopoty ze słownikami, „radca.pl. Kwartalnik Okręgowej Izby Radców Prawnych w Katowicach”, t. 18, nr 2, s. 41–52.
Zobacz w Google Scholar
Kosem I., Lew R., Müller-Spitzer C., Ribeiro Silveira M., Wolfer S. i in. 2019: The image of the monolingual dictionary across Europe. Results of the European survey of dictionary use and culture, „International Journal of Lexicography”, vol. 32, no. 1, s. 92–114.
Zobacz w Google Scholar
Kubicka E., Bańko M. (w druku): Obraz słownika w oczach młodych użytkowników (na podstawie badań ankietowych), „Język Polski”.
Zobacz w Google Scholar
Lew R. 2004: Which dictionary for whom? Receptive use of bilingual, monolingual and semi-bilingual dictionaries by Polish learners of English, Motivex, Poznań.
Zobacz w Google Scholar
Lew R. 2011: Studies in dictionary use. Recent developments, „International Journal of Lexicography”, no. 24, s. 1–4.
Zobacz w Google Scholar
Lew R. 2015a: Opportunities and limitations of user studies, „OPAL – Online publizierte Arbeiten zur Linguistik”, Nr. 2, s. 6–16.
Zobacz w Google Scholar
Lew R. 2015b: Research into the use of online dictionaries, „International Journal of Lexicography”, vol. 28, no. 2, s. 232–253.
Zobacz w Google Scholar
Lew R., Galas K. 2008: Can dictionary skills be taught? The effectiveness of lexicographic training for primary-school-level Polish learners of English, [w:] Proceedings of the XIII EURALEX International Congress, Universitat Pompeu Fabra, Barcelona, s. 1273–1285.
Zobacz w Google Scholar
Lisiecka-Czop M. 2015: Korzystanie ze słowników elektronicznych jako strategia rozwiązywania problemów językowych – o świadomości leksykograficznej studentów germanistyki, „Lingwistyka Stosowana”, nr 15, s. 47–59.
Zobacz w Google Scholar
Lisiecka-Czop M. 2017: „Super słownik, polecam!!!” Słowniki dwujęzyczne i ich użytkownicy w świetle recenzji konsumenckich na portalach internetowych, „Lingwistyka Stosowana”, nr 21, s. 55–70.
Zobacz w Google Scholar
Malcharek-Mucha E. 2011: Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN w oczach użytkowników, „Język Polski” XCI, z. 2–3, s. 168–178.
Zobacz w Google Scholar
Müller-Spitzer C. 2008: Research on dictionary use and the development of user-adpated views, [w:] A. Storrer, A. Geyken, A. Siebert, K.-M. Würzner (red.), Text resources and lexical knowledge. Selected papers from the 9th Conference on Natural Language Processing KONVENS 2008, de Gruyter, Berlin–New York, s. 223–238.
Zobacz w Google Scholar
Müller-Spitzer C. (red.) 2014: Using online dictionaries, de Gruyter, Berlin–Boston.
Zobacz w Google Scholar
Müller-Spitzer C., Koplenig A., Wolfer S. 2018: Dictionary usage research in the internet era, [w:] P.A. Fuertes-Olivera (red.), The Routledge handbook of lexicography, Routledge, London, s. 715–734.
Zobacz w Google Scholar
Nadobnik R. 2010: Znaczenie słowników bilingwalnych w dydaktyce języka niemieckiego w Polsce, Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Gorzowie Wielkopolskim, Gorzów Wielkopolski.
Zobacz w Google Scholar
Nesi H. 2000: The use and abuse of EFL dictionaries, Max Niemeyer, Tübingen.
Zobacz w Google Scholar
Piotrowski T. 2001: Zrozumieć leksykografię, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Piper D. 2003: Współczesna polska ortografia w szkole na przykładzie gimnazjum, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn.
Zobacz w Google Scholar
Ripfel M., Wiegand H.E. 1988: Wörterbuchbenutzungsforschung. Ein kritischer Bericht, [w:] H.E. Wiegand (red.), Studien zur neuhochdeutschen Lexikographie, t. VI.2, Georg Olms, Hildesheim–Zürich–New York, s. 491–520.
Zobacz w Google Scholar
Szczepaniak R. 2003: What users do with dictionaries in situations of comprehension deficit. An empirical study, „Studia Anglistica Posnaniensa”, nr 39, s. 191–232.
Zobacz w Google Scholar
Tarp S. 2009: Reflections on lexicographical user research, „Lexikos”, vol. 19, s. 275–296.
Zobacz w Google Scholar
Thumb J. 2004: Dictionary look-up strategies and the bilingualised learner’s dictionary, Max Niemeyer, Tübingen.
Zobacz w Google Scholar
Tono Y. 2001: Research on dictionary use in the context of foreign language learning. Focus on reading comprehension, Max Niemeyer, Tübingen.
Zobacz w Google Scholar
Welker H.A. 2006: O uso de dicionários: Panorama geral das pesquisas empíricas, Thesaurus, Brasília.
Zobacz w Google Scholar
Welker H.A. 2010: Dictionary use. A general survey of empirical studies, Author’s edition, Brasília (online: https://pdfcoffee.com/qdownload/dictionary-use-research-pdf-free.html, dostęp: 8 stycznia 2024).
Zobacz w Google Scholar
Wiegand H.E. 1987: Zur handlungstheoretischen Grundlegung der Wörterbenutzungs-forschung, „Lexicographica. International Annual for Lexicography”, no. 3, s. 178–227.
Zobacz w Google Scholar
Wingate U. 2002: The effectiveness of different learners dictionaries. An investigation into the use of dictionaries for reading comprehension by intermediate learners of German, Max Niemeyer, Tübingen.
Zobacz w Google Scholar
Żmigrodzki P. 2020: Narracje metaleksykograficzne a dydaktyka leksykografii u progu trzeciego dziesięciolecia XXI wieku, [w:] A. Piotrowicz, M. Witaszek-Samborska, K. Skibski (red.), Kultura komunikacji językowej 6. Kultura komunikacji w dydaktyce, Wydawnictwo Nauka i Innowacje, Poznań, s. 247–262.
Zobacz w Google Scholar
Żmigrodzki P., Ulitzka E., Nowak T. 2005: O świadomości leksykograficznej kandydatów na polonistów (na podstawie badań ankietowych), „Poradnik Językowy”, z. 5, s. 3–21.
Zobacz w Google Scholar