To w języku polskim – próba binarnej klasyfikacji użyć (na materiale korpusowym)
Słowa kluczowe
struktura tematyczno-rematyczna
partykuła
spójnik
klityka
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł przedstawia binarną klasyfikację użyć formy to będącą wynikiem eksploracyjnych badań korpusowych. W przeciwieństwie do licznych i często wnikliwych prac teoretycznych poświęconych to praca skupia się na zjawiskach empirycznych pozwalających na odróżnienie różnych funkcjonalnie użyć na podstawie kryteriów formalnych (takich jak inicjalna pozycja w zdaniu czy cechy prozodyczne typu klityczność czy wymuszanie akcentu na sąsiedniej frazie). Takie empiryczne podejście pozwala nie tylko na uporządkowanie pola badawczego, lecz także na dostrzeżenie nowych zjawisk i postawienie nowych pytań badawczych.
Bibliografia
Bogusławski A. 1988: To jest, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego” XXXIV, s. 30–35.
Zobacz w Google Scholar
Bogusławski A. 2002a: To jest – ‘das ist’. Unteilbare Spracheinheiten? Doch! Teil I, „Die Welt der Slaven”, nr 47, s. 131–154.
Zobacz w Google Scholar
Bogusławski A. 2002b: To jest – ‘das ist’. Unteilbare Spracheinheiten? Doch! Teil II, „Die Welt der Slaven”, nr 47, s. 251–274.
Zobacz w Google Scholar
Bondaruk A. 2013: Copular clauses in English and Polish. Structure, derivation and interpretation, Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin.
Zobacz w Google Scholar
Danielewiczowa M. 2021: Aspekt tematyczny w informacyjnej strukturze wypowiedzi. Rozszerzanie i integracja wiedzy, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Danielewiczowa M. 2024: To – polski operator struktury tematyczno-rematycznej. W poszukiwaniu uogólnienia jego funkcji i znaczenia, „Prace Językoznawcze”, nr 26(2), s. 15–30.
Zobacz w Google Scholar
Derwojedowa M., Kopcińska D. 2015: O tak zwanych podmiotach nienominalnych, „Poradnik Językowy”, z. 2, s. 51–65.
Zobacz w Google Scholar
Grochowski M. 2003: Szyk jednostek synsyntagmatycznych w języku polskim (główne problemy metodologiczne), „Polonica” XXII–XXIII, s. 203–223.
Zobacz w Google Scholar
Huszcza R. 1986: Wykładniki uwydatnionego rematu zdania w języku polskim, japońskim, angielskim i wietnamskim, „Prace Filologiczne” XXXIII, s. 325–336.
Zobacz w Google Scholar
Huszcza R. 1991: Wykładniki uwydatnionego tematu zdania w języku polskim, japońskim, angielskim i wietnamskim, „Prace Filologiczne” XXXVI, s. 169–181.
Zobacz w Google Scholar
Huszcza R. 2000: Nie ma, żeby nie było – o segmentalnych wykładnikach tematyczno-rematycznej struktury zdania w języku polskim, „Poradnik Językowy”, z. 8, s. 1–9.
Zobacz w Google Scholar
Huszcza R. 2003: Wykładniki tematyczno-rematycznej struktury zdania w polszczyźnie – próba typologii, [w:] J. Linde-Usiekniewicz, R. Huszcza (red.), Prace językoznawcze dedykowane Profesor Jadwidze Sambor, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 84–95.
Zobacz w Google Scholar
ISJP: Inny słownik języka polskiego, red. M. Bańko, t. 1–2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
Zobacz w Google Scholar
Karolak S. 1984: Składnia wyrażeń predykatywnych, [w:] Z. Topolińska (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Składnia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s. 11–211.
Zobacz w Google Scholar
Kilgarriff A., Baisa V., Bušta J., Jakubíček M., Kovář V., Michelfeit J., Rychlý P., Suchomel V. 2014: The Sketch Engine. Ten years on, „Lexicography”, no. 1, s. 7–36.
Zobacz w Google Scholar
Linde-Usiekniewicz J. 2016: Kłopoty z to. Na marginesie artykułu Magdaleny Derwojedowej i Doroty Kopcińskiej O tak zwanych podmiotach nienominalnych, „Poradnik Językowy”, z. 8, s. 22–34.
Zobacz w Google Scholar
Linde-Usiekniewicz J. 2019a: Wh+To non-restrictive clauses in Polish and related phenomena. Part one: Wh vs Wh-to relative clauses. An overview, „Studies in Polish Linguistics”, vol. 14, no. 2, s. 81–99.
Zobacz w Google Scholar
Linde-Usiekniewicz J. 2019b: Wh+To non-restrictive clauses in Polish and related phenomena. Part two: Establishing the role of to in appositive clauses, adverbials and interrogatives, „Studies in Polish Linguistics”, vol. 14, no. 3, s. 125–147.
Zobacz w Google Scholar
Matić D. 2022: Alternatives to information structure, [w:] D. Garassino, D. Jacob (red.), When data challenges theory. Unexpected and paradoxical evidence in information structure, John Benjamins Publishing Company, Amsterdam, s. 92–111.
Zobacz w Google Scholar
Migdalski K. 2009: On two types of Wackernagel cliticization in Slavic, [w:] J. Reich, M. Babyonyshev, D. Kavitskaya (red.), Formal approaches to Slavic linguistics. The Yale Meeting, 2008, Michigan Slavic Publications, Ann Arbor, MI, s. 147–162.
Zobacz w Google Scholar
Ozerov P. 2018: Tracing the sources of information structure. Towards the study of interactional management of information, „Journal of Pragmatics”, no. 138, s. 77–97.
Zobacz w Google Scholar
Ozerov P. 2021: Multifactorial Information Management (MIM). Summing up the emerging alternative to information structure, „Linguistics Vanguard”, vol. 7, no. 1 (online: https://doi.org/10.1515/lingvan-2020-0039).
Zobacz w Google Scholar
Przepiórkowski A., Bańko M., Górski R.L., Lewandowska-Tomaszczyk B. (red.) 2012: Narodowy Korpus Języka Polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Saloni Z. 1974: Klasyfikacja gramatyczna leksemów polskich, „Język Polski” LIV, z. 1, s. 3–13.
Zobacz w Google Scholar
Schultze B., Tabakowska E. 1992: The Polish discourse marker TO in Gombrowicz’s “Ślub” (“The marriage”) and in its English, German, French and Czech translations. Cognitive linguistics and poetics of the theatre text, Liber-Verl, Mainz.
Zobacz w Google Scholar
SWJP: Słownik współczesnego języka polskiego, red. B. Dunaj, Wilga, Warszawa 1996.
Zobacz w Google Scholar
Szupryczyńska M. 2004: Tzw. „korelat” i jego miejsce w strukturze zdania polskiego, [w:] A. Moroz, M. Wiśniewski (red.), Studia z gramatyki i semantyki języka polskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń, s. 15–31.
Zobacz w Google Scholar
Wajszczuk J. 1997: System znaczeń w obszarze spójników polskich. Wprowadzenie do opisu, Katedra Lingwistyki Formalnej Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Walusiak E. 2005: Partykuła to jako operator struktury tematyczno-rematycznej zdania. Opis właściwości składniowych i szyku, „Polonica” XXIV–XXV, s. 207–227.
Zobacz w Google Scholar
Wierzbicka E. 1995: To jako wykładnik sytuacji, „Prace Filologiczne” XL, s. 127–134.
Zobacz w Google Scholar
Wiśniewski M. 1987: Formalnogramatyczny opis leksemów TO. 1. Słowo to w funkcji rzeczownika lub przymiotnika, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Filologia Polska” XXIX, s. 27–42.
Zobacz w Google Scholar
Wiśniewski M. 1990: Formalnogramatyczny opis leksemów TO. 2. Słowo to w funkcji spójnika, partykuły lub czasownika niewłaściwego, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Filologia Polska” XXXI, s. 91–119.
Zobacz w Google Scholar